مؤلفه‌های کیفیت فضای شهر اسلامی در جهت ارتقای تعاملات اجتماعی بر پایۀ ارزش‌های اسلامی
عمیدالاسلام ثقه‌الاسلامی
استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد. مشهد. ایران.
ساناز سعیدی مفرد
استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد. مشهد. ایران.
Saeedi.s@mshdiau.ac.ir
علی حجازیان
نویسنده مسئول، دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد. مشهد. ایران.
Hejazialihejazi0@gmail.com
چکیده
انسان بدون حضور در اجتماع قادر به پاسخ‌گویی به نیازهای متنوعش در زندگی نیست؛ ازاین‌رو، فلاسفه انسان را موجودی مدنی بالطبع می‌دانند. امروزه کیفیت تعامل اجتماعی از موضوع‌های مهم در زندگی شهری شمرده می‌شود. بارزترین نمود تمایل بشر به زندگی اجتماعی را می‌توان در شهر پیدا کرد. فضای شهری امروزه بعدی اجتماعی از تعریف فضای صرف شناخته می‌شود؛ با توجه به نیاز انسان به اجتماع، فضای عمومی این نیاز را فراهم کرده است. با توجه به اینکه اسلام یک دین شهری و اجتماعی است و در آن آرمان‌ها و ایده‌های جمعی و مشارکت فراوان دیده می‌شود، بی‌تردید بهره‌گیری از تعالیم والای دین می‌تواند در ارتقای کیفیت تعامل اجتماعی امری مطلوب برشمرده شود. پیامبر اسلام (صلی‌اللّه علیه و آله و سلم) گستره‌ای خاص را برای آموزه‌های اسلامی بیان می‌کند که شامل عرصه‌های اعتقادی، اخلاقی و آداب دینی است. باورها و اعتقادات هر جامعه مانند قالبی است که رفتارها را شکل می‌دهد. با توجه به جهان‌بینی اسلام و اعتقادات امت اسلامی به مشارکت و تعامل اجتماعی نسبت‌به یکدیگر و شهری‌بودن اسلام، تعاملات اجتماعی شهروندان در فضای شهر اسلامی می‌تواند منبعث از معرفت و اعتقادات دینی باشد.این تحقیق که به روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده، کوشیده است به تبیین مؤلفه‌های کیفیت فضای شهر اسلامی براساس ارزش‌ها و اعتقادات اسلامی و ارائۀ مدل مفهومی موردنظر در این ارتباط بپردازد.
کلیدواژه‌ها:
تعاملات اجتماعی، ارزش‌های اسلامی، کیفیت فضای شهری، شهر اسلامی.
کتابنامه
قرآن کریم.
اکبری،امین، ۱۳۸۳. نقش سرمایه اجتماعی در مشارکت،بررسی سرمایه اجتماعی بر مشارکت سیاسی- اجتماعی.تهران: دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه تهران.
ابراهیمی،احد نژآد؛قره بگلو،مینو؛فرشچیان،امیر حسین.۱۳۹۵٫ مبانی فکری شکل گیری مکان تعاملات اجتماعی از منظر اندیشه اسلام. دو فصلنامه فیروزه اسلام. سال دوم.
پارسی، حمید رضا. ۱۳۸۱٫ «شناخت محتوای فضای شهری». مجلۀ هنرهای زیبا. شمارۀ ۱۱٫
جوادی آملی، عبدالله. ۱۳۹۴. مفاتیح الحیات. تهران: انتشارات اسراء.
حبیبی، محسن. ۱۳۷۹٫ جامعۀ مدنی و حیات شهری. مجلۀ هنرهای زیبا. شمارۀ ۷٫
حر عاملی، محمدبن حسن.۱۳۸۶٫ وسائل الشیعه. تهران: کتابچی. چاپ دهم.
دانشپور، عبدالهادی؛ چرخیان، مریم. ۱۳۸۶٫ «فضاهای عمومی و عوامل مؤثر بر حیات جمعی». فصلنامۀ علمی پژوهشی هنر و معماری شهرسازی باغ نظر. تابستان. شمارۀ ۷٫
قره بگلو، مینو. ۱۳۹۳٫ تعاملات اجتماعی. مصاحبه: ضبط شده توسط لیلا کائینی. تبریز.
کاستللو.۱۳۷۱٫ شهرنشینی در خاورمیانه، ترجمه پرویز پیران وعبدالعلی رضایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کیرن قیبل مسن، جیمز. ۱۳۷۵٫ آشنایی با فلسفۀ غرب. ترجمۀ محمد بقایی (ماکان). تهران: انتشارات حکمت.
مجلسی، محمد باقربن محمد تقی. ۱۳۶۳٫ بحارالانوار. بیروت: انتشارات دارالحیاه.
مدنی‌پور، علی. ۱۳۷۹٫ طراحی فضای شهری، نگرشی بر فرایندهای اجتماعی و مکانی. ترجمۀ فرهاد مرتضایی. تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
مطهری، مرتضی. ۱۳۷۴. آشنایی با علوم اسلامی. تهران: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر. ۱۳۷۵٫ پیام قرآن. قم: انتشارات امیرالمؤمنین.
ناطق‌پور، محمدجواد؛ فیروزآبادی، سید احمد. ۱۳۸۴٫ «سرمایۀ اجتماعی و عوامل مؤثر در شکل‌گیری آن در شهر تهران». جامعه‌شناسی ایران. شمارۀ ۴٫
هاشمیان فر،سیدعلی؛هاشمی،مولود.۱۳۹۲٫بررسی نمودهای عرفی شدن دین در سبک زندگی جوانان شهر اصفهان( باتاکید بر نظریه عرفی شدن).مجله جامعه شناسی کاربردی شماره ۴۹٫
نورنبرگ شولترز، کریستینا. ۱۳۵۳٫ هستی فضا و معماری. ترجمۀ مهندس حسن حافظی. تهران: انتشارات تهران.
