عاطفه حیرت

دانشجوی دکترای دانشگاه اصفهان

چکیده

سبک زندگیزجمله مسائلی است که در سال‌های اخیر در سطوح ملی و بین‌المللی توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده است. در علوم مختلف تعاریف متفاوتی از سبک زندگی ارائه می‌شود. روان‌شناسان آن را شیوه زندگی فرد برای جبران کمبودها و رسیدن به خودشکوفایی و اهداف زندگی در دوره‌های مختلف سنی می‌دانند و جامعه‌شناسان آن را الگوی زندگی و نحوه مصرف تعریف می‌کنند که به‌صورت فردی و گروهی تحت تأثیر محیط، فرهنگ، طبقه اقتصادی و سایر موارد شکل می‌گیرد. در علوم پزشکی و سلامت هم به سبک زندگی به‌لحاظ تأثیر در پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقای سلامت جسمی و روانی توجه ویژه‌ای شده و مواردی چون رعایت رژیم غذایی مناسب، خواب و فعالیت،  ورزش، کنترل وزن بدن، عدم مصرف سیگار و الکل و ایمن‌سازی در مقابل بیماری‌ها را شامل می‌شود. اسلام با تشریح جزئی‌ترین مسائل در ابعاد مختلف، منشور کاملی از سبک زندگی را به تصویر می‌کشد که با شناساندن بایدها و نبایدها و چگونگی رفتار در زمینه‌های مختلف فردی، خانوادگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، سلامت و هرچه که به رشد و سعادت انسان کمک کند، کمال دنیوی و اخروی او را تضمین خواهد کرد؛ بنابراین، می‌توان سبک زندگی اسلامی را نمودهای رفتاری نسبتاً پایدار که برخاسته از عقاید، نگرش‌ها و معیارهای اخلاقی اجتماعی مورد تأیید اسلام بوده و شیوه زندگی فرد را در راستای عبودیت رقم می‌زند، تعریف کرد. هدف پژوهش حاضر استخراج این الگوی زندگی از قرآن و احادیث اولیای دین و سیره عملی آنها در حیطه ارتباط زوجین بوده و از روش کیفی روش تحقیق ازجمله تحلیل محتوای متون دینی و مصاحبه نیمه سازمان‌یافته با متخصصان دینی استفاده شده است. مدل سبک زندگی زوجین با رویکرد اسلامی شامل ابعاد زیر است که هر بعد دارای خرده‌مقیاس‌های مختلف است: ۱٫ الگوی اقتصادی؛ ۲٫ ارتباط معنوی؛ ۳٫ ساختار خانواده؛ ۴٫ ارتباط عاطفی؛ ۵٫ ارتباط شناختی؛ ۶٫ ارتباط رفتاری؛ ۷٫ رابطه جنسی؛ ۸٫ رابطه با خانواده اصلی؛ ۹٫ رابطه با خانواده همسر؛۱۰٫ سلامتی جسمی روحی؛ ۱۱٫ مساعدت در رشد و شکوفایی.

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی، سبک زندگی اسلامی، سبک زندگی زوجی، شاخص‌های ارتباطی زوجین.

کتاب‌نامه

احمدی، خ. ۱۳۸۲٫ «مقایسه تأثیر روش‌های مداخله‌ای سبک زندگی و مسئله‌گشایی خانوادگی در کاهش ناسازگاری‌های زناشویی». چکیده مقالات اولین کنگره سراسری روان‌شناسی ایران. دانشگاه تهران.

احمدی فراز، م.م. ۱۳۹۱٫ «خواب در معارف اهل بیت علیهم السلام». مجموعه مقالات همایش سبک زندگی. اصفهان.

انصاریان،ح. ۱۳۷۸٫ نظام خانواده در اسلام، قم: انتشارات ام ابیها، چاپ دهم .

بهدانی، ف، و م .ر سرگلزایی و ا.قربانی. ۱۳۷۹٫ «مطالعه ارتباط سبک زندگی با افسردگی و اضطراب در دانشجویان سبزوار». مجله دانشکده علوم پزشکی و خدمات  بهداشتی و درمانی سبزوار. سال اول. شماره دوم.

