فرایند تربیت سیاسی در نظام اسلامی
محمدحسین خلوصی
سطح چهار جامعه المصطفی، دکترای فلسفه سیاسی اسلامی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، ایران، قم
M.kholoosi@yahoo.com
چکیده
تربیت سیاسی در نظام سیاسی برخاسته از دین، متشکل از مبانی، اصول و اهداف است که متون دینی در تدوین آن نقش اساسی دارند. اهداف تربیت سیاسی با رویکرد اسلامی را از زوایای گوناگون می‌توان بررسی کرد. بررسی تربیت سیاسی با توجه به مراحل سنی افراد، کاربردی‌تر است. در این چارچوب تربیت سیاسی به عنوان فرایندی از امور غیرسیاسی آغاز می‌شود و سپس به مراحل بسیط‌تری از این امور می‌انجامد و سرانجام با پختگی سنی فرد، تربیت سیاسی نیز به طور مستقیم سیاسی می‌شود و مراحل عمیق‌تر آن تدوین می‌گردد. تربیت سیاسی در زمان کودکی به طور مستقیم سیاسی نیست. در دوره نوجوانی، فعالیت‌های سیاسی بسیط و آشناسازی با سیاست کانون توجه قرار می‌گیرد. در آغاز دوره جوانی فرد به عنوان شهروند وارد حوزه سیاسی می‌شود و در سیاست مشارکت می‌کند. در دوره بزرگ‌سالی، فرد از رابطه‌ای دوسویه و متقابل میان خود و دولت برخوردار می‌شود و می‌کوشد در این تبادل فکر و عمل، سیاست به مطلوبیت‌های واقعی خود نزدیک و نزدیک‌تر گردد. در این مقاله، در ویژگی‌های سنی عمدتاً از منابعی با روشهای تجربی تدوین گشته و در تعیین اهداف سیاسی مربوط به یک مقطع سنی، از منابع دینی استفاده شده است.
کلیدواژگان:
منابع
- قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
- نهج‌البلاغه (۱۳۷۹). ترجمه محمد دشتی. قم: مشهور.
- آموزگار، محمدحسن (۱۳۷۶). اسلام و تربیت عقلانی و اجتماعی. تهران: انجمن اولیا و مربیان.
- ابن‌خلدون، عبدالرحمن (۱۳۷۵). مقدمه ابن‌خلدون. ترجمه محمد پروین گنابادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ هشتم.
- ابن‌هشام، عبدالملک (بی‌تا). السیره النبویه. تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الأبیاری و عبد الحفیظ شلبی. بیروت: دار المعرفه.
- احمدی، احمد (۱۳۶۸). اصول و روشهای تربیت در اسلام. تهران: جهاد دانشگاهی. چاپ دوم.
- احمدی، علی (۱۴۲۶). مکاتیب الأئمه علیهم‌السلام. قم: دار الحدیث.
- تمیمی، عبدالواحد (۱۳۶۶). غرر الحکم و درر الکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
- جعفری، محمدتقی (۱۳۶۹). حکمت اصول سیاسی اسلام. تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
- حر عاملی، محمد (۱۴۰۹). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت.
- حرانی، ابن‌شعبه (۱۳۶۳). تحف العقول. قم: جامعه مدرسین.
- حکیمی، محمدرضا و دیگران (۱۳۸۰). الحیاه. ترجمه احمد آرام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- دبس، موریس (۱۳۷۴). مراحل تربیت. ترجمه علی‌محمد کاردان. تهران: دانشگاه تهران.
- دیلمی، حسن (۱۴۰۸). أعلام الدین فی صفات المؤمنین. قم: مؤسسه آل البیت.
- راش، مایکل (۱۳۷۷). جامعه و سیاست. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: سمت.
- ری‌شهری، محمد (۱۳۸۵). حکمت‌نامه کودک. قم: دارالحدیث.
- سیوطی، جلال‌الدین (۱۴۱۶). تفسیر الجلالین. بیروت: مؤسسه النور للمطبوعات.
- شهید ثانی، زین‌الدین (۱۴۰۹). منیه المرید. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
- صدوق، محمد (۱۳۸۵). علل الشرائع. قم: کتابفروشی داوری.
- صدوق، محمد (۱۴۰۶). ثواب الأعمال وعقاب الأعمال، قم: دار الرضی. چاپ دوم.
- صدوق، محمد (۱۴۱۳). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی. چاپ دوم.
- طبرسی، حسن (۱۳۷۰). مکارم الأخلاق. قم: دار الشریف الرضی. چاپ چهارم.
- طریحی، محمد (۱۳۷۵). مجمع البحرین. تهران: مرتضوی. چاپ سوم.
- کاظمی، یحیی (۱۳۷۷). آموزش و پرورش در دوره خردسالی تا جوانی. مشهد: آستان قدس رضوی.
- کلینی، محمد (۱۴۲۹). الکافی. قم: دارالحدیث.
- مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی. چاپ دوم.
- مشکینی، علی (۱۴۲۴). تحریر المواعظ العددیه. قم: الهادی. چاپ هشتم.
- مفید، محمد (۱۴۱۳). الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد. قم: کنگره شیخ مفید.
- منصوری، جواد (۱۳۷۹). آموزش و تربیت سیاسی. تهران: وزارت آموزش و پرورش.
- مهرداد، هرمز (۱۳۷۶). جامعه‌پذیری سیاسی. تهران: پاژنگ.
- یعقوبی، محمد (بی‌تا). تاریخ یعقوبی. بیروت: دار صادر.
