به گزارش دبیرخانه دائمی کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی،به نقل از روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، هفتمین نشست اساتید منتخب علوم انسانی اسلامی با موضوع مطالعات نظری تمدن نوین اسلامی، پنجشنبه ۳ بهمن ماه ۱۳۹۸ در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.

حجت الاسلام ابوذر مظاهری، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی (ره)، در این نشست به ارائه مقاله خود با عنوان «تحلیل حرکت تاریخی ملت ایران به سوی تمدن‌سازی مبتنی بر روند‌شناسی تاریخی» پرداخت و گفت: تاریخ هر جامعه‌ای را نمی توان تحت یک الگو درآورد، زیرا برخی جوامع به‌تعبیری بی تاریخ‌اند. نه اینکه تاریخ به معنای وقایع و اتفاقات در این جوامع وجود ندارد، بلکه منظور سطح دیگری از تاریخ است که شامل وقوع اتفاقات و وقایع تحت یک الگوی کلی است.

حجت الاسلام مظاهری افزود: اینکه ملتی بر اساس معرفتی که از هستی و انسان و تاریخ پیدا کرده، به طراحی الگوی مطلوب و مدینه فاضله اقدام می‌کند، نشان می‌دهد به سطحی فراتر از سطح ظاهری و طبیعی تاریخ دست یافته و معرفت تاریخی آنها عمیق‌تر و افق دید آنها وسیع‌تر شده است.

وی ادامه داد: وقتی از تشیع و نقش آن در تکوین تاریخ معاصر ایران سخن می‌رود، غالباً به تشیع به عنوان مذهب ظاهری می‌نگریم؛ این درحالی‌ است که باید دو سطح اجمال و تفصیل تشیع را تفکیک کرد. منظور از سطح اجمال، چیزهایی است که در روح تفکر و اندیشه‌های شیعه نهفته است و شالوده اساسی آن را تشکیل می دهد.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی (ره) بیان کرد: این در حالی است که برخی شرق‌شناسان و برخی ملی گراهای ایرانی و عرب، تشیع را ابداع ایرانیان در واکنش به مهاجمان عرب می‌دانند؛ طرف‌داران این رویکرد، درصدد اثبات این مطلب‌اند که ایرانیان برای حفظ آداب و سنن باستانی خویش، هوشمندانه اسلام را با روح ایرانی و آیین باستانی خود سازگار کرده‌‌اند.

وی گفت: اگرچه تشیع ساخته ایرانیان نیست، اما این نشان می‌دهد که ایرانیان به طور عمیق این آیین و اصول آن را شناسایی کرده‌‌اند و در خانه تفکر خود جای داده‌اند که در جریان اصلی تشیع قرار گرفته‌اند و می‌توان گفت تحلیل تاریخ و تفکر شیعی بدون ارتباط با ایران اسلامی، ناقص و حتی مبهم است.

مظاهری افزود: در تاریخ ایران اسلامی دو روند عام (حقانیت تشیع و روند پیشروی آن در تاریخ) و خاص (حرکت تکاملی ایران اسلامی در جهت دستیابی به تمدن‌نوین اسلامی) با یکدیگر تلفیق شده و ایران را به وضعیت کنونی رسانده‌ است.

وی گفت: در تاریخ هر ملتی شناسایی روندها راهگشای بررسی و ترسیم آینده آن ملت خواهد بود و به اذعان روند پژوهان و آینده پژوهان حرکت تاریخی ملت ایران آن را در مسیر تکامل تاریخی قرار داده که به تمدنی نوین منتهی می شود. ملت ایران با انطباق روند خاص تاریخ ایران اسلامی با روند‌ عام تاریخ بشریت به یک رشد تاریخی دست یافته که تا انقلاب اسلامی امتداد یافت. انقلاب اسلامی نیز با تداوم و ایجاد خودآگاهی نسبت به این «روند» تاریخی می‌تواند به «آینده‌ محتمل» خودش یعنی «تمدن نوین اسلامی» دست یابد.