به گزارش دبیرخانه دائمی کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، دومین نشست منتخبی از اساتید علوم انسانی اسلامی ویژه اقتصاد اسلامی با تأکید بر مالی و بانکداری اسلامی، صبح امروز پنجم بهمن ماه در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در جوار حرم رضوی(ع) آغاز شد.

در این نشست که با حضور جمعی از اساتید حوزه اقتصاد اسلامی برگزارمی شود، حجت الاسلام والمسلمین عبدالحمید ثابت، استاد جامعه المصطفی(ص) العالمیه به ارائه سخن پرداخت و گفت: با توجه به جایگاه و اهمیتی که پول و نهاد متولی آن یعنی بانک و تأثیری که بر اقتصاد و متغیرهای آن دارد، بخش پولی بانکی و سیستم و نظام پولی بانکی نیز در اقتصاد حائز اهمیت می گردد و لذا این مقاله از منظر اسلام به موضوع سیستم و نظام پولی بانکی و جایگاهی که در نظام اقتصادی دارد می پردازد و با نگرش سیستمی و بر اساس اصول و قواعد فقهی عقلی و مطابق با معیارهای مستخرج از این اصول و قواعد، الگو و مدلی را برای بخش پولی و نظام پولی بانکی ارایه می نماید که ضمن رعایت معیارها و تامین اصول و قواعد، نسبت به سایر الگوها برتری و رجحان داشته باشد.

وی افزود: این الگو بر پایه پول الکترونیک، حسابداری بانک مرکزی نسبت به این پول الکترونیک، عدم سپرده گذاری و سپرده پذیری نسبت به اصل این پول الکترونیک و بیع دین (تنزیل) استوار است.

این محقق و نویسنده کشورمان اظهارداشت: در این مقاله، در صدد ارائه الگو و پیشنهاد مدلی مناسب و مطلوب برای بخش پولی و نظام بانکی در نظام اقتصادی اسلام هستیم. مدل یا الگو عبارت است از، شبیه سازی واقعیت خارجی به وسیله ترسیم روابط علت و معلولی بین اجزاء درونی و همچنین ترسیم روابط مجموعه با متغیّرهای بیرونی و فرموله کردن متغیّرها، به جهت ایجاد قدرت پیش بینیِ رفتارهای آن پدیده و درک ویژگیهای آن به بیانی دیگر، مدل، نظام نظری منسجم برای تشریح پدیده ها و تعیین فعل و انفعال بین آنها است. بنابراین مدل، ابزاری است که به وسیله آن می توان فرآیند خط مشی ها را شناخت و به مطالعه پدیده ها برای درک نحوه رفتار هر پدیده به صورت قابل کنترل پرداخت.

این محقق و نویسنده کشورمان اظهارداشت: برای این منظور لازم است ابتدا به روش استنباط و استخراج مدل و الگوی مطلوب پرداخته شود. سپس با استفاده از این روش و براساس معیارهایی که از قواعد فقهی و نظام اقتصادی اسلام به دست می آید، مدل مربوط تبیین و ترسیم گردد، و در مرحله بعد نحوه تامین این معیارها از سوی مدل، در راستای داشتن نظام پولی بانکی بهینه و کارآمد، تشریح گردد و در نهایت مدل پیشنهادی با سایر مد ها مقایسه شود.

حجت‌الاسلام ثابت، در تشریح الگویی جدید برای نظام پولی و بانکی با بیان اینکه روش استخراج الگو و مدل مطلوب دارای ۵ مرحله است، اظهار کرد: تأمین اهداف نظام اقتصادی اسلامی و  نظام پولی مالی از معیارهای این مدل به شمار می‌روند. استخراج الگو و مدل پیشنهادی بر ۳ پایه استوار است که  رسیدن به یک نگاه جدید به پول محور آن به شمار می‌رود.

حجت‌الاسلام ثابت در توضیح این سه بنیان اشاره کرد: تاریخ و اندیشه بشری در مسیر تکامل عقلی و علمی خود به مرور به مسائل انتزاعی بشر می‌رسد. بشر از ابتدا بیشتر به مسائل جسمی، فیزیکی و ‌ملموس سروکار داشته و ‌آرام آرام مسیر عینی را در طول تاریخ طی کرد تا به مسائل انتزاعی‌تر رسید. یکی از موضوعات ملموس پول بود که همین، مشکلاتی مانند انبارداری و‌ کمبود استخراج منابع مورنیاز را به وجود آورد.

این استاد و پژوهشگر حوزه در همین زمینه اضافه کرد: بشر به مرور به سند، حواله، طلا، نقره و سپس به پول رسید و مسیر عقلانی بشر کم کم به سمت سپرده بانکی و‌ پولی رفت. در ادامه عقلانیت بشر به اینجا رسید که پول را از نقره جدا کرده و درقالب سکه و اسکناس درآورد تا اصل را بر آنها قرار دهد.

مدیرکل پژوهش دانشگاه عدالت متذکر شد: به تدریج بشر متوجه شد که سپرده‌داری را می‌تواند از اینها استخراج کند. بشر به این نتیجه رسید که اگر تمام مبادلات الکترونیکی شده و هیچ سکه و اسکناسی درکار نباشد چیزی که مطرح می‌شود عدد، است. با این نگاه جدید، سکه و اسکناس دیگر پول نیست بلکه عددی است که نماینده کالاهاست.

حجت‌الاسلام ثابت با بیان اینکه مسأله دوم سپرده‌گذاری و سپرده‌پذیری است، افزود: تا به حال فقها و مراجع ما این موضوع را دقیق روشن نکرده‌اند. این امر چه در بانکداری متعارف و‌ چه در بانکداری اسلامی، اساسا شرعی نیست. به عنوان مثال در آنی من با ۱۰۰۰ تومان می‌توانم خرید کنم و ۱۰۰ تومانش نزد بانک مرکزی است.

وی در رد مالکیت همزمان و تصرف همزمان، اشاره کرد: اگر آن ۹۰۰ تومان را بانک به شخص دیگری وام دهد، نیز همین حکم را دارد و بی‌تردید دارای اشکال است.

وی در ادامه در تشریح الگو و مدل پیشنهادی اظهار کرد: در نظر بگیرید که هیچ بانک، سکه، اسکناس و مؤسسه پولی وجود ندارد، فقط بانک مرکزی است و همه چه به عنوان اشخاص حقیقی و چه حقوقی نزد بانک مرکزی یک حساب دارند.

وی اضافه کرد: در این وضعیت، در جریان مبادله از حساب نقدینگی من کم می‌شود و به حساب طرف مقابل افزوده می‌شود و جمع حساب‌های ما نه کم می‌شود و‌ نه زیاد. اول بانک را وارد این مدل می‌کنیم. شخص حقوقی مثلا بانک ملی که یک حساب نزد بانک مرکزی دارد، می‌تواند یک میلیارد نقدینگی‌اش را به صورت سکه و اسکناس درآورد.

وی با بیان اینکه اینجا خلق پولی صورت نمی‌گیرد، تأکید کرد: خلق پول در انحصار دولت خواهد بود و در موارد خاص صورت می‌گیرد‌. خلق پول را در مقابل خلق کالا انجام می‌دهد.

به همت دبیرخانه دائمی کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، دومین نشست منتخبی از اساتید علوم انسانی اسلامی ویژه اقتصاد اسلامی با تأکید بر مالی و بانکداری اسلامی، امروز پنجم بهمن ماه در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در جوار حرم رضوی(ع) برگزار می شود.

به نقل از پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه

انتهای پیام