دکتر شعله امیری،

دانشیار روان‌شناسی دانشگاه اصفهان

فریناز معصوم‌زاده،

دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف از این پژوهش مقایسه میزان بخشش در کودکان پیش‌دبستانی با بافتار مذهبی و عادی است. جامعه آماری در‌بر‌گیرنده تمامی کودکان پیش‌دبستانی مهد کودک‌های قرآن و مهد کودک‌های عادی شهر اصفهان درسال تحصیلی ۹۲-۹۱ است. نمونه پژوهش شامل ۶۰ نفر از کودکان پیش‌دبستانی(‌سن ۶‌-۵ سال؛ ۳۳ پسر و۲۷ دختر) است که ۳۰ نفر آنها از مهد‌های قرآن و ۳۰ نفر از مهدهای عادی به‌صورت تصادفی انتخاب شده‌اند. ابزار پژوهش چهار تکلیف(تنه‌زدن، مسخره‌کردن، برداشتن وسایل دیگران و تخریب اموال دیگران‌) است که براساس مصاحبه، نظر کودکان درمورد بخشش بررسی و مقایسه شد. داده‌ها با استفاده از روش آماری مجذور خی مقایسه شدند. تحلیل داده‌ها نشان داد که تفاوت معنی‌داری در چهار تکلیف ارائه‌شده بین کودکان در بافتار مذهبی(مهد‌های قرآن‌) و کودکان با بافتاری عادی وجود دارد. نتایج مبین میزان بخشش بیشتر در کودکان با بافتار مذهبی بود. این نتایج بر‌اساس دو نکته قابل تبیین است، نکته اول این است که خود مهد قرآن در پرورش حس بخشش در کودکان مؤثر بوده است؛ نکته دوم اینکه والدینی که گرایش‌های مذهبی بیشتری دارند، کودکان خود را به مهدهای قرآن می‌فرستند؛ بنابراین، این احتمال وجود دارد که کودکان مهد قرآن در خانواده‌های خود تمایل یافته‌اند که بخشش بیشتری داشته باشند، چراکه ممکن است توصیه‌های دینی درباره عفو و بخشش در خانواده‌های آنها چشمگیر بوده باشد و این احتمال می‌تواند مطرح شود که افرادی که تمایلات مذهبی قوی‌تری دارند تمایل بیشتری به بخشش دارند.

کلیدواژه‌ها: بخشش، کودکان پیش‌دبستانی، بافتار مذهبی، بافتار عادی.

کتاب‌نامه

آمدی، عبدالواحد. ۱۳۶۶٫ غررالحکم و دررالحکم. قم. دفتر تبلیغات اسلامی.

جوادی عاملی، عبدالله. ۱۳۸۵٫ تفسیر تسنیم. قم. اسراء.

رضی، محمد. ۱۳۸۶٫ نهج‌البلاغه‌. ترجمه محمد دشتی. قم. میراث ماندگار.

صحیفه سجادیه. ۱۳۸۸٫ ترجمه سعید مطوف راشدی. قم. پیام علمدار.

فیض کاشانی، ملامحسن. ۱۳۷۲٫ تفسیر الصافی. تهران. صدر.

کلینی، محمد بن یعقوب. ۱۳۶۷٫ الکافی. تهران. دارالکتب الاسلامیه.

گیلانی، عبدالرزاق. ۱۳۴۴٫ شرح مصباح الشریعه. تهران. دانشگاه تهران.

محمدی ری شهری، محمد. ۱۳۷۹٫ میزان‌الحکمه. ترجمه حمیدرضا شیخی. تهران. دارالحدیث.

مکارم شیرازی، ناصر. ۱۳۸۰٫ اخلاق در قرآن. قم. نسل جوان.

Allemand, M. 2008. “Age differences in forgivingness: The role of future time perspective”. Journal ofResearch in Personality. 42., 1137–۱۱۴۷٫

Enright, R. D., Santos, M. J. D., & A1-Mabuk, R. 1989. “The adolescent as forgiver”. Journal of Adolescence, 12, 95-110.

Enright, R. D.&the Human Development Study Group 1994. “Piaget on the Moral Development of forgiveness: Identity or Reciprocity?” Human Development, 37, 63-80.

Enright,R.D, & the Human Development Study Group. 1991. “The moral development of forgiveness. In W. Kurtines& J. Giwirtz(Eds.)”. Handbookof moral behavior and development, 1, 123-152. Hillsdale, NJ: Erlbaum.

Enright, R. D., Gassin. E. and Wu, C. 1992. “Forgiveness: a developmental view”. Journal of Moral Education, 21( 2), 99-114.

Girard, M., & Mullet, E. 1997. “Propensity to forgive in adolescents, young adults, older adults, and elderly people”. Journal of Adult Development, 4, 209–۲۲۰٫

Kohlberg, L. 1976.” Moral stages and moralization: the cognitive- developmental approach. In T Lickona(Ed.)”. Moral development and behavior: Theory, research, and social issues. p. 31-53. New York. Holt,Rinehart & Winston.

Krause, N., & Ellison, C. G. (2003). Forgiveness by God, forgivenessof others, and psychological well-being in late life. Journal for the Scientific Study of Religion, 42, 77–۹۳٫

North, J. 1987. “Wrongdoing and Forgiveness”. Philosophy, 62, 499-508.

Park, Y,O&Enright, R. D. 1997. “The development of forgiveness in the context of adolescent friendship conflict in korea”. Journal of Adolescence, 20 (4),  ۳۹۳-۴۰۲

Piaget, J. 1932/1965. The moral judgment of the child. New York. Free Press.

Steiner, M., Allemand, M. ,& McCullough, M. 2011. “Age differences in forgivingness: The role of transgression frequency and intensity”. Journal of Research in Personality,  ۴۵, ۶۷۰–۶۷۸٫