عاطفه ظریف فیروز عسگری

دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی دانشگاه امام رضاعلیه السلام، ایران، مشهد

 atefeh.zarif@imamreza.ac.ir

 مهدی حمزه‌ نژاد

دکترای معماری، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران، ایران، تهران.

 hamzenejad@iust.ac.ir

چکیده

معماری با ساختارهای فکری افراد بسیاری در طول تاریخ عجین بود است. انسان‎شناسی به عنوان یکی از تأثیرگذارترین ارکان بر تمامی اعمال بشر، و به‌ویژه معماری شایسته مطالعه می‌باشد که البته نظریات مختلفی در این باب از سوی دانشمندان و فلاسفه مطرح شده است. معماران امروز بیشتر در پی یافتن مدلی هستند که پاسخ‌گوی رفتارهای انسانی باشد؛ اما با مطالعه بیشتر بر روی انسان‌ها و پژوهش‎های انسان‎شناسی می‌توان دریافت که تنها توجه به عوامل رفتاری در طراحی نمی‌تواند درجه رضایت کاربر را بالا برد؛ همان‎گونه که در مطالعات علمی روان‌شناس انسان‌گرا مازلو اثبات شده است. این پژوهش با روش توصیفی–تحلیلی و بررسی روابط در پی یافتن معیارهایی برای ایجاد کیفیتی بهتر برای معماری بر اساس مدل‎های ارائه‌شده از انسان توسط یک حکیم مسلمان و یک روان‌شناس انسان‌گرای غرب است. بر اساس یافته‌های این پژوهش مدل‎های استکمالی ارائه شده توسط مازلو و ملاصدرا به‌رغم تفاوت‎های بینشی و روشی، شباهت‌های فراوانی به هم دارند؛ با این یادآوری که الگوی ملاصدرا کامل‌تر و شامل‌تر از مدل مازلو است. در پژوهش حاضر بر اساس مظاهر استکمالی ملاصدرا و نتایج پژوهش فرد استیل (ترجمان هرم نیازهای مازلو در معماری) با استفاده از استدلال منطقی ، مفاهیم واسطه‌ای و سپس ترجمانی در نظام طراحی معماری به دست آمده است . می‌توان بیان کرد که معماری با تمام این ویژگی‌ها یک معماری کمال گرا به شمار می‌آید و انسان را در مسیر استکمال قرار می‌دهد.

 کلیدواژگان: استکمال انسان، نفس، نیازها، مظاهر کمال، معماری کمال‌گرا.

منابع

ارشدریاحی, علی, و حمیدرضا اسکندری. ۱۳۹۱٫ “عوامل موثر بر تکامل نفس انسانی از منظر ملاصدرا.” خردنامه صدرا (۷۰): ۵۵-۶۶٫

ارشدریاحی, علی, و حمیدرضا اسکندری. ۱۳۸۹٫ “مراتب تکامل نفس از دیدگاه ملاصدرا.” انسان پژوهی دینی (انسان پژوهی دینی) (۲۴): ۱۲۵-۱۳۷٫

تقدیر, سمانه. ۱۳۹۶٫ “تبیین مراتب و فرایند ادراک انسان و نقش آن در کیفیت خلق آثار.” فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی (۱۴): ۴۸-۶۹٫

جوادی آملی, عبدالله. ۱۳۷۶٫ رحیق مختوم. تدوین توسط حمید پارسانیا. قم: اسراء.

خداپناهی, محمدکریم. ۱۳۸۸٫ انگیزش و هیجان. تهران: سمت.

خداپناهی, محمدکریم. ۱۳۸۸ . انگیزش و هیجان. تهران: سمت.

خواجوی, محمد. ۱۳۸۰٫ اترجمه اسفار. تهران: مولی.

شانظری, جعفر. ۱۳۹۰٫ ترجمه المبدا و المعاد. قم: نشر دانشگاهی قم.

شریعتی, فهیمه, و کبری افشار. ۱۳۹۴٫ “بررسی تطبیقی انسان خودشکوفای مازلوبا ویژگی های انسان در حکمت متعالیه.” حکمت صدرایی (دانشگاه پیام نور) (۱): ۸۱-۹۶٫

شولتز, دوان پی, و سیدنی آلن شولتز. ۱۳۸۴٫ نظریه های شخصیت. با ترجمه یوسف کریمی . تهران: نشر ارسباران.

صدرالدین شیرازی , محمدبن ابراهیم . ۱۳۵۸٫ الواردات القلبیه فی معرفه الربوبیه. تدوین توسط احمد شفیعیها. تهران: انجمن فلسفه ایران.

صدرالدین شیرازی, محمدبن ابراهیم. ۱۳۸۳٫ الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقیله الاربعه. تدوین توسط علی اکبر رشاد. جلد ۸٫ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

—. ۱۳۸۲٫ الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. تدوین توسط سید مصطفی محقق داماد. تهران: بنیاد حکمت صدرایی.

—. ۱۳۸۱٫ المبدا والمعاد. تدوین توسط محمد ذبیحی و جعفر شاه نظری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

—. ۱۳۶۳٫ مفاتیح الغیب. تهران: موسسه تحقیقات فرهنگی.

عبودیت, عبدالرسول. ۱۳۹۱٫ درآمدی به نظام حکمت صدرایی. تهران: سمت.

فن مایس, پی یر. ۱۳۹۰٫ عناصر معماری از صورت تا مکان. با ترجمه فرزین فردانش. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.

لنگ, جان. ۱۳۹۴٫ آفرینش نظریه معماری. با ترجمه علیرضا عینی فر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

مازلو, آبراهام. ۱۳۷۴٫ اف قهای والاتر فطرت. با ترجمه احمد رضوانی. مشهد: آستان قدس رضوی.

—. ۱۳۷۲٫ انگیزش و شخصیت. با ترجمه احمد رضوانی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

—. ۱۳۶۷٫ انگیزش و شخصیت. با ترجمه احمد رضوانی. مشهد: آستان قدس رضوی.

—. ۱۳۷۱٫ به سوی روان شناسی بودن. با ترجمه احمد رضوانی. مشهد: آستان قدس رضوی.

—. ۱۳۶۶٫ روان شناسی شخصیت سالم. با ترجمه شیوا رویگریان. تهران: هدف.

مجتبی پور, رسول, مترجم. ۱۳۸۷٫ سرشت معماری ( مجموعه مقالات ). تهران: نقش خورشید.

مروتی, سهراب, و مینا یعقوبی . ۱۳۸۹٫ “نقد و بررسی نظریه انسان شناسانه مازلو با رویکردی بر آیات قرآن کریم.” مطالعات قرآن و حدیث (۷): ۷۷-۹۲٫

مصلح, و جواد مصلح. ۱۳۸۵٫ ترجمه و تفسی شواهد ربوبیه. تهران: سروش.

مطهری, مرتضی. ۱۳۷۸٫ مجموعه آثار شهید مطهری. انتشارات صدرا.

نقره کار, عبدالحمید. ۱۳۹۴٫ برداشتی از حکمت اسلامی در هنر و معماری. تهران: فکر نو.

نوربرگ شولتز, کریستین . ۱۳۸۹٫ معنا در معماری غرب. با ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.