عبدالحسین خسروپناه،

دانشیار موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

چکیده

علم دینی، مدلی است که هم به حل تعارض علم و دین می‌پردازد و هم تولید نظریه‌های علمی با رویکرد اسلامی را به‌دنبال دارد. علم دینی با رویکردهای مختلفی ازسوی متفکران اسلامی مطرح شده است. روش‌شناسی و مبانی فلسفی حِکمی‌ـ‌اجتهادی، نظریه‌ای است که از چگونگی روش تولید علوم رفتاری و اجتماعی اسلامی خبر می‌دهد. علم در این نگاشته به علوم رفتاری و اجتماعی اختصاص دارد و مقصود از دین، برایند ملکوتی، بینش‌ها و منش‌ها و کنش‌های دنیوی است. علم دینی، علوم بشری مبتنی‌بر روش‌شناسی دینی است. روش‌شناسی حِکمی‌ـ‌اجتهادی، با بهره‌گیری از روش استدلالی و روش تجربی‌ـ‌تفسیری و روش اجتهادی می‌خواهد به کشف نظریه‌هایی در حوزه توصیف انسان مطلوب و توصیف انسان تحقق‌یافته و نقد و تغییر انسان محقَّق به انسان مطلوب با مطالعه ساحت‌های مختلف رفتار، جامعه، تاریخ و کارکرد انسان دست یابد. روش‌شناسی حِکمی‌ـ‌اجتهادی، مبتنی‌بر مبانی فلسفی در عرصه فلسفه هستی، فلسفه معرفت، فلسفه علم، فلسفه انسان و فلسفه ارزش است.

کلیدواژه‌ها: روش‌شناسی، مبانی فلسفی، حکمت، اجتهاد.

کتاب‌نامه

قرآن کریم.

ایمان، محمدتقی. ۱۳۸۸٫ مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی. تهران. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

باقری، خسرو. ۱۳۸۷٫ هویت علم دینی. انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چاپ دوم.

بستان، حسین. ۱۳۸۴٫ گامی به‌سوی علم دینی. پژوهشکده حوزه و دانشگاه. چاپ اول.

پترسون، مایکل تاد، ابراهیم سلطانی، ویلیام هاسکر، بروس رایشنباخ، دیوید بازینجر. ۱۳۸۷٫ عقل و اعتقاد دینی: درآمدی بر فلسفه دین. مترجم: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران. انتشارات طرح نو.

جعفری، محمدتقی. ۱۳۷۸٫ فلسفه دین. تهران. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

جوادی آملی، عبدالله. ۱۳۸۶الف. منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. تنظیم احمد واعظی. مرکز نشر اسراء. چاپ دوم.

ـــــــــــــــــــ. ۱۳۸۶ب. شریعت در آیینه معرفت. تنظیم حمید پارسانیا. مرکز نشر اسراء. چاپ پنجم.

ـــــــــــــــــــ. ۱۳۸۶پ. اسلام و محیط زیست. تنظیم عباس رحیمیان. چاپ اول. مرکز نشر اسراء.

جورج، ریتزر. ۱۳۷۴٫ نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. محسن ثلاثی. تهران. انتشارات علمی. چاپ دوم.

چالمرز، آلن اف. ۱۳۷۹٫ چیستی علم. مترجم: سعید زیبا کلام. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.

حسینی، سید حمیدرضا، علی‌پور، مهدی و تقوی، سید محمد. ۱۳۸۰٫ علم دینی دیدگاه‌ها و ملاحظات. قم. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

حقیقت، سید صادق.۱۳۸۷، روش‌شناسی علوم سیاسی. قم. انتشارات دانشگاه مفید.

خسروپناه، عبدالحسین.‌ ۱۳۸۳٫ کلام جدید. انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه. چاپ سوم.

ـــــــــــــــــــــ.۱۳۸۵٫ فلسفه‌های مضاف. ج ۲٫ انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه. چاپ اول.

ـــــــــــــــــــــ.  ۱۳۸۸ الف. فلسفه فلسفه اسلامی. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

—————–۱۳۸۸ ب. جریان‌ شناسی فکری ایران معاصر. مؤسسه حکمت نوین اسلامی.

ـــــــــــــــــــــ.  ۱۳۸۸ ج. انتظارات بشر از دین. تهران. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

ـــــــــــــــــــــ.۱۳۹۰٫ علم و دین از دیدگاه استاد مطهری. قم. نشر معارف.

ـــــــــــــــــــــ‌. ۱۳۹۲٫ در جست‌وجوی علوم انسانی اسلامی. قم. نشر معارف.

ـــــــــــــــــــــ.بی‌تا. تاریخ فلسفه غرب، مخطوط: مؤسسه امام صادق(ع).

خسروپناه، عبدالحسین و جمعی از محققان. ۱۳۹۲٫ انسان‌شناسی اسلامی. قم. نشر معارف.

راغب اصفهانی. ۱۴۲۹٫ مفردات راغب. قم. طلیعه نور. چاپ چهارم.

صدرالدین شیرازی، محمد. ۱۳۸۳٫ شرح اصول کافی. ج۲٫ مترجم: محمد خواجوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چاپ دوم.

فصلنامه نقدونظر. اقتراح «دفاع عقلانى از دین (قسمت دوم) در نظر خواهى از دانشوران: غلامرضا اعوانى، رضاداورى، جعفر سبحانى، محمد لگنهاوزن، مصطفى ملیکان» تابستان و پاییز ۱۳۷۴، شماره ۳ و ۴ (صص ۴ -۲۹).

طباطبایی، سید محمدحسین. ۱۴۲۲٫ه.ق. نهایهًْ الحکمه. قم. مؤسسه نشر اسلامی.

ــــــــــــــــــــــــــ.‌ ۱۴۲۷٫ تفسیر المیزان. انتشارات داراحیاء التراث العربی. چاپ اول.

ــــــــــــــــــــــــــ. ۱۳۷۴٫ شیعه در اسلام. قم دفتر انتشارات اسلامی. چاپ دهم.

طریحی، فخرالدین. ۱۹۸۵٫ مجمع البحرین. تحقیق: سید احمد حسینی. بیروت. نشر دارالمکتبه الهلال. چاپ اول.

طهماسبی، علی. ۱۳۷۹٫ دغدغه فرجامین. تهران. انتشارات یادآوران.

عاملی، شیخ حر. ۱۴۱۲٫ وسایل الشیعه. ج ۲۷٫ قم. مؤسسه آل بیت علیه‌السلام لاحیاء تراث. چاپ اول.

کلینی رازی. ۱۴۳۰ق‌. اصول کافی. بیروت. مؤسسه تاریخ العربی.

گلشنی، مهدی. ۱۳۸۵٫ از علم سکولار تا علم دینی. تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چاپ سوم.

مجلسی، محمد تقی. ۱۴۰۳٫ بحارالانوار. بیروت. مؤسسه الوفاء. چاپ دوم.

محمدی ری شهری، محمد. ۱۳۸۵٫ علم و حکمت در قرآن وحدیث. ج ۱و۲٫ مترجم عبدالهادی مسعودی. مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث. چاپ سوم.

مطهری، مرتضی. ۱۳۵۸٫ بیست گفتار. تهران. انتشارات صدرا. چاپ پنجم.

ـــــــــــــــ. ۱۳۸۹٫ ده گفتار. تهران. انتشارات صدرا. چاپ سی‌ام.

مصباح یزدی، محمدتقی. ۱۳۸۳٫ آموزش فلسفه. تهران. انتشارات امیرکبیر.

ــــــــــــــــــــــ. ۱۳۸۴٫ آموزش عقاید. قم. انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.

مصطفوی، حسن. ۱۳۸۵٫ التحقیق فی الکلمات قرآن مجید. ج ۸٫ تهران. مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.

مقری فیومیٍ. ۱۴۰۵٫ مصباح المنیر. ج۲٫ قم. مؤسسه دارالهجره.

OxfordAdvanced learners Dhctionary.

Dctionary Long man.Handy.

Long man. Word wise Dictionary.