جایگاه «فراروان‌شناسی» در روانشناسی اسلامی
محمد کاویانی[۱]
[۱]. عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛
چکیده
سؤال اصلی پژوهش این است که «فراروان‌شناسی» در روانشناسی اسلامی چه جایگاهی دارد؟ آیا می‌توان در روانشناسی اسلامی، از «فراروان‌شناسی» بی‌نیاز بود؟ روش این پژوهش عبارت است از: تحلیل محتوای متون دینی و روان‌شناختی به‌صورت نظری و مفهومی. دستاوردهای پژوهش نیز عبارت است از: ۱٫ «فراروان‌شناسی» در روانشناسی معاصر وارد شده است؛ ۲٫ تجلیات و مصادیق فراروان‌شناسی در بعضی جوامع