بهرامی‌نژاد، ن و ن. حنیفی. ۱۳۸۷٫ «مقایسه تأثیر آموزش خانواده‌مدار و فرد‌مدار بر کنترل فشار خون و سبک زندگی مددجویان». مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین. سال دوازدهم. شماره اول.

بوردیو پ. ۱۳۹۰٫تمایز(نقد قضاوت های اجتماعی ذوقی).مترجم :حسن چاوشیان. تهران: نشر ثالث.

پاینده، ا.۱۳۷۷، نهج الفصاحه، ج۱ و۲، تهران: انتشارات جاویدان.

جوادی آملی،ع. ۱۳۹۲٫ مفاتیح الحیات. چاپ هفتاد وهشتم. نشر اسرا.

چاووشیان، ح. ۱۳۸۱٫ سبک زندگی و هویت اجتماعی. پایان نامه دکتری جامعه شناسی. دانشگاه تهران.

چنی، د. ۱۳۷۸٫ سبک زندگی. ترجمه علیرضا چاووشی. تهران. وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی.

حجتی، م.ب. ۱۳۷۸٫ آداب تعلیم و تعلّم در اسلام. تهران. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

حر عاملی، م. ۱۴۰۹٫ وسایل الشیعه. بیروت. دار احیا.

حسینی غفاری، ف. ۱۳۸۵٫ بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر نظریه انتخاب در مقایسه با درمان انگیزشی نظام‌دار بر میزان رضایت زناشویی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشگاه فردوسی مشهد.

خادمیان ، ط. ۱۳۸۸٫ سبک زندگی و مصرف فرهنگی: مطالعه‌ای در حوزه جامعه‌شناسی فرهنگی و دیباچه‌ای بر سبک زندگی فرهنگی ایرانیان. تهران. جهان کتاب.

راهنورد، ز . ۱۳۸۵٫ «سبک زندگی نوجوانان دختر در ارتباط با پیشگیری از پوکی استخوان». مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران. سال دوازدهم. شماره دوم.

رضی سید، م. ۱۳۳۰٫ نهج البلاغه. ترجمه محمد دشتی. تهران. نشر شهر.

سازگارا، پ. ۱۳۸۲٫ بررسی سبک زندگی قشر دانشگاهی و بازاری. پایان نامه دکتری. دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

سعیدی،ع.ا. حسین آبادی،م.(۱۳۹۰)جامعه شناسی مصرف (گردشگری و خرید).تهران:نشرجامعه شناسان.

شیخ صدوق، ا. ۱۳۶۷٫ من لا یحضره الفقیه. ترجمه م.ج غفاری. تهران. نشر صدوق.

شریفی، ا.ح. ۱۳۹۱٫ اخلاق و سبک زندگی اسلامی. قم. دفتر نشر معارف.

شعیری سبزواری ،م.قرن ۷ق. جامع الاخبار، قم: انتشارات شریف رضی.

شیرویه بن شهردار الدیلمی. ۱۴۰۶ ق.الفردوس بماثور الخطاب. دارالکتب العلمیه: بیروت.

صافی، ا.(۱۳۷۴).خانواده متعادل. تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جهوری اسلامی.

طبرسی، ح. ۱۳۶۷٫ مستدرک الوسایل. قم. آل بیت.

کاویانی راد، م. ۱۳۸۸٫ طرح نظریه سبک زندگی براساس دیدگاه اسلام و ساخت آزمون سبک زندگی اسلامی و بررسی ویژگی‌های روا‌ن‌سنجی آن. پایان‌نامه دکتری. دانشکده روانشناسی دانشگاه اصفهان.

کلینی، م. ۱۳۴۶٫ اصول کافی. تهران. دارالکتب الاسلامیه.

مجلسی، م.ب. ۱۳۶۱٫ بحارالانوار. بیروت. مؤسسه الوفاء.

محزون، ع. آمار ثبت احوال، ازدواج وطلاق. ۳/۹/۱۳۹۲٫ http://khabaronline.ir

محمدی ری شهری، م. ۱۳۸۷٫ تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث. تهران. مشعر.

