دکتر علی باقری دولت­ آبادی،

استادیارگروه علوم سیاسی دانشگاه دولتی یاسوج

سعیده انفعالی

دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه دولتی

چکیده

گام برداشتن در جهت تولید علم و اندیشه از ضرورت­های غیرقابل انکار جامعه­ی بشری است. گرچه علم و اندیشه مقوله­ای جهانی است و دستاوردهای آن در هر نقطه از جهان قابل بهره­وری می­باشد، اما باید اذعان داشت که در درجه­ی اول هر جامعه­ای با شناخت ساختارهای فرهنگی، اعتقادی و بومی خود نیازمند تولید علم و اندیشه است. علم و اندیشه­ای که برآمده از ساختارهای خودی باشد، در حل مسائل و مشکلات داخلی بسیار کارآمدتر خواهد بود و در هدایت جامعه در مسیر مطلوب می­تواند مؤثر باشد. از آنجا که تولید علم از وظایف غیرقابل انکار بخش علمی و دانشگاهی یک جامعه محسوب می­شود؛ باید بر نقش دانشگاه و دانشجویان در تولید علم در جامعه تأکید داشت. در این پژوهش ضمن اشاره به ساختارهای اجتماعی و فرهنگی جامعه­ی ایران بر ضرورت تولید علم بومی تأکید خواهد شد و معضلات و موانع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی موجود در روند تولید علم مورد بحث قرار می­گیرد. در واقع در این پژوهش ما در پی پاسخ به این سؤال هستیم که چه ضرورت­ها و موانع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، پیش روی تولید علم در ایران وجود دارد؟ انجام این پژوهش با تکیه بر منابع کتابخانه­ای و روش توصیفی- تحلیلی صورت خواهد گرفت.

کلید واژه­ها: علم، دانشگاه، تولید علم، ساختارهای فرهنگی، موانع تولید علم.

منابع
۱٫ ابراهیمی، مهدی (۱۳۸۴)، “زمینه ها و عناصر اساسی تولید علم”، مجله ی بازتاب اندیشه، شماره ی ۶۷ ، صص۲۸-۳۶٫
۲٫ افتخاری، اصغر(۱۳۸۸)،”کاربردی نمودن علم سیاست و ضرورت اولویت دهی به تصمیم سازی بر تصمیم گیری در ایران”، در حسین سلیمی، بررسی وضعیت آموزش و روابط بین الملل در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم
۳٫ افروغ، عماد (۱۳۸۳)، “وجوه نرم افزاری تولید علم”، اندیشه ی صادق, شماره¬ی ۱۱ و ۱۲، صص ۳۵- ۲۳٫
۴٫ پارسیان، عباس (بی تا)، “جنبش نرم افزاری و تولید علم؛ ضرورت ها و رهیافت ها”، فصلنامه ی پژوهشی اندیشه¬ی انقلاب اسلامی، صص۱۹۱-۱۹۹٫
۵٫ پوریانی، محمد حسین (۱۳۸۵)، “پیامدهای توسعه نیافتگی در چند دهه¬ی اخیر در ایران”، فصلنامه ی بصیرت، شماره¬ی ۳۷، صص ۱۹۶- ۱۶۱٫
۶٫ توکّل، محمد (۱۳۷۰)، جامعه شناسی علم، تهران: انتشارات نی.
۷٫ جاودانی مقدّم، مهدی (۱۳۸۸)، “آسیب¬شناسی علوم انسانی در ایران: مقدّمه¬ای بر تمدّن¬سازی اسلامی ایرانی”، مجله¬ی اینترنتی فارابی، شماره¬ی۵، قابل دسترس در وب سایت (www.ensani.ir)
۸٫ چلبی، مسعود (۱۳۷۵)، جامعه¬شناسی منظم، چاپ اول، تهران: نشر نی.
۹٫ خرّمشاد، محمّد باقر و آدمی، علی(۱۳۸۸)، “انقلاب اسلامی، انقلاب تمدّن¬ساز، دانشگاه ایرانی، دانشگاه تمدّن¬ساز”، فصلنامه¬ی تحقیقات فرهنگی، دوره ی دوم، شماره¬ی ۶، صص ۱۸۸- ۱۶۱٫
۱۰٫ خسروپناه، عبدالحسین(۱۳۸۲)، “آسیب¬شناسی جنبش نرم¬افزاری و تولید علم”، فصلنامه¬ی رواق اندیشه، شماره¬ی ۳۷٫
۱۱٫ خیری، حسن (۱۳۸۱)، “نهضت نرم¬افزاری علمی و دینی”، بصیرت، شماره ی ۲۹ و ۲۸، صص ۵۳- ۴۲٫
۱۲٫ دلاوری، ابوالفضل(۱۳۸۸)،” ویژگی ها و گرایش های علوم سیاسی در ایران از دریچه نشریات تخصصی”، در حسین سلیمی، بررسی وضعیت آموزش و روابط بین الملل در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم
۱۳٫ ذاکرصالحی، غلامرضا (۱۳۸۴)، دانشگاه ایرانی، تهران: انتشارات کویر.
۱۴٫ رضایی مهر، حسن (۱۳۸۳)، “نهضت تولید علم: بایدها و نبایدها”، مجله¬ی رواق اندیشه ، شماره¬ی ۳۳ ،صص ۱۱۳ -۱۲۲٫
۱۵٫ سیف زاده، حسین(۱۳۸۸)، ” آموزش علوم سیاسی درایران: جایگزینی علم راه گشای عملی بجای دانش دل گشای مدرسی، در حسین سلیمی، بررسی وضعیت آموزش و روابط بین الملل در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم
۱۶٫ شریعتمداری، علی (۱۳۸۴)، مجموعه مقالات نخستین کنگره¬ی بین¬المللی نهضت تولید علم و جنبش نرم افزاری و آزاد اندیشی، دفتر دوم.
۱۷٫ شیروانی، علی (۱۳۷۳)، منابع اندیشه ی مذهبی، جلد اول، تهران: انتشارات شفق.
۱۸٫ طایفی، علی (۱۳۷۱)، موانع فرهنگی توسعه در ایران، تهران: نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۱۹٫ علامی (۱۳۸۷)، “از اندیشه بومى تا علم بومی”، روزنامه¬ی رسالت، قابل دسترس در وب سایت(www.pajoohe.com)
۲۰٫ علی احمدی، علیرضا (۱۳۸۲)، “جنبش نرم افزاری جمهوری اسلامی؛ احیاگر نهضت علمی مسلمین”، فصلنامه ی مدیریت فردا، سال اول، شماره ی ۱، صص ۶۳-۴۵٫
۲۱٫ عیوضی (۱۳۸۴)، “ضرورت تولید علم در جامعه¬ی اسلامی”، کتاب نقد، شماره¬ی ۳۴، صص۳۳-۶۶٫
۲۲٫ غفاری، مسعود، شریعتی، مسعود(۱۳۸۸)،”دولت رنتیر و چالش های فراروی آموزش و پژوهش علم سیاست در ایران”، در حسین سلیمی، بررسی وضعیت آموزش و روابط بین الملل در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم
۲۳٫ فرجی¬ارمکی، اکبر (۱۳۸۶)، “رسالت و نقش دانشگاه اسلامی در تمدن سازی و تولید علم دینی”، فصلنامه ی دانشگاه اسلامی، سال یازدهم، شماره ی ۴، صص ۶۱- ۴۷٫
۲۴٫ فیروز آبادی، سیّد حسن (۱۳۸۶)، “تحلیل گفتمانی جنبش نرم افزاری تولید علم در کشور”، فصلنامه ی مطالعات دفاعی استراتژیک، سال هشتم، شماره¬ی ۳۰، صص۱-۲۷٫
۲۵٫ قانعی راد، محمّد امین (۱۳۸۱)، “نهادینه شدن علم؛ نگهداری و استقرار مغزها”، فصلنامه ی رهیافت، شماره¬ی ۲۸، صص ۸۶-۷۱٫
۲۶٫ قانعی¬راد، محمّد امین (۱۳۸۱)، “شیوه ی جدید تولید دانش؛ ایدئولوژی و واقعیت”، مجله¬ی جامعه شناسی ایران، دوره ی چهارم، شماره ی ۳، صص ۳۵- ۱۶٫
۲۷٫ مجلسی (۱۳۶۶)، بحارالانوار، جلد ۱، تهران: انتشارات مکتبه الاسلامیه.
۲۸٫ محسنی، منوچهر (۱۳۸۸)، مبانی جامعه شناسی علم؛ جامعه، علم و تکنولوژی، چاپ سوم، تهران: انتشارات طهوری.
۲۹٫ مردانی، محمّدحسین (۱۳۸۸)، “چیستی و چرایی جنبش نرم¬افزاری”، مجموعه مقالات همایش تولید علم و جنبش نرم¬افزاری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، صص ۵۵- ۳۵٫
۳۰٫ مطهری، مرتضی (۱۳۷۳)، پیرامون جمهوری اسلامی، جلد هشتم، تهران: انتشارات صدرا.
۳۱٫ منشوری¬یگانه، مسعود (۱۳۸۰)، مدیریت تحقیق و توسعه، تهران: جامعه¬ی مراکز تحقیق و توسعه صنایع با همکاری نشر آتنا.
۳۲٫ میرباقری، سیّد مهدی (۱۳۸۳)، “ضرورت و راهکارهای جنبش نرم¬افزاری”، رواق اندیشه، شماره¬ی ۳۲، صص ۴۷- ۳۳٫
۳۳٫ -مصفا، نسرین(۱۳۸۸)،”عوامل موثر بر کارامدی موسسات پژوهش روابط بین الملل در ایران”، در حسین سلیمی، بررسی وضعیت آموزش و روابط بین الملل در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم
۳۴٫ نادری¬فارسانی، سیاوش (۱۳۸۷)، “آسیب¬شناسی بوروکراسی تولید علم”، ماهنامه¬ی اندیشه و تاریخ سیاسی ایران معاصر، سال هفتم، شماره¬ی ۷۴-۷۳، صص ۷۴- ۵۹٫
۳۵٫ هاتفی، محمّد (۱۳۸۶)، “راهکارهایی برای رسیدن کشور به وضعیت مطلوب در تولید علم”، قابل دسترس در وب سایت( www.nahad.ir)
۳۶٫ هداوند، سعید (۱۳۸۳)، “موانع موجود در توسعه¬ی علمی ایران و مهاجرت نخبگان”، فصلنامه¬ی تدبیر، شماره¬¬ی ۱۵۴، صص ۳۲- ۲۶٫
۳۷٫ تولیدات علمی ایران(۱۳۹۱)، قابل دسترسی به آدرس: news.com www.farda و www.nwsiw.com ، تاریخ مشاهده۱۸/۲/۹۱ .
۳۸٫ سخنرانی مقام معظم رهبری در جمع اعضائ موسسات دانش بنیان، (۱۰/۵/۱۳۹۱).
۳۹٫Richards, S. (1989). Philosophy and Sociology of Science, Basil Blackwell Ltd, New York.
۴۰٫Rose, H. Rose, S. (1976). The Political Economy of Science: Ideology of in the Natural Sciences, the Macmillan Press Ltd.
۴۱٫Merton, R. K. (1963). Science and Democratic Social Structure, (in: Social Theory and Social Structure), the Free Press, PP: 550.