قدرت الله قربانی

استادیار فلسفه دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

علوم انسانی، به علومی گفته می شود که موضوع اصلی آنها اندیشه و رفتار انسان است، ضمن اینکه فاعل شناسایی نیز خود انسان است. از این رو، کل هویت علوم انسانی تحت تاثیر اندیشه و رفتار فردی و اجتماعی آدمی قرار می گیرد که نتیجه آن متاثر شدن علوم انسانی و اجتماعی از ذهنیت ها و نگرش های انسان است. اسلام به مثابه دینی که دارای آموزه های مهمی در تامین سعادت دنیوی و اخروی مسلمانان است، توجه خاصی به ارائه جهان بینی اسلامی دارد. برای این منظور در آموزه های اسلامی موارد متعددی ملاحظه می شود که آنها تلاش دارند تا نگرش و دیدگاه انسان مسلمان را نسبت به مقولات اساسی چون خود انسان، خدا، جهان، انسان های دیگر، حیات فردی و اجتماعی و موارد مشابه شکل دهد. و در عین حال به آیات و روایاتی برخوریم که هم اندیشه و رفتار فردی و اجتماعی و برخی قانون مندی های مهم آن را در زندگی او بیان می کنند. درواقع آموزه های اسلامی نه تنها در شکل گیری جهان بینی انسان دارای نقش موثر هستند بلکه به منظور تامین سعادت دنیوی و اخروی او قانون های کلی را برای حیات فردی و اجتماعی او بیان می کنند. حال از آنجا که محور موضوعی علوم انسانی و اجتماعی، اندیشه و رفتار انسان است و اسلام در تامین موارد مزبور دارای آموزه های زیادی است، می توان این آموزه ها را در عناصر و مولفه های مهم علوم انسانی و اجتماعی وارد ساخت تا آنها رنگ اسلامی به خود گیرند. یعنی با نظر به اهمیت متغیرهایی چون موضوع، روش، غایت، قوانین و تئوری ها، مبانی و پیش فرض ها، کاربردها و مسئولیتهای ناشی از علم، می توان موارد مذکور را تحت تاثیرآموزه های اسلامی بازتعریف کرد که دراینصورت علوم انسانی اسلامی محقق می گردد. در این زمینه می توان نقش آموزه های اسلامی را در جامعه شناسی اسلامی مورد بررسی و آزمون قرار داد که این تحقیق به دنبال بررسی این مساله است.

کتابنامه

• قرآن کریم

1. آرون، ریمون(۱۳۵۶)، جامعه‌شناسی کشورهای صنعتی،ترجمه رضا علومی، تهران، کتابهای سیمرغ، چاپ دوم.
2. آزاد ارمکی،تقی(۱۳۷۴)، اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان،تهران، سروش.
3. امزیان، محمد (۱۳۸۰)، روش تحقیق علوم اجتماعی از اثبات‌گرایی تا هنجارگرایی، ترجمه عبدالقادر سواری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و المعهد العالمی الفکر الاسلامی.
4. طباطبایی، سیدمحمد حسین(۱۳۹۴)، المیزان فی‌تفسیرالقرآن، جماعهًْ المدرسین، قم، مؤسسه النشرالاسلامی. مجلدات مختلف.
5. عراقی، محمود محمدی و دیگران(۱۳۸۸)، درآمدی بر جامعه شناسی اسلامی،تهران، انتشارات سمت، چاپ سوم.
6. کوئن، بروس  (۱۳۸۷)، ترجمه و اقتباس توسلی، غلامعباس و دیگران ، مبانی جامعه شناسی، تهران، انتشارات سمت، چاپ بیست و یکم.
7. مطهری، مرتضی(۱۳۷۲)، ب، جامعه و تاریخ، تهران، صدرا، چاپ پنجم.
8. Simmel, G(1955), Conflict and the Web of Group Affiliations, New York, Free Press.