سیدمحمود میرخلیلی،

دانشیار  دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

سیاست جنایی به‌عنوان مجموعه تدابیری که بدنه اجتماع را در مقابله با بزهکاری سازمان می‌دهد، در هر کشور یا مکتب متفاوت است. مقابله با بزهکاری در مرحله تقنین، قضا و اجرا درصورتی با موفقیت انجام خواهد شد که در قالب یک سیاست هدفمند جامع‌نگر و واقع‌گرایانه باشد. سیاست جنایی اسلام بر‌اساس مبانی دقیقی که از نگرش صحیح به جنبه‌های فردی و اجتماعی انسان ناشی شده، راهبردهای مؤثر و کارآمدی را جهت کاهش آمار جرائم ارائه کرده است. این مقاله، مهم‌ترین مبانی سیاست جنایی اسلام مانند توجه به عبودیت و کمال والاترین هدف خلقت انسان، توجه به کرامت انسانی، پذیرش اصل تربیت‌پذیری انسان، تأکید بر مسئولیت اجتماعی انسان، توصیه به استفاده از بهترین و آسان‌ترین روش را به بحث گذاشته است. در بحث از راهبردهای غیرکیفری سیاست جنایی اسلام به راهبردهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، وضعی و موقعیتی اشاره شده است. در بیان سیاست کیفری اسلام نیز به بیان دامنه انواع جرائم و مجازات‌ها و نحوه جرم‌انگاری‌، کیفر‌انگاری، تعدیل سیاست کیفری، اصول حاکم بر سیاست کیفری به‌ویژه تفاوت این سیاست‌ها در واکنش علیه بزهکاری یقه‌سفیدها و یقه‌آبی‌ها پرداخته است.

واژگان کلیدی: سیاست جنایی، سیاست کیفری، بزهکاری، پیشگیری، اسلام.

کتاب‌نامه

قرآن کریم.

ابن‌ابی‌الحدید، ۱۳۷۸ ش. شرح نهج‌البلاغه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. قم. نشراسماعیلیان.

ابن‌شهر آشوب. ۱۳۷۶٫ق. مناقب‌آل ابیطالب. نجف. انتشارات، حیدریه.

الامام شافعی. ۱۴۰۳٫ کتاب الام. بیروت. انتشارات دارالفکر.

انصاری، شیخ مرتضی. ۱۴۱۸٫ق. المکاسب. قم. انتشارات باقری.

بحرانی، یوسف. ۱۴۱۶٫ الحدائق الناضرهًْ. قم. مؤسسه النشر الاسلامیه.

برقی، احمد بن محمد بن خالد. بی‌تا .المحاسن. دار الکتب الاسلامیه.

تمیمی آمدی. ۱۳۶۶٫ غررالحکم و دررالکلم. با شرح جمال‌الدین محمد خوانساری. انتشارات دانشگاه تهران.

حر عاملی، محمد بن الحسن. ۱۴۱۴٫ق. وسایل الشیعه. بیروت. انتشارات آل البیت لاحیاءالتراث.

حلی، حسن‌بن‌یوسف‌المطهر(علامه‌حلی). ۱۴۱۵٫ مختلف‌الشیعه. قم. انتشارات جامعه مدرسین.

حلی، ابن ادریس. ۱۴۱۱٫ السرایر. قم. انتشارات جامعه مدرسین.

خویی، سید ابوالقاسم. ۱۳۷۱٫ مصباح الفقاهه. انتشارات غدیر. چاپ سوم.

رضى، محمد بن حسین موسوى‌. ۱۴۱۴٫ نهج البلاغه‌. تصحیح عزیرالله‌ عطاردى. ‌مؤسسه نهج‌البلاغه.

روزنامه رسمی، مورخه ۶ خرداد ۱۳۹۳٫ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲٫

زیبایی نژاد، محمد رضا و محمد تقی سبحانی. ۱۳۸۱٫ درآمدی بر نظام شخصیتی زن در اسلام. انتشارات دارالثقلین.

ستوده، هدایت الله. ۱۳۸۴٫ آسیب‌شناسی اجتماعی. تهران. انتشارات آوای نور.

صدوق، ابى‏جعفر محمدبن‏على‌ابن‏بابویه.۱۴۱۰ ه. ق. من لا یحضره الفقیه. تهران. دارالکتاب الاسلامیه.

عبده، محمد.  ۱۳۹۸ ق. تحقیق نهج البلاغه امام علی (ع). دارالمعرفه. بیروت.

کلینی، محمدبن یعقوب. ۱۴۰۱٫ فروع کافی. بیروت. انتشارات دار صعب. چاپ سوم.

گرجی، ابوالقاسم. ۱۳۷۵٫ مقالات حقوقی. جلد دوم. انتشارات دانشگاه تهران.

اللیثی الواسطی، علی بن محمد. ۱۳۷۶٫ عیون الحکم و المواعظ. انتشارات دارالحدیث.

مجلسی، محمد باقر. ۱۴۰۳ ق. بحارالانوار. بیروت. انتشارات مؤسسه الوفا.

محقق کرکی،۱۴۱۰ ق. جامع المقاصد. قم. انتشارات آل‌البیت.

مفید، محمدبن محمدبن نعمان(شیخ مفید).۱۴۱۰٫ المقنعه. قم. انتشارات جامعه مدرسین.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‌‌.۱۴۱۳ ق. الارشاد. قم. مؤسسه آل البیت.

موسوی‌الخمینی، سیدمصطفی. ۱۴۱۸ق. مستند تحریرالوسیله. موسسه تنطیم و نشر آثار امام خمینی.

نوری، میرزاحسین. ۱۴۰۸ ق. مستدرک‌الوسائل. بیروت. آل‌البیت. چاپ دوم.

وطواط، رشیدالدین محمد. ۱۳۷۴٫ مطلوب کل طالب من کلام علی بن ابی‌طالب. تصحیح و تعلیق محمود عابدی. نشر بنیاد نهج‌البلاغه.

هاشم بیگی، حمید و علی حسین نجفی ابرند آبادی. ۱۳۷۷٫ دانشنامه جرم‌شناسی. انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.