نسبت سنجی میان حق و عدالت سیاسی با تأکید بر قرآن کریم
سیدکاظم سیدباقری
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
sbaqeri86@yahoo.com
چکیده
پرسش اصلی این نوشتار بر گرد این امر سامان یافته که با توجه به منطق و ادبیات قرآن کریم، چه رابطه‌ای میان حق و عدالت سیاسی برقرار است. برای دستیابی به پاسخی درخور، با مراجعه به متون دینی بهویژه قرآن کریم، بر این فرضیه تأکید شده است که با توجه به حق‌داری انسان و اینکه خداوند، منبع حقوق است و مأموریت پیامبران الهی، یادآوری حق و عدل بوده است، می‌توان ساحتهای ارتباطی حق و عدالت سیاسی را بر این امر استوار کرد که احقاق حقوق سیاسی، هستۀ مرکزی عدالت سیاسی است؛ به گونه‌ای که امور عادلانه، حق‌مدار تعریف شده و داوری عادلانه، حقوق و تکالیف عدالت‌محور و پشتیبانی عدالت از حقوق را می‌توان در این نسبت رصد و بررسی کرد. ضمن اینکه رابطۀ میان آن دو، رابطه‌ای تکاملی، تکمیلی و تعاملی است.
کلیدواژگان: قرآن کریم، عدالت، عدالت سیاسی، حقوق، احقاق حق.
منابع
- قرآن کریم.
- نهج البلاغه (۱۳۷۷). ترجمه سیدجعفر شهیدی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. چاپ پنجم.
- ابنمنظور (۱۹۹۸). لسان العرب. بیروت: دار الجیل.
- امامی، سیدحسن (۱۳۷۴). حقوق مدنی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
- بلاغی نجفی، محمدجواد (۱۴۲۰). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن. تحقیق واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت. قم: بنیاد بعثت.
- التمیمی آمدی، محمد (۱۳۶۶). غرر الحکم و درر الکلم. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
- جوادی‌آملی، عبدالله (۱۳۷۹). فلسفه حقوق بشر. قم: نشر اسراء.
- حسینی‌شیرازی، سیدمحمد (۱۴۲۴). تقریب القرآن إلی الأذهان. بیروت: دار العلوم.
- دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (۱۳۶۳). درآمدی بر اقتصاد اسلامی. قم: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.
- راولز، جان (۱۳۷۸). نظریه عدالت. ترجمه: محمد کمال سروریان، مرتضی بحرانی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (۱۳۷۲). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: منشورات جماعه المدرسین. چاپ سوم.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (۱۴۱۶). نهایه الحکمه. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه. سیزدهم.
- طبرسی، فضل بن حسن (۱۴۰۶). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفه.
- طوسی، محمد بن حسن (۱۴۲۳). التبیان فی تفسیر القرآن. مقدمه شیخ آغابزرگ تهرانی. تحقیق احمد قصیر عاملی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه (۱۴۱۵). تفسیر نور الثقلین. تحقیق: سیدهاشم رسولی محلاتی. قم: انتشارات اسماعیلیان. چاپ چهارم.
- علوانی، طه جابر (۱۳۸۶). مقصدهای شریعت. ترجمه سیدابوالقاسم حسینی (ژرفا). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- فیض کاشانی، ملامحسن (۱۴۱۵ق). تفسیر الصافی. تحقیق حسین اعلمی. تهران: انتشارات الصدر. چاپ دوم.
- کاتوزیان، ناصر (۱۳۷۷). فلسفه حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (۱۳۸۲). الکافی. قم: انتشارات انصاریان.
- مدرسی، سیدمحمدتقی (۱۴۱۹ق). من هدی القرآن. تهران: دار محبی الحسین.
- مدنی، جلال‌الدین (۱۳۷۴). مبانی و کلیات علم حقوق. تهران: نشر همراه. چاپ سوم.
- مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۷۲). آموزش عقاید. تهران: نشر سازمان تبلیغات اسلامی. چاپ نهم.
- مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۲). نظریه حقوقی اسلام. قم: مؤسسه آموزشی امام خمینی;.
- مصطفوی، حسن (۱۳۷۵). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- مطهری، مرتضی (۱۳۵۷). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: نشر صدرا. چاپ هشتم.
- مطهری، مرتضی (۱۳۷۳). انسان کامل. قم: انتشارات صدرا. چاپ یازدهم.
- مطهری، مرتضی (۱۳۷۷). سیری در سیره ائمه اطهار:. تهران: صدرا.
- مطهری، مرتضی (۱۳۷۹). مجموعه آثار. تهران: صدرا. چاپ سوم.
- مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (۱۳۷۹). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