محمدی، ع. ۱۳۸۳٫ بررسی سبک زندگی بیماران قلبی‌ـ‌ عروقی در چابهار و ارائه برنامه آموزشی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.

محمودیان، ا. ۱۳۹۱٫ سبک زندگی در حوزه پزشکی. مجموعه مقالات همایش سبک زندگی. اصفهان.

مصباح یزدی، م.ت. ۱۳۸۴٫ نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. قم. مؤسسه امام خمینی.

مطهری، م. ۱۳۷۸٫ مجموعه آثار. تهران. صدرا.

مهدوی کنی، م. س. ۱۳۸۶٫ «مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی». فصلنامه تحقیقات فرهنگی. سال اول. شماره ۱.

نیلی پور، م. ۱۳۸۵٫ مدیریت خانوده. ج اول و دوم. قم. سلسبیل.

ورام، م. ۶۰۵ق. تنبیه الخواطر و نزهه النواظر. ترجمه محمد صادق بحرالعلوم. نجف. مطبعه الحیدریه.

Adler, A. 1956. The Individual Psychology of Alfred Adler . NewYork. Basic Books Inc.American Heritage Dic.

Campbell, J. D. 2001. “Lifestyle, minerals and health”. Journal of Medical Hypotheses .57, 521-531.

Cockerham, W. Hinote, B. P and Abbott, P. 2006. “Psychological distress, gender, and health lifestyles in Belarus,Kazakhstan, Russia, and Ukraine”. Journal of Social Science & Medicine. 63 , 2381–۲۳۹۴.

Cockerham, W. C. 2005. “Health lifestyle theory and the convergence of agency and structure”. Journal of Health and Social Behavior. 46, 51–۶۷٫

Cockerham, W. Hinote, B. P and Abbott and Haerpfer, C. 2004. “Health lifestyles in central Asia: the case of Kazakhstan and Kyrgyzstan”. Social Science & Medicine. 59 ,1409–۱۴۲۱٫

Fratigulioni,L. 2004. “An active and socially integrated lifestyle in late life might protect against dementia”. Journal of Lancet Neurology. 3, 343-353.

Fuchino Y, Mizoue T, Tokui N, Ide R, Fujino Y,Yoshimura T .2003. Health-related lifestyle and mental health among inhabitants of a city in Japan. Nippon-Koshu-Eisei-Zasshi 50, 303–۱۳ .

Harrison, R.A, McElduffb, P and  Edward, R. 2006. “Planning to win: Health and lifestyles associated with physical activity amongst 15,423 adults”. Journal of Public Health. 120, 206–۲۱۲.

Horwitz, A. V. 2002. “Outcomes in the sociology of mental health and illness: Where have we been and where are we going?” Journal of Health and Social Behavior, 43, 143–۱۵۱٫

Mohan, S. 2008. “Life style of Asian Indians with coronary heart   disease”. Journal of the Royal college of nursing Australia, 43(2).

Panno, J. 2005.CANCER :The Role of Genes, Lifestyle, and Environment. Library of Congress Cataloging-in-Publication Data. New York.

Plasker.E. 2007. The 100-Year Lifestyle. Adams Media. Avon, Massachusetts. U.S.A.

Ryff, C. D., & Keyes, C. L. M. 1995. “The structure of psychological well-being revisited”. Journal of Personality and Social Psychology. 69, 716-727.

Simopoulos, A. P. 2005. Nutrition and Fitness: Mental Health, Aging, and the Implementation of a Healthy Diet and Physical Activity Lifestyle. The Center for Genetics. Nutrition and Health, Washington, D.C., USA.

Stein, T. H & Edwards, E, (2003). Classical Adlerian theory and practice, Sanfrancisco, Alfred Adler Institute of Sanfrancisco.

Taubert et al. 2007. Patient-centered prevention strategies for cardiovascular disease, cancer and diabetes .Nat Clin Pract Cardiovasc Med 4,656-66.

World Health Organization. 1998 .Health Promotion Glossary. Genera. Switzerland: author.