سیدمحمد هادی قبولی درافشان

استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران، مشهد

h.ghaboli@um.ac.ir

مصطفی بختیاروند

استادیار گروه حقوق مالکیت فکری دانشگاه قم، ایران، قم

m.bakhtiarvand@qom.ac.ir

حجت کرمی

دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق مالکیت فکری دانشگاه قم، ایران، قم

karamihojat99@yahoo.com

چکیده

از جمله محدودیت‌های مقرر در قراردادهای مجوز بهره‌برداری از حق اختراع، محدودیت زمینۀ استفاده است که به صورت شرط ضمن عقد در قرارداد می‎آید و بر اساس آن، مجوزگیرنده از بهره‎برداری از اختراع در یک یا چند زمینه معین منع می‌شود. با توجه به محدودیت‌هایی که این شرط برای اشخاص ایجاد می‌کند، شرط مذکور ممکن است موجب لطمه به رقابت آزاد در بازار شود. بنابراین به طور معمول، در حقوق رقابت ممنوعیت‌هایی درباره این شرط محدود‎کننده در نظر گرفته می‌شود و کشورها در قوانین راجع به رقابت به مقابله با آثار ضد رقابتی محدودیت زمینۀ استفاده پرداخته‌اند. در قوانین اتحادیه اروپایی و امریکا به طور صریح از محدودیت زمینۀ استفاده نام برده نشده است، ولی احکام آن را می‌توان در آیین‌نامه‌ها و قواعد راهنمای این نظام‌ها یافت. در حقوق ایران با توجه به قانون اجرای سیاست‎های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی در مواردی که این شرط مخل رقابت باشد، ممنوع است. با این حال، محدودیت زمینۀ استفاده در مواردی ممکن است برای رقابت، سودمند و در نتیجه صحیح باشد. در صورت معلوم و معین و جزئی بودن زمینه محدودشده، با استناد به حقوق موضوعه ایران و فقه امامی نیز می‌توان این شرط را صحیح دانست.

کلیدواژگان: مجوز بهره‌برداری، حق اختراع، محدودیت زمینه استفاده، سلب حق.

منابع

1. صادقی، محمود، و محمودی، اصغر (۱۳۸۶)، تعامل و هم‎زیستی قراردادهای پروانه‌ بهره‎برداری از حقوق مالکیت فکری با حقوق رقابت، فصلنامه پژوهش‎های بازرگانی. ۴۱ص ۲۸۲-۲۴۹٫
2. عبدی پور، ابراهیم (۱۳۸۸). سوءاستفاده از وضعیت اقتصادی مسلط، حقوق اسلامی. ۲۱ص ۱۵۵-۱۲۵٫
3. غفاری فارسانی، بهنام (۱۳۹۳). حقوق رقابت و ضمانت اجراهای مدنی آن. تهران: میزان.
4. قانون اجرای سیاست‎های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی ۱۳۸۷٫
5. قانون مدنی.
6. محقق اردبیلی (۱۴۱۱ق). مجمع الفائده والبرهان. جلد ‎۸٫ قم: مؤسسه نشر اسلامی.
7. نایینی، محمدحسین (۱۳۷۳ق). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب. جلد ‎ المکتبه المحمدیه. قم.
8. نجفی، شیخ محمدحسن (۱۳۶۸). جواهر الکلام. جلد ‎ تهران: دارالکتب الاسلامیه.
9. نراقی، مولی احمد (۱۴۱۷ق). عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
10. وحید بهبهانی، محمدباقر (۱۴۱۷ق). حاشیه مجمع الفائده و البرهان. بی‎جا: مؤسسه العلامه المجدد الوحید البهبهانی.
11. Baumgartner, Anna Maria )2013(. Antitrust Issues In Technology Transfer: A Comparative Legal Analysis of Patent Licensing in the EU and The U.S,Stanford-Vienna, TTLF Working Papers. N.18.,
12. EU Case: Windsurfing International v. Commission 193/83 [1986] ECR 611
13. Guidelines on the application of Article 101 of the TFEU to technology transfer agreements, Official Journal of the European Union. 2014/C 89/03.
14. Meyers, Thomas C. )1991(. Field-of-Use Restriction as Precompetitive Elements in Patent and Know-How Licensing Agreements in the United State and the European Communities, Northwestern Journal of International Law & Business. 12.
15. Rättzén, Mattias (2014). The Distinction and Legality of Field of Use and Customer Restrictions in Patent License Agreements in the EU and the U.S., available at: http://www.academia.edu/7255997/The_Distinction_and_Legality_of_Field_of_Use_and_Customer_Restrictions_in_Patent_License_Agreements_in_the_EU_and_the_U.S. Last visited: 6/18/2018.
16. United States Sherman Act (1890).
17. Technology Transfer Block Exemption Regulation (Regulation 316/2014).
18. Treaty on the Functioning of the European Union (TEFU).
19. S. Department of Justice and the Federal Trade Commission, 2017, Antitrust Guidelines for the Licensing of Intellectual property.
20. US Case: General Talking Picture Crop. v. Western Electric Co., 304 U.S. 175(1938).
21. Van Bael, Ivo& Bellis Jean-Francois, )2005(. Competition Law of the European Community, Netherlands, Kluwer Law International.