مجید استوار

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

چکیده:

انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷ شمسی با کمترین خشونت فیزیکی و در سریع‌ترین زمان ممکن به پیروزی رسید. تاکنون این واقعه از منظر فرهنگی، اقتصادی، طبقاتی، سیاسی و روان‌شناسی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته، ولی از منظر نمادین علل پیروزی انقلاب، واکاوی نشده است. لذا در این مقاله سعی شده با استفاده از الگوی نظری جامعه‌شناس فرانسوی «پیر بوردیو» تحت عنوان قدرت نمادین، انقلاب اسلامی ایران مورد تحلیل قرار گیرد. از نظر ما هیئت‌های تولیدکنندۀ نماد در ایران، یعنی روشنفکران و روحانیان، طی دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی با تولید قدرت نمادین در میدان سیاسی، ذهنیت ایرانیان را از آنِ خود ساختند و با کمترین خشونت فیزیکی، زمینه‌های پیروزی انقلاب اسلامی را فراهم کردند.

کلیدواژه‌ها: قدرت نمادین، امام خمینی (ره)، انقلاب اسلامی، جهان نمادین باستان، جهان نمادین اسلامی، جهان نمادین تجدد.

کتاب‌نامه

آشوری، داریوش. ۲۵۳۷٫ گشت‌ها. تهران. آگاه. چاپ اول.

آل احمد، جلال. ۱۳۴۴٫ ارزیابی شتاب‌زده (هجده مقاله از جلال آل احمد). تبریز. ابن‌سینا. چاپ اول.

ــــــــــــــ . ۱۳۵۷/الف. کارنامۀ سه‌ساله. تهران. رواق. چاپ سوم.

ــــــــــــــ . ۱۳۵۷/ب. نون و القلم. تهران. رواق. چاپ پنجم.

ــــــــــــــ . ۱۳۷۳٫ غرب‌زدگی. تهران. فردوس. چاپ دوم.

اشرف، احمد و علی بنو عزیزی. ۱۳۸۷٫ طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران. ترجمۀ سهیلا ترابی فارسانی. تهران. نیلوفر. چاپ اول.

امام خمینی، روح‌الله. ۱۳۷۸٫ صحیفۀ امام (مجموعه آثار امام خمینی). ج۵و۱۲و۱۴٫ تهران. مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ اول.

بازرگان، مهدی. ۱۳۸۴٫  در کتاب نظام سلطنتی: بحران هژمونی و اقتدار. گردآورنده مرتضی کاظمیان. تهران. قصیده سرا. چاپ اول.

تاراجی، منصور. ۱۳۵۷٫ در کتاب حرف‌هایی دربارۀ جلال آل احمد مردی در کشاکش تاریخ معاصر. گردآورنده حمید تبریزی. تبریز. کاوه. چاپ اول.

جنکینز، ریچارد. ۱۳۸۵٫ پی‌یر بوردیو. ترجمۀ لیلا جوافشانی و حسین چاوشیان. تهران. نی. چاپ اول.

دفنزو، جیمز. ۱۳۸۶٫ انقلاب اسلامی ایران از چشم‌انداز نظری. ترجمۀ حمیرا مشیرزاده .تهران . باز. چاپ دوم.

دیگار، ژان پیر و هورکاد، برنار و ریشار، یان. ۱۳۷۷٫ ایران در قرن بیستم. ترجمۀ عبدالرضا مهدوی. تهران. البرز.

سروش، عبدالکریم. ۱۳۷۹٫ آئین شهریاری و دینداری. تهران. صراط. چاپ اول.

شریعتی، علی. ۱۳۵۸٫ امت و امامت، تهران، قلم.

ــــــــــــ . ۱۳۷۵٫ اسلام‌شناسی (ج۱۶ مجموعه آثار). جلد اول. تهران. قلم. چاپ سوم.

ــــــــــــ . ۱۳۷۷٫ بازگشت (ج۴ مجموعه آثار). تهران. الهام. چاپ ششم.

ــــــــــــ . ۱۳۸۰٫ اسلام‌شناسی (ج۱۸ مجموعه آثار). تهران. الهام و بنیاد فرهنگی دکتر شریعتی. چاپ ششم.

ــــــــــــ . ۱۳۸۱٫ تشیع علوی و تشیع صفوی. تهران. چاپخش. چاپ چهارم.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. ۱۳۷۸٫ در کتاب یادنامۀ جلال آل احمد، به کوشش علی دهباشی. تهران. شهاب ثاقب. چاپ اول

شویره، کریستی‌ین و فونتن، اولیویه. ۱۳۸۵٫ واژگان بوردیو. ترجمۀ مرتضی کتبی. تهران. نی. چاپ اول.

عاملی، محمد و حاضری، علی‌محمد. ۱۳۸۶٫ «چرخش فرهنگی در قلمرو مطالعات انقلاب‌های اجتماعی با تأکید بر انقلاب اسلامی». نامۀ علوم اجتماعی. شماره۳۲٫

عشقی، لیلی. ۱۳۷۹٫ زمانی غیر زمان‌ها (امام، شیعه و انقلاب). ترجمۀ احمد نقیب‌زاده. تهران. مرکز بازشناسی اسلام و ایران. چاپ اول.

ــــــــــــ . ۱۳۸۴٫ «فرهنگ اسلامی، سلاح مردم در انقلاب ایران». در کتاب اندیشمندان علوم اجتماعی و انقلاب اسلامی ایران. ترجمۀ محمد باقر خرمشاد. تهران. اسلام و ایران. چاپ اول.

عنایت، حمید. ۱۳۷۷٫ «انقلاب اسلامی: مذهب در قالب ایدئولوژی سیاسی». ترجمۀ امیر سعید الهی. اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی. شماره۱۳۸٫

لش، اسکات. ۱۳۸۴٫ جامعه‌شناسی پست‌مدرنیسم. ترجمۀ حسن چاوشیان. تهران. مرکز. چاپ دوم.

محسنیان راد، مهدی. ۱۳۷۵٫ انقلاب، مطبوعات و ارزش‌ها (مقایسۀ انقلاب اسلامی و مشروطیت). تهران. سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. چاپ اول.

مذاکرات شورای فرماندهان ارتش (دی و بهمن ۱۳۵۷). ۱۳۶۵٫ مثل برف آب خواهیم شد. تهران. نی. چاپ اول.

میرسپاسی، علی. ۱۳۸۴٫ تأملی در مدرنیتۀ ایرانی (بحثی دربارۀ گفتمان‌های روشنفکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران). ترجمۀ جلال توکلیان. تهران. طرح نو. چاپ اول.

نقیب‌زاده. احمد. ۱۳۸۵٫ «چه عواملی در توسعۀ علوم سیاسی و روابط بین‌الملل مؤثر افتاد؟». سیاست. شماره۷۱٫

هاشمی رفسنجانی، اکبر. ۱۳۷۶٫ هاشمی رفسنجانی (دوران مبارزه، خاطرات، تصویرها، اسناد، گاه‌شمار). تهران. دفتر نشر معارف انقلاب. چاپ اول.

Berg, Axel van den & Janoski, Thoms. 2005. Conflict Theories in Political Sociology. in The hand book of political sociology, Edited by Robert Alford. Alexander Hicks and Mildred A. Schwartz. London. Cambridge University press.

Bourdieu, Pirrre. 1990. Outline of a Theory Of Practice. Cambridge. University Press.

ـــــــــــــــــــــــــــــــ . ۱۹۹۸٫ practical reason. London. polity press.

ـــــــــــــــــــــــــــــــ . ۲۰۰۵٫ language and symbolic Power. translateded by gino Raymond and matthew Adamson. London. polity press.

Bourdiue, pierre & walquant, loicj.d. 1992. An invitation to reflexive sociology. Chicago. University of Chicago press.

Swarts, David. 1997. culture and power (the sociology of pierre bourdieu). Chicago. University of Chicago press.