حمیدرضا صارمی،

استادیار گروه شهرسازی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

اندیشۀ ترسیم شهر امن از دیدگاه اسلام، پژوهشی نو و بنیادی در تحقق حذف عوامل پیدایش ناامنی و بسترسازی برای بروز و ظهور امنیت در شهر است. تحول و رشد علم و تکنولوژی با همۀ تغییرات مثبتی که به وجود آورده است، به امنیت شهر‌ها کمکی نکرده است. گزارش سازمان‌های معتبر جهانی نشانگر رشد فزایندۀ تهدید‌های بلایای طبیعی، خشونت، تبهکاری، بزه‌کاری جوانان، حاشیه‌نشینی و توسعۀ فقر علیه ایمنی و امنیت شهرهاست. نیاز به امنیت در میان سایر نیاز‌ها از اهمیت بالاتری برخوردار است. تحقق شهر امن، بدون حذف عوامل پیدایش ناامنی امکان‌پذیر نیست. بر اساس آموزه‌‌های قرآنی، بلایا و ناامنی به سبب اعمال و کردار بد انسان‌ها به وجود می‌آید و دانش بشری هم توان مقابله با آن‌ها را ندارد. تنها عامل مؤثر در امنیت و ناامنی شهر‌ها به تغییرات اجتماعی ارتباط دارد. اگر جامعه به سمت ایمان و ارزش‌های اخلاقی حرکت کند، برکات و نعمات زمینی و آسمانی شهر‌ها را در بر خواهد گرفت و اگر به سوی رذائل اخلاقی و اعمال و کردار گناه حرکت کند، بلا و ناامنی آن‌ها را فرا خواهد گرفت. اسلام راه مقابله با ناامنی را در چرایی و عامل پیدایش قرار داده و انسان را بدون دست‌یابی به علل پیدایش ناامنی، عاجز از مقابله و چگونگی بلایا و ناامنی می‌داند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که دین اسلام قبل از آبادی جهان آخرت، این جهان را آباد می‌کند و تا زمانی که دنیای فردی آباد نشود، امیدی به آبادانی آن در قیامت نیست. دنیاى فقر، ظلمت، جهل، ظلم، نابسامانی، ذلت و ناامنی نمی‌تواند مقدمۀ آخرت امنیت، سعادت، عزت و عظمت شود.

کلیدواژه‌ها: شهر امن، ناامنی، تغییرات اجتماعی.

کتاب‌نامه

قرآن کریم.

بمانیان، محمدرضا و محمودی‌نژاد، هادی. ۱۳۸۷٫ امنیت از نگاه ولایت. تهران. سازمان شهرداری‌ها.

بیرو، آلن. ۱۳۷۰٫ فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمۀ باقر ساروخانی. تهران. کیهان.

پاینده‏، ابوالقاسم. ۱۳۸۲٫ نهج‌الفصاحه مجموعه کلمات قصار حضرت رسول (ص). تهران. دنیاى دانش. چاپ چهارم.

تحف العقول. ۱۳۸۲٫ ترجمۀ احمد جنتى. تهران. امیرکبیر.‏

جعفری، محمد تقی. ۱۳۷۵٫ ترجمه ‏و تفسیر نهج‏البلاغه (‏جلد ۴). تهران. دفتر نشر فرهنگ ‏اسلامی. چاپ سوم‏.

ـــــــــــــــــــ. ۱۳۷۸٫ ترجمه ‏و تفسیر نهج‏البلاغه (‏جلد ۲۷). تهران. دفتر نشر فرهنگ ‏اسلامی.

ـــــــــــــــــــ. ۱۳۷۶٫ ترجمه ‏و تفسیر نهج‏البلاغه (‏جلد ۱). تهران. دفتر نشر فرهنگ ‏اسلامی. چاپ هفتم.

جنتی، احمد. ۱۳۸۲٫ نصایح. قم. الهادى.‏

حکیمی، محمد و علی حکیمی. ۱۳۸۰٫ الحیاه. ترجمه احمد آرام. تهران. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

حکیمی‌، محمد. ۱۳۷۰٫ معیار‌های اقتصادی‌ در تعالیم‌ رضوی‌. مشهد. بنیاد پژوهش‌‌های آستان‌ قدس‌ رضوی. چاپ‌ اول.

رضى. ۱۳۵۸٫ ترجمه‏نهج‏البلاغه (سپهر) جلد۱٫ تهران. انتشارات اشرفى.

صابری یزدی، علیرضا. ۱۳۷۵٫ الحکم الزاهره. ترجمۀ محمدرضا انصارى محلاتی. قم. مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامى‏.‏

صدوق، ابوجعفر محمدبن‌علی. ۱۳۷۴٫ امالى. ترجمۀ محمد باقر کمره‏اى. اسلامیه.

طباطبایی، محمد حسین. ۱۳۷۴٫ تفسیر المیزان. ترجمۀ سید محمد باقر موسوى همدانى. قم. دفتر جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم‏. چاپ پنجم‏.

کلینی، محمد بن یعقوب. ۱۴۰۱٫ الکافی. بیروت: دارصعب و دارالتعارف.

مجلسی، محمدبن باقر بن محمدتقی. ۱۴۰۳٫ بحارالانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.

نراقی، ملااحمد. بی‌تا. معراج السعاده. تهران. سازمان چاپ و انتشارات جاویدان. چاپ اول.

مکارم شیرازى، ناصر. ۱۳۷۹٫ پیام امام؛ شرح ‏تازه ‏و جامعى ‏بر نهج‏البلاغه (‏جلد ۲). تهران. دارالکتب ‏الاسلامیه.

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۸۰٫ پیام امام؛ شرح ‏تازه ‏و جامعى ‏بر نهج‏البلاغه (‏جلد ۳). تهران. دارالکتب ‏الاسلامیه.

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۷۴٫ تفسیر نمونه. تهران. دارالکتب الإسلامیه.

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۷۵٫ پیام امام؛ شرح ‏تازه ‏و جامعى ‏بر نهج‏البلاغه (‏جلد ۱). تهران. دارالکتب ‏الاسلامیه.

نصر، سید حسین. ۱۳۷۵٫ هنر و معنویت‌ اسلامی‌. ترجمۀ‌ رحیم‌ قاسمیان‌. تهران. انتشارات دفتر مطالعات‌ دینی‌ هنر.