حسین جاور

استادیار دانشگاه تهران پردیس فارابی، ایران، قم

hjavar@ut.ac.ir

حسین هوشمند فیرروزآبادی

استادیار دانشگاه آیت‎الله بروجردی، ایران، بروجرد

h.hmnd.f@gmail.com

چکیده

از جمله مواردی که حیثیت معنوی اشخاص در معرض نقض جدی قرار دارد، «مقام تحمل شهادت» و «مقام ادای شهادت» و «جرح شهود» است؛ به‎ویژه درجایی که مفاد شهادت شهود و آنچه در مقام جرح شهود بیان می‌شود، حسب مورد، به حیثیت معنوی «مشهود علیه» یا شاهد» یا «مشهود له» مربوط باشد. از سویی حیثیت معنوی اشخاص، از جمله مواردی است که صیانت و حمایت از آن مورد اهتمام و تأکید است و انتظار می‌رود از هرنوع تعرضی مصون باشد و در صورت نقض، پیگرد حقوقی و کیفری آن ممکن باشد. از سوی دیگر، در مواردی دیده می‌شود اجرای پاره‌ای احکام و تحقق پاره‌ای عناوین، دست‌کم در برخی موارد، با نقض حیثیت معنوی اشخاص دیگر ملازم است و عدم امکان ورود در قلمرو محرمانه و پوشیده اشخاص، در عمل به تعطیلی یا نقصان کلیِ اجرای احکام مهم می‎انجامد. در این صورت پرسشی که مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان این دسته از احکامِ به طاهر متعارض را با هم جمع کرد؟به نظر می‌رسد به دلیل تقدم مصلحتی که در «ادای شهادت» و «جرح شاهد» وجود دارد، حتی در جایی که ادای شهادت یا جرح شاهد، به نقض حیثیت معنوی مشهود علیه یا شهاد و گاه مشهود له می‎‎انجامد، جایز و در نتیجه از علل موجهه مسئولیت است و هرگز جبران‎پذیر نیست؛ در عین حال تفسیرهایی که در این باره انجام می‌شود باید درمورد نص تفسیر انجام شود و در مقام اجرا نیز ، فقط در اجرای مصلحت مهمتر (احقاق حق یا ابطال باطل) مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژگان: حیثیت معنوی، حریم خصوصی، تحمل شهادت، ادای شهادت، جرح شهود.

منابع
۱٫ ابن‎حزم اندلسی (بی‎تا).المحلی. بیروت:دارالفکر.
۲٫ اردبیلی، احمد بن محمد(بی‎تا).زبده البیان فی أحکام القرآن. تهران: المکتبه الجعفریه لإحیاء الآثار الجعفریه.
۳٫ الهمیم عبداللطیف(۱۴۲۵ق).احترام الحیاه الخاصه.عمان:دارعمار.
۴٫ امامی، سیدحسن (۱۳۶۶). حقوق مدنی. جلد ‎۶٫تهران:انتشارات اسلامیه. چاپ سوم.
۵٫ انصاری،‌ باقر(۱۳۸۶).حقوق حریمخصوصی.تهران: سمت.
۶٫ ایروانی، علی بن عبد الحسین نجفی(۱۴۰۶ق). حاشیه المکاسب. جلد ‎۱٫ تهران:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۷٫ جعفری لنگرودی، محمدجعفر(۱۳۷۸).ترمینولوژی حقوق. تهران:انتشارات گنج دانش.
۸٫ جمعی از نویسندگان(۱۳۸۸). فلسفه حقوق. قم:مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
۹٫ حسینیتهرانی، سیدمحمدحسین (۱۴۲۱ق). ولایت فقیه در حکومت اسلام.چاپ دوم.
۱۰٫ حسینی روحانی قمی، سیدصادق (بی‎تا).فقه الصادق۷٫ بیجا.
۱۱٫ حکمت‎نیا،‌ محمود، وهوشمند فیروزآبادی، حسین (). ادله قرآنی مسئولیت مدنی، قرآن،فقه و حقوق اسلامی. ۱(۲).
۱۲٫ حکیمطباطبائی، سیدمحمدسعید (بیتا).مصباح المنهاج. قم: مؤسسه المنار.
۱۳٫ خویی، سیدابوالقاسم(۱۴۱۲ق).مصباح الفقاهه. تقریر محمدعلی توحید. قم:نشر داور
۱۴٫ راغب اصفهانی، حسین بن محمد(۱۴۱۲ق).مفردات ألفاظ القرآن. لبنان- سوریه: دارالعلم- الدارالشامیه.
۱۵٫ راوندی، قطب‎الدینسعید بن عبدالله(۱۴۰۵ق). فقه القرآن. جلد ‎۲٫ قم:کتابخانه آیت‎الله مرعشینجفی. چاپ دوم
۱۶٫ روحانی، محمدصادق (۱۴۲۹ق). منهاج الفقاهه، التعلیق علی مکاسب الشیخ الاعظم. جلد ‎۲٫قم:أنوارالهدی. چاپ پنجم.
۱۷٫ سبحانی تبریزی، جعفر (۱۴۲۴ق). المواهب فی تحریر أحکام المکاسب.قم: مؤسسه امام صادق۷٫
۱۸٫ سبزواری، سیدعبدالأعلی(۱۴۱۳ق).مهذب الأحکام فی بیان الحلال والحرام.جلد ‎۲۳٫ قم: مؤسسه المنار.چاپ چهارم.
۱۹٫ سرخسی، شمس‎الدین (۱۴۰۶ق).المبسوط. بیروت: دار المعرفه.
۲۰٫ سعدی، ابوحبیب (۱۴۰۸ق). القاموس الفقهی لغهً واصطلاحاً. دمشق:دارالفکر.
۲۱٫ سیوطی،‌ جلال‎الدین (۱۳۶۵ق). الدر المنثور. بیروت:دارالمعرفه.
۲۲٫ شوکانی، محمدبن علی بن محمد (بی‎تا). فتح القدیر.بی‎جا: عالم الکتب.
۲۳٫ صفایی، سیدحسین(۱۳۹۳).مسئولیت مدنی. تهران:سمت.
۲۴٫ عاملی، سیدمحمدحسین ترحینی(۱۴۲۷ق). الزبده الفقهیه فی شرح الروضه البهیه.قم:دار الفقه للطباعه والنشر.چاپ چهارم.
۲۵٫ عاملی، سیدجواد بن محمد حسینی(۱۴۱۹ق).مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلاّمه.قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
۲۶٫ قنواتی، جلیل، و جاور، حسین (۱۳۹۰).حریم خصوصیحق یا حکم، حقوق اسلامی. ۳۱٫
۲۷٫ قنواتی، جلیل،و جاور، حسین(۱۳۹۱).مبنای احترام در شناسایی و حمایت از حریم خصوصی،نشریه حقوق اسلامی. ۲۹٫
۲۸٫ کاتوزیان، ناصر(۱۳۸۴). مقدمه علم حقوق. تهران:شرکت سهامی انتشار.
۲۹٫ مجتهدی تهرانی، احمد بن محمدباقر (۱۴۲۳ق). سه رساله. قم:در راه حق. چاپ ششم.
۳۰٫ مکارم شیرازی، ناصر(۱۳۷۴).تفسیر نمونه.تهران: دارالکتبالإسلامیه.
۳۱٫ موسوی خمینی، سیدروح‎اللّه(۱۴۱۵ق). المکاسب المحرمه. قم:مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
۳۲٫ موسوی قزوینی، سیدعلی (۱۴۲۴ق). ینابیع الأحکام فی معرفه الحلال والحرام. جلد‎۲، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
۳۳٫ موسوی قزوینی، سیدعلی (۱۴۱۹ق). رساله فی قاعده حمل فعل المسلم علی الصحه.