محمدجوادرنجکش

استادیار روابط بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد    

حمیدرضاکشاورز

دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد                   

چکیده

دانش روابط‌بین‌الملل به لحاظ دیرینه‌شناسی واجد دو خصیصه است؛ از یکسو گذشته حیات این رشته علمی به صورت مدون و آکادمیک به یک قرن نمی‌رسد و از دیگر سوی در حوزه نظریه‌پردازی و اصول و کلیات بسیار وامدار و مرهون اندیشه و فلسفه سیاسی، بویژه سنت غرب و یونانی/هلنی می‌باشد.اما جریان اندیشه‌ورزی و نظریه‌پردازی در حوزه روابط‌بین‌الملل در مکتب ایرانی/اسلامی، علیرغم پشتوانه فکری غنی اندیشه‌سیاسی در نزد صاحبنظران و اندیشمندان ایرانی و مسلمان، که البته به میزان قابل توجهی محصول تعامل و بده بستانهای جریانهای فکری-فلسفی اسلامی و یونانی می‌باشد، دارای ویژگی عقیم بودگی یا حداقل ناقص بودن است. از این روی این انبان مغتنم و ارزشمند در بازیابی خود در عرصه نظری روابط‌بین‌الملل، همواره ناکام بوده و نتوانسته خود را در قالب نظریه‌ای در باب روابط‌بین‌الملل بازنمایی کرده و راهنمای محققان و دانش‌اندوزان این رشته باشد. لذا مقاله حاضر با رویکردی انتقادی نسبت به هژمونی غرب در این عرصه بدنبال ارائه الگویی بدیل در این حوزه می‌باشد.

واژگان‌کلیدی:روابط‌بین‌الملل، نظریه‌پردازی، سیطره‌نظری، اندیشه‌سیاسی، اسلام، ایران

فهرست‌منابع

فارسی

۱-اشتراوس،‌لئو(۱۳۷۳) فلسفه سیاسی چیست؟، ترجمه فرهنگ رجایی،‌تهران انتشارات علمی و فرهنگی.

۲-بشیریه،‌حسین(۱۳۷۸) تاریخ اندیشه سیاسی در قرن بیستم، تهران: نشر نی.

۳-دیوتیاک،‌ریچارد و در دریان، جیمز(۱۳۸۰) نظریه انتقادی، پست مدرنیسم،‌نظریه مجازی در روابط بین المللی،‌ترجمه حسین سلیمی، تهران: گام نو.

۴-رجایی،‌فرهنگ (۱۳۷۵) تحول اندیشه سیاسی در شرق باستان، ‌تهران به نشر قومس.

۵-زرگر،افشین(۱۳۸۸)دانستنیهای‌سیاست:دانش روابط‌ بین ‌الملل (هدف،موضوع،روش)، تهران: نشر برنامه‌ ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.

۶–سیف‌زاده،حسین(۱۳۸۶)اصول روابط‌بین‌الملل الف و ب، تهران:نشر میزان.

۷-سیف­زاده،حسین(۱۳۹۰)نظریه­پردازی روابط­بین­الملل:مبانی و قالبهای فکری،تهران:نشرسمت.

۸-سریع‌القلم،محمود(۱۳۷۱)سیر روش و پژوهش در روابط‌بین‌الملل، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

۹-عمید زنجانی، عباسعلی،(۱۳۷۴) مبانی اندیشه سیاسی اسلام، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

۱۰-فرانکل،جوزف(۱۳۷۶)روابط‌بین‌الملل در جهان متغیر، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران: انتشارات دفتر سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.

۱۱-فلاحی،علی(۱۳۸۰)«سازنده‌گرایی در سیاست خارجی»، مجله راهبرد، شماره بیست و یک.

۱۲-قوام،عبدالعلی(۱۳۸۶)اصول سیاست‌خارجی و سیاست‌بین‌الملل،تهران:نشر سمت.

۱۳-قوام،عبدالعلی(۱۳۸۸)روابط‌بین‌الملل،نظریه‌ها و رویکردها،تهران: نشر سمت.

۱۴-کلارک،یان(۱۳۸۲)جهانی شدن و نظریه روابط‌بین‌الملل، ترجمه فرامرزتقی لو، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

۱۵-مشیرزاده،حمیرا(۱۳۸۳)«سازه‌انگاری به عنوان فرانظریه روابط‌بین‌الملل»، فصلنامه سیاست، شماره شصت و پنج.

۱۶–مشیرزاده،حمیرا(۱۳۸۶)تحول در نظریه‌های روابط‌بین‌الملل، تهران:نشر سمت.

۱۷-مشیرزاده،‌حمیرا(۱۳۹۰)«تحولات جدید نظری در روابط بین‌المللی: زمینه مناسب برای نظریه‌پردازی بومی»،‌ پژوهشنامه علوم سیاسی، سال ششم، شماره دوم.

۱۸-مسعودی، حیدرعلی(۱۳۸۹)؛ تحول رشته روابط بین الملل: از هژمونی آمریکایی تا بسترهای دانش جهانی، در حمیرا و مشیرزاده و نبی‌الله ابراهیمی، تحول مفاهیم در روابط بین‌الملل(تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی).

۱۹-لینک‌لتر،آندرو(۱۳۸۵)ماهیت و هدف نظریه روابط‌بین‌الملل، ترجمه لیلاسازگار، تهران: انتشارات مرکز وزارت امور خارجه.

۲۰-محکی، علی اصغر(۱۳۸۰) «رسانه‌های جهان‌گستر و روابط بین‌الملل»، فصلنامه پژوهش و سنجش، تهران: ۱۳۸۰، شماره بیست و پنج.

۲۱-هالستی،کی‌جی(۱۳۸۸)مبانی تحلیل سیاست‌بین‌الملل،ترجمه بهرام مستقیمی و مسعودطارم سرای، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

لاتین  

۲۲-Der Derian,J (1988) Philosophical Traditions in International Relations, Millennium, Vol. 12. No2.

۲۳-Foucault, M (1978) The History of Sexuality: An Intonation (Middlesex press.)

۲۴-Foucault, M (1987) Nietzsche, Genealogy, History, in M. Gibbons (ed) Interpreting politics, London.

۲۵- Barnett, M. (1998), Dialogues In Arab Politics: Negotiations in Regional Order, Columbia University Press, New York.

.