دکتر زاهد غفاری هشجین[۱]

هاجر صادقیان[۲]

[۱] . استادیار علوم سیاسی و جامعه شناسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد

[۲] . دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی انقلاب اسلامی

چکیده

هدف این مقاله بررسی و ارزیابی حوزه های دارای مزیت نسبی در تولید و آموزش علوم انسانی اسلامی در ایران با تاکید بر مطالعات انقلاب اسلامی است. مزیت نسبی در علم اقتصاد  عبارت است از  توانایی یک کشور در تولید و صدور کالایی با هزینه نسبی کمتر و قیمت ارزان تر. بر این اساس چنان چه کشوری یک کالا را نسبت به دیگر کالاها ارزان تر تولید کند، آن کشور در تولید کالای مورد نظر دارای مزیت نسبی است. در این مقاله تولید و آموزش علوم انسانی به منزله کالا فرض شده و سعی بر این است که نشان داده شود که  توانایی و مزیت نسبی ما در حوزه علوم انسانی در مقایسه با سایر کشورهای دنیا در چه رشته ها و موضوعات علمی است و چگونه می توان با سرمایه گذاری در این زمینه ها یکه تاز و برنده بود و با این تلاش از یک طرف ضمن بومی سازی، علوم انسانی را از چنگال نظریه های وارداتی و غیر اسلامی رهایی بخشید و از طرف دیگر ضمن صدور تولیدات علمی، مرجع علمی در حوزه های خاصی از علوم انسانی برای جهانیان شد. به نظر می رسد با گذشت بیش از سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی و جدی تر شدن تحول در حوزه تولید و آموزش علوم انسانی اسلامی، توجه به مزیت نسبی در تولید علم در حوزه مطالعات انقلاب اسلامی از جهات مختلف قابل توجه و اهتمام باشد. در این مقاله با روش تحلیل اسنادی سعی می شود مزیت نسبی تولید علم در محورهایی نظیر نظریه پردازی، تاریخ نگاری، شناخت سیره و اندیشه رهبران انقلابی، مفاهیم و ارزش های خاص در حوزه مطالعات انقلاب اسلامی نسبت به سایر جوامع علمی توضیح داده شود. بر این اساس نشان داده می شود که چگونه با وجود پیشینه و سرمایه نظری اسلامی، گنجینه ای از اسناد و خاطرات دوران مبارزات، وجود رهبران برجسته انقلابی چون حضرت امام خمینی (ره) و حضرت آیت الله خامنه ای، مفاهیم و ارزش های خاصی نظیر فرهنگ ایثار و شهادت، به منزله عناصر و مولفه های مزیت نسبی در تولید و آموزش علوم انسانی اسلامی در حوزه مطالعات انقلاب اسلامی، می توان  گامی ارزنده  و موثر در تقویت هویت اسلامی دانشگاهی، ارتقاء و تحول علوم انسانی و بومی سازی آن برداشت.

کلید واژگان: انقلاب اسلامی، ایران، مزیت نسبی، علوم انسانی اسلامی، تولید علم، امام خمینی، فرهنگ ایثار و شهادت.

منابع

1. – اخوی راد، بتول. (۱۳۸۸). «بررسی شیوه های بومی سازی علوم انسانی و تأثیر آن بر آموزش عالی». مهندسی فرهنگی. سال چهارم. شماره ۳۵ و ۳۶٫ آذر و دی ۱۳۸۸٫
2. – باقری، شهلا. (۱۳۸۷). «علوم انسانی – اجتماعی از بحران تا بومی سازی: انتقادات و راهکارها». حوزه و دانشگاه (روش شناسی علوم انسانی). سال چهاردهم. شماره ۵۴٫ بهار ۱۳۸۷٫ صص۶۶-۴۷٫
3. – بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعى از بانوان قرآن‌پژوه کشور(۲۸/۰۷/۱۳۸۸).
4. – بیانات‌ مقام معظم رهبری در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاههاى شیراز (۱۴/۰۲/۱۳۸۷)
5. – بیانات مقام معظم رهبری در دیدار استادان و دانشجویان کردستان(۲۷/۰۲/۱۳۸۸).
6. – بیانات مقام معظم رهبری در دیدار استادان و اعضاى هیئت علمى دانشگاه‌ها،(۱۳/۰۷/۱۳۸۵).
7. – بی نام. (۱۳۷۰). «آشنایی با مفاهیم و واژه‌های مزیت مطلق و مزیت نسبی» . مجله­ی اطلاعات سیاسی- اقتصادی. شماره ۴۵ و ۴۶٫ ص۲٫
8. – بهیکش، محمد مهدی. (۱۳۸۵). اقتصاد ایران در بستر جهانی شدن. تهران: نشر نی.
9. – توکلی، یعقوب. (۱۳۷۸). «کتاب شناسی انقلاب اسلامی(طبقه بندی و سیر مطالعاتی)». کتاب نقد. شماره ۱۳٫ زمستان ۱۳۷۸٫ صص ۳۳۷-۳۲۲٫
10. – بیانیه ی پایانی دومین کنگره ی ملی علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران: دی ماه ۱۳۹۰٫
11. – پارسانیا، حمید (حجت الاسلام و المسلمین). (۱۳۹۰). سایت کنگره ی بین المللی علوم انسانی، دیدگاه برخی از صاحبنظران در مورد بومی سازی علوم انسانی.
12. – خسروی، بتول.(۱۳۸۵). «راهکارهای‌ارتقاءعلوم‌انسانی وآسیب شناسی‌آن». مجموعه مقالات کنگره ی اول علوم انسانی. تهران: ۱۳۸۵
13. – خورسندی طاسکوه، علی. (۱۳۸۵). «علوم انسانی در ایران و راههای ارتقاء آن». مجموعه مقالات کنگره ی اول علوم انسانی. تهران: ۱۳۸۵
14. – دهشیری، محمدرضا (۱۳۸۲).«تأثیرات فرهنگی انقلاب اسلامی بر روابط بین الملل». اندیشه انقلاب اسلامی. سال دوم. شماره هفتم و هشتم. تهران. پاییز و زمستان ۱۳۸۲٫ صص۱۸-۶٫
15. – رحمان سرشت، حسین. (۱۳۸۲). رئوس برنامه ی تحول در علوم انسانی و اجتماعی در ایران. چاپ اول. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ معاونت فرهنگی و اجتماعی دفتر برنامه ریزی و مطالعات فرهنگی.
16. – سوزنچی، حسین. (۱۳۸۸). «تأملی در باب بایسته های تحول در علوم انسانی: حرکت به سمت تحقق علوم انسانی اسلامی». راهبرد فرهنگ. شماره ی پنجم. بهار ۱۳۸۸٫
17. – عیوضی. عبدالرحیم. (۱۳۸۱). «سومین نگاه مروری پدیدارشناسانه به انقلاب اسلامی ایران». زمانه. شماره ۵و ۶٫ بهمن و اسفند۱۳۸۱٫ صص۵۱-۴۴٫
18. -غفاری هشجین، زاهد؛ دژگیر، مریم. (۱۳۹۰). «جایگاه فرهنگ ایثار و شهادت در فرهنگ سیاسی تشیع» در مجموعه مقالات همایش فرهنگ ایثار و شهادت، دانشکده اصول دین قم.
19. – غفاری هشجین، زاهد. (۱۳۹۰). «لزوم توجه به فرهنگ ایثار و شهادت در محتوای رشته ها و دروس علوم انسانی به عنوان یک سرمایه اسلامی و ملی» در مجموعه خلاصه مقالات دومین کنگره ملی علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
20. – فرزانه پور، حسین. (۱۳۸۵). «امکان بومی سازی علوم انسانی و رشته های آن با تأکید بر علوم سیاسی (چالش ها و راهکارها)». مجموعه مقالات کنگره ی اول علوم انسانی. تهران: ۱۳۸۵
21. – فرهنگ، .منوچهر. (۱۳۷۱). فرهنگ علوم اقتصادی. تهران: نشر البرز.
22. – قبادی، عبدالحمید. (۱۳۸۵). «مرجعیت علمی با رویکرد اسلامی». روزنامه ی رسالت، ص۱۸٫ ۱۴/۰۵/۱۳۸۵٫
23. – مرندی، محمدرضا (۱۳۹۰). در گفت‌وگو با کمیته‌ی خبری نخستین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی..
24. – مطهری، مرتضی (۱۳۷۳).  پیرامون انقلاب اسلامی. چاپ دهم. تهران: انتشارات صدرا. دی ماه ۷۳
25. – مظاهری، ابوذر (۱۳۸۴).  «نظریه انقلاب و انقلاب نظریه ها». معرفت. شماره ۹۰٫ خرداد ۱۳۸۴٫ صص ۸۷- ۷۴٫
26. – موسوی خمینی، روح الله. (۱۳۷۰). صحیفه ی نور. ج ۶٫ تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
27. – میرباقری، محمد مهدی. (۱۳۸۹). گفتارهایی پیرامون تحول در علوم انسانی. چاپ اول. قم: انتشارات موسسه ی فجر ولایت.
28. – ناظمی، سعید. (۱۳۸۸). «زمانی برای بیداری، با نظر به ضرورت تحول علوم انسانی در دانشگاهها». سوره. شماره ۴۵٫ زمستان ۱۳۸۸٫ صص ۱۲۵-۱۲۰٫
29. – نصیری، مهدی. (۱۳۸۹). آوینی و مدرنیته ( مجموعه مقالات). تهران: کتاب صبح.
30. – نعمتی، مهرداد و صفوی، بیژن. (۱۳۸۶). « اندازه گیری مزیت های نسبی بالقوه فعالیت های صنعتی». مجله ی بررسی های بازرگانی. شاره ۲۶٫ صص ۴۱-۳۰٫
31. – سایت کرسی نیوز،.WWW.Korsi.ir عمید زنجانی، به نقل از خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا، ۱۳۸۵٫
32. – همان منبع، حسینعلی قبادی، به نقل از خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا، ۱۳۸۵