به گزارش روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، به همت کمیسیون تعلیم و تربیت اسلامی هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی و با همکاری گروه علوم تربیتی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، نشست تخصصی با موضوع «اسناد بالادستی و دیدگاه‌های تربیتی» یکشنبه ۱۱ تیر ۱۴۰۲ برگزار شد.

دکتر حسن ملکی استاد دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس کمیسیون تعلیم و تربیت اسلامی هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی در ارائه خود با موضوع «برنامه درسی تحولی در اسناد بالادستی» در سخنانی گفت: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش  بر اساس فلسفه تربیت اسلامی شکل گرفته است و با همه نواقصی که مطرح می کنند  اگر این سند بالادستی در طول سالیان گذشته  به صورت ساختاری اجرایی می شد سیمای تعلیم و تربیت ما سیمای دیگری بود، در طول این ۱۲/۱۰ سالی که از تصویب این سند می گذرد باید گفت این سند با مظلومیت خاصی روبرو بوده است چرا که این سند قرار بود موجب تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش کشور باشد.

وی افزود: ما که حرف از تحول می زنیم باید ببینیم از چه نوع تحولی سخن می گوییم؟ تحول در چه چیزهایی؟ امام راحل(ره) که بنیانگذار نظام مقدس جمهوری اسلامی هستند به نوعی طراح تحول در نظام این کشور بودند و ایشان در جلد دهم صحیفه نور به صراحت از تحول سخن می گویند و تاکید دارند که” اگر می خواهید مملکت برای خودتان باشد و  این تحولات را انجام دهید و فرهنگ استقلالی به جای فرهنگ استعماری باشد و همه چیز متحول شد باید مغزهای استعماری برگرد به مغزهای مستقل و تا این نشود ما نمی توانیم به پیروزی نهایی برسیم”.

دکتر ملکی خاطرنشان ساخت: طبق فرمایش امام راحل(ره) تحول در مغزها و افکار و اندیشه ها بسیار مهم و لایه مرکزی تحول است و سند بنیادین تحول در آموزش و پرورش نیز به این منظور تصویب شد که متاسفانه تا امروز نیز عملیاتی نشده است.

این استاد دانشگاه به لزوم استفاده از مفاهیم قرآنی دربرنامه ریزی های درسی اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال یکی از چیزهایی که ضرورت دارد در برنامه ریزی ها به آن توجه شود مقوله” حیات طیبه” است، خب بحث های زیادی در این رابطه صورت گرفته است که در کجای برنامه درسی قرار گیرد، و متاسفانه برخی افراد هنور افکار سکولاریستی دارند و نمی گذارند چنین مفاهیمی در برنامه ها جا بگیرد و حال آنکه حیات طیبه مگر غیر از حیات معنوی و دینی است؟

وی افزود: یکی دیگر از مفاهیم قرآنی که لازم است در برنامه ها قرار داده شود مقوله”رشد” است، واژه رشید یک واژه قرآنی است و انسان رشید کسی است که در همه ابعاد رشد کرده است، برنامه درسی در ایران باید رشید پرور  و همه جانبه باشد، انسان می تواند هم به اعلی علیین صعود کند و هم به اسفل السافلین سقوط کند و هر دوی اینها البته به اختیار خود اوست لذا در برنامه ریزی های درسی باید به گونه ای باشد که به اختیار و انتخاب انسان جهت دهد چرا که هدایت معنایش همین جهت دادن به اختیار و انتخاب انسان است.

رئیس کمیسیون تعلیم و تربیت اسلامی با بیان اینکه انسان تک بعدی خطرناک و مخرب است به دیگر ویژگی های برنامه درسی مطلوب اشاره کرد و گفت: همه جانبه نگری در برنامه ریزی درسی بسیار مهم است چرا که می توان گفت انسان موجودی چند بعدی و چند ضلعیست لذا نظام تعلیم و تربیت باید همه ابعاد وجودی انسان را رشد دهد، اگر فردی تک بعدی باشد یعنی مثلا فقط از حیث علمی یا تنها از حیث معنوی بالا رفته باشد این تک بعدی بودن اون خطرناک است بلکه همه ابعاد وجودی شخص باید همزمان رشد کند.

دکتر ملکی در قسمت دیگری از سخنان خود به ترسیم الگوی برنامه ریزی موفق پرداخت و گفت: اگر بخواهیم همه این مختصاتی که بر محور سند بنیادین آموزش و پرورش می چرخد را اجرایی کنیم نیاز به یک الگو داریم که به نظر ما الگوی فطرت و توحید بسیار مهم است، سند تحول بنیادین سند معتبر مبنایی ماست و بی اعتنایی به آن یعنی بی اعتنایی به صراط توانمندی ها.

وی در پایان سخنان خود به برخی دلایل اجرایی نشده سند بنیادین تحول در آموزش و پرورش اشاره کرد و افزود: اگر ما بخواهیم  در این صراط مستقیم توانمندی حرکت کنیم نیاز است که برپایه اسناد حرکت کنیم و یکی از این اسناد مهم و تاثیرگذار سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است که در طی این سالها به علت های گوناگون از جمله نداشتن باور عمیق به این سند هنوز اجرایی نشده است که امیدواریم در این دولت ارزش مدار اجرایی شود.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سید احمد رهنمایی  دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ارائه خود با عنوان «چشم‌انداز سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از رؤیا تا واقعیت» در سخنانی گفت: یک سند خوب سندی است که دارای چشم اندازی باشد که تا حد بالایی قابلیت اجرایی شدن داشته باشد و همچنین در عین اینکه واقع نگر هست واقع گرا نیز باشد.

وی افزود: از دیگر شرایط یک سند خوب و اثرگذار این است که اشراف کاملی به شرایط پیش بینی شده داشته باشد و یک گروه پیش آهنگ برای تحقق منویات سند از قبل تعیین شده باشد و ضمیمه سند باشد.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر رهنمایی خاطرنشان ساخت: چشم اندازی موفق است که قدرت کنترل اوضاع و شرایط را داشته باشد، سندی موفق است که نوید بخش، امیدآفرین و در نهایت رضایت بخش باشد.

دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: باید دقت کنیم که چند درصد از منویات سند بنیادین آموزش و پرورش محقق شده است، ادعا شده که تنها ده درصد از این سند محقق شده است که واقعا جای نگرانی دارد، عوامل نفوذی اسنادی را اجرایی کردند که زمینه را معکوس کرد و روند پر افت و خیر نظام تعلیم و تربیت کشور را با اجرای سند۲۰۳۰ متوقف کردند.

حجت الاسلام والمسلمین رهنمایی گفت: پراکندگی نظامات آموزش و پرورش در کشور  یکی از معضلات جدی ماست، در هیچ کجای دنیا نظامات آموزشی اینگونه پراکنده نیست و در دنیا سعی کرده اند به تمرکز دست پیدا کنند.

وی در ادامه با بیان اینکه تمرکز موجب هم افزایی می شود به راه حل های برون رفت از این آشفتگی و پراکندگی نظامات آموزشی پرداخت و گفت: برای برون رفت از این وضعیت نظام آموزشی کشور هم راه حل های سلبی هست و هم ایجابی، یکی از راه حل ها برداشتن گام های کوتاه یک ساله به جای گام های بلندمدت ده ساله می باشد که در طول این سال نقاط ضعف و قوت طرح ها شناسایی شود و آنگاه به برنامه ریزی  های بلند مدت روآورد.

وی رشد قارچ گونه مراکز غیر انتفاعی را از دیگر معضلات نظام تعلیم و تربیت دانست و گفت: باید با همکاری مجلس شورای اسلامی کاری کرد که از رشد قارچ گونه مراکز غیر انتفاعی جلوگیری بشود، مقام معظم رهبری نیز گفتند نباید استعدادی در کشور به خاطر مسائل مالی نتواند درس بخواند و پیشرفت کند.

حجت الاسلام والمسلمین رهنمایی در پایان سخنان خود گفت: بنیادی ترین ریشه استحکام یک ملت نظام آموزش و پرورش آن کشور است و دنیا نیز به این موضوع مهم واقف شده است و بزرگترین سرمایه گذاری های خود را به این عرصه اختصاص می هد.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سید محمدصادق‌ موسوی نسب استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) نیز در ارائه خود تحت عنوان «خصوصی‌سازی آموزش و پرورش و ارتباط آن با اسناد بالا دستی» در سخنانی گفت: امروزه دنیا در مورد خصوصی سازی کارهای زیادی انجام داده است و به سه شکل متمرکز همانند لبنان، نیمه متمرکز همانند فرانسه و غیر متمرکز همانند آمریکا و هند کار می کنند و هر کدام نیز استدلال خودشان را دارند.

وی افزود: این حرکتی که در غرب راه افتاده است و ما نیز دنباله روی آنان شده ایم متاسفانه نتایج خوبی ندارد، از سال ۱۳۷۰ تا سال۱۳۹۵ تعداد مدارس غیر انتفاعی  ۵۰ برابر شده است، ما اسناد بالا دستی را روی سرنهاده ایم اما در کف جامعه تحولات دیگری رقم می خورد و در واقع اگر با همین فرمان حرکت کنیم هم در آموزش و پرورش و هم در نظام آموزش عالی بسیاری از ارزش ها زیرپا گذاشته می شود.

استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان ساخت: روح نظریه نئو لیبرالیزم مادی گرایی است و می گوید برای رشد مادی خود هرکسی را که خواستی زیرپابگذار که چنین چیزهایی نباید در قوانین ما باشد و اگر کسی آخرت گرا باشد و معنویات و عدالت را اصل بداند نه عالم مادی را باید متوجه این تعارض باشد.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سید محمدصادق‌ موسوی نسب گفت: امروزه خصوصی سازی ملازم شده است با تجاری سازی، امروزه بسیاری از پذیرفته شدگان دانشگاه های معتبر و رشته های پرطرفدار عموما از دهک های بالای جامعه هستند که در این شیوه عدالت آموزشی دیده نمی شود.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر مرتضی حدادی پیشه نیز در ادامه این نشست در ارائه خود تحت عنوان «تحول در آموزش و پرورش از اسناد بالادستی تا مدارس تحول‌خواه»  در سخنانی گفت: عمل به سند بنیادین آموزش و پرورش در حیطه عینی و خارجی به این است که اثرات مفید آن را در کف جامعه و مدرسه ببینیم.

وی افزود: ما نظام آموزش و پرورشی را می خواهیم که در آن نسلی تربیت شود که دارای حیات طیبه باشد و در این راه لازم است که مدرسه را از یک نهاد آموزشی صرف به یک نهاد فرهنگی آموزشی تبدیل کنیم.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حدادی پیشه خاطرنشان ساخت: برای تحقق حیات طیبه لازم است که از تمرکزگرایی به سمت مشارکت جویی حرکت کنیم، از انحصارگرایی  در تربیت به مشارکت و مسئولیت گرایی حرکت کنیم و معلم هم  از انتقال دهنده دانش به یک اسوه تربیتی تبدیل شود.

این روانشناس حوزوی تاکید کرد: یکی از اشکالاتی که به سند بنیادین آموزش و پرورش گرفته می شود این است که  هرکسی تفسیر خودش را از سند دارد، برخی خواهان تغییر در وزارت آموزش و پرورش بوده اند لذا انگیزه ای برای دولتمردان برای اجرای این سند نبوده است، امروزه افراد دغدغه مند و انقلابی زیادی هستند که خواهان تحول هستند و نمونه هایی  از تحول را نیز نشان داده اند که می توان از تجربیان آنان نیزه بهره مند شد.

وی در پایان سخنان خود تاکید کرد: مدارس تحول خواه ظرفیتی است که اسناد بالادستی می تواند در جهت اهداف و راهبردهایش از آن بهره مند شود.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حجت‌الله عباسی سرپرست پژوهشکده تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه فرهنگیان نیز در ارائه خود تحت عنوان «تربیت معلم تراز و گام‌های پیش روی تربیت اسلامی با محوریت اساسنامه دانشگاه فرهنگیان» گفت: دانشگاه فرهنگیان، در راستای سند چشم انداز، نقشه جامع علمی کشور و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با هدف تأمین و تربیت نیروی انسانی متخصص، متعهد و کارآمد برای وزارت ­آموزش وپرورش و همچنین دستیابی به اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی ایران تاسیس شده  است.

وی افزود: دانشگاه فرهنگیان تأمین و تربیت معلمان، مدیران، کارکنان کارآمد مورد نیاز در تراز جمهوری اسلامی، توانمند سازی و ارتقای شایستگی های تخصصی نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش با تاکید بر پرورش نیروهایی متقی، کارآفرین، خلاق در تولید علم و … را بر عهده دارد.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر عباسی خاطرنشان ساخت: رهبری معظم انقلاب یک نگاه جامع به دانشگاه فرهنگیان دارند و  به نظر می رسد این دانشگاه  یک بستر مناسب  برای تحقق تربیت و تعلیم اسلامیست.

سرپرست پژوهشکده تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه فرهنگیان گفت: این دانشگاه یک دانشگاه ماموریت گراست و اگر بخواهیم رویکرد انقلاب اسلامی در مورد تعلیم و تربیت اسلامی را دنبال کنیم بهترین جا دانشگاه فرهنگیان است که وظیفه تربیت معلم را برعهده دارد.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمدجواد زارعان مدیر گروه علوم تربیتی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ارائه خود تحت عنوان «آینده تربیت اسلامی ایران در گرو تحول در رویکردهای حوزوی» گفت: ما معتقدیم که تربیت و عمل تربیتی مبتنی بر علم و دانش است و تربیت علاوه بر مهارت عملی و اقدامی ارزش محور یک دانش است و باید پرسید که نقش حوزه های علمیه در این میان چیست؟

وی افزود: ما همچنان در بسیاری از مسائل راکد هستیم و در نقل روایات و قرآن کریم نیازمند تحول در رویکرد هستیم، ما نیازمند به اصالت بخشی به علوم تربیتی به عنوان یک رشته ذاتا حوزوی در حوزه هستیم و به این کار باید به دید یک کار کاملا حوزوی نگریست.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر زارعان افزود: نیازمند به این هستیم که یک بانک آمار و اطلاعات جامع تشکیل شود، نیازمند به این هستیم که مراکز آموزشی پژوهشی موجود تقویت شوند و در نهایت نیز حوزویان به صورت رسمی وارد این عرصه شده و سیاستگذاری های لازم را انجام دهند.
خاطرنشان می شود: در پایان این نشست تخصصی هر کدام از اساتید ارائه دهنده مباحث، به سوالات مطرح شده  از سوی علاقه مندان به این مباحث چه به صورت حضوری و چه مجازی پاسخ دادند.