محمدرضا طاهری

دکترای اندیشه سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع)، ایران، تهران

taheri_777@yahoo.com

چکیده

هر نظریه‌ای درباره عدالت، بر بنیان‌های نظری استوار است که یکی از مهم‌ترین آنها بنیان هستی‌شناختی است. در این پژوهش تلاش شده تا بنیان هستی‌شناختی عدالت در اسلام و لیبرالیسم با استفاده از روش تفسیری و تطبیقی روشن گردد. در این راستا آرای دو تن از متفکران برجسته معاصر، آیت‌الله جوادی آملی و جان رالز بررسی و مقایسه شده و نشان داده شده که رالز به لحاظ هستی‌شناختی فردگرا و انسان‌محور است و در مقابل، آیت‌الله جوادی آملی دارای هستی‌شناسی سه‌ضلعی است و بر ترابط انسان با خداوند و بقیه هستی تأکید دارد. این امر دلالت‌های مهمی در تنظیم نظریه عدالت آنها دارد.

کلیدواژگان: عدالت، هستی‌شناسی، اسلام، لیبرالیسم، انسان‌محوری، مراتب هستی، نظام احسن.

منابع

1. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۶ج). اسلام و محیط زیست. قم: اسراء
2. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۰). انتظار بشر از دین. قم: اسراء.
3. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۸). تسنیم. جلد دوم. قم: اسراء.
4. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۹). تسنیم. جلد اول. قم: اسراء.
5. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۰). تسنیم. جلد سوم. قم: اسراء.
6. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۱). تسنیم. جلد چهارم. قم: اسراء.
7. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۲). تسنیم. جلد پنجم. قم: اسراء.
8. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۳). تسنیم. جلد ششم. قم: اسراء.
9. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۴). تسنیم. جلد هفتم. قم: اسراء.
10. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۴الف). تفسیر انسان به انسان. قم: اسراء.
11. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۵). تسنیم. جلد هشتم. قم: اسراء.
12. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۵الف). تسنیم. جلد نهم. قم: اسراء.
13. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۵ب). تسنیم. جلد ده. قم: اسراء.
14. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۵ج). تسنیم. جلد یازده. قم: اسراء.
15. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۶). تسنیم. جلد دوازده. قم: اسراء.
16. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۶ الف). تسنیم. جلد سیزده. قم: اسراء.
17. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۷). تسنیم. جلد چهارده. قم: اسراء.
18. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۷الف). تسنیم. جلد پانزده. قم: اسراء.
19. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸). تسنیم. جلد شانزده. قم: اسراء.
20. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸الف). تسنیم. جلد هفده. قم: اسراء.
21. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸ب). تسنیم. جلد هجده. قم: اسراء.
22. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸ج). جامعه در قرآن. قم: اسراء.
23. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹). تسنیم. جلد نوزده. قم: اسراء.
24. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹الف). تسنیم. جلد بیست. قم: اسراء.
25. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹ب). تسنیم. جلد بیست و یک. قم: اسراء.
26. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹ج). تسنیم. جلد بیست و دو. قم: اسراء.
27. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۰). تسنیم. جلد بیست و سه. قم: اسراء.
28. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۰الف). تسنیم. جلد بیست و چهار. قم: اسراء.
29. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۰ ب). تسنیم. جلد بیست و پنج. قم: اسراء.
30. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۰ج). تسنیم. جلد بیست و شش. قم: اسراء.
31. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۱). تسنیم. جلد بیست و هفت. قم: اسراء.
32. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۲). تسنیم. جلد بیست و هشت. قم: اسراء.
33. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۲الف). تسنیم. جلد بیست و نه. قم: اسراء.
34. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۲ ب). تسنیم. جلد سی. قم: اسراء.
35. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۲ج). تسنیم. جلد سی و یک. قم: اسراء.
36. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۳). تسنیم. جلد سی و دو. قم: اسراء.
37. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۳الف). تسنیم. جلد سی و سه. قم: اسراء.
38. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۳ب). تسنیم. جلد سی و چهار. قم: اسراء.
39. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۴). تسنیم. جلد سی و پنج. قم: اسراء.
40. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۱ب). تفسیر موضوعی قرآن. جلد شش. قم: اسراء.
41. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۴الف). حق و تکلیف در اسلام. قم: اسراء.
42. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۲الف). حیات حقیقی انسان در قرآن. قم: اسراء.
43. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۵الف). رحیق مختوم، جلد اول، بخش پنجم. قم: اسراء.
44. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۵). رحیق مختوم، جلد اول، بخش چهارم. قم: اسراء.
45. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸ج). روابط بین‌الملل در اسلام. قم: اسراء.
46. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۳الف). سرچشمه اندیشه. قم: اسراء.
47. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۹الف). صورت و سیرت انسان در قرآن. قم: اسراء.
48. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۵ب). فلسفه حقوق بشر. قم: اسراء.
49. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۹). مبادی اخلاق در قرآن. قم: اسراء.
50. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۹ب). معرفت‌شناسی در قرآن. قم: اسراء.
51. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۶ب). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. قم: اسراء.
52. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۱الف). نسبت دین و دنیا. قم: اسراء.
53. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۳ب). ولایت فقیه. قم:‌ اسراء.
54. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۷ ب). «حکمت متعالیه سیاست دارد»؛ «چالش‌های حکمت متعالیه در مسئله سیاست»؛ «حکمت نظری و حکمت عملی و جایگاه حکمت سیاسی متعالیه»؛ «سیاست متعالیه، سیاستی جامع»؛ «شریعت روح سیاست»، در: لکزایی، شریف، سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
55. طباطبائی، سیدمحمدحسین (۱۳۹۰). اصول فلسفه و روش رئالیسم. جلد دوم. تهران: صدرا.

1. Grafstein, Robert (1985). Ontology and the Theory of Justice, philosophy and Phenomenological Research. 46 (1). 115-137.
2. Hayek, F. A. (1998). Law, Legislation and Liberty, London: Routledge.
3. Kukathas, Chandran, and Petit, Philip (1990). Rawls a Theory of Justice and its Critics, Stanford, California: Standford University Press.
4. Larmore, Charles (1990). Political Liberalism, Political Theory. 18 (3).339-360.
5. Larmore, Charles (1999). The Moral Basis of Political Liberalism, The Journal of Philosophy. xcvi (12). 599-625.
6. McIntyre, Alasdair (1998). Whose justice? Which rationality?. Notre Dame, Ind.: University of Notre Dame Press.
7. Ralws, john (1991). A theory of justice. Oxford: Clarendon Press.
8. Rawls, John (1985). Justice as Fairness: Political not Metaphysical, Philosophy and Public Affair. 14 (3). 223-251.
9. Rawls, John (2001). Justice as Fairness: a Restatement. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. 2001.
10. Rawls, John (1999). Laws of Peoples. London, USA: Harvard University Press.
11. Rawls, John (2005). Political Liberalism. New York: Columbia University Press.
12. Sandel, Michael (1998). Liberalism and the Limits of Justice. Cambridge, UK; New York: Cambridge Universtiy Press.
13. Scanlon, Thomas (2008). Moral dimensions: permissibility, meaning, blame. Cambridge, Massachusetts, London, England: Harvard University Press.
14. Shafer-Landau, Russ (2003). Moral Realism: A Defense. New York: Oxford University Press.
15. Taylor, Charles (1985). Philosophy and the human sciences. Cambridge, New York: Cambridge University press.
16. Taylor, Charles (2007). A Scular Age. USA: Harvard University Press.
17. Weber, Eric Thomas (2010). Rawls, Dewey, and Constructivism. London, New York: Continuum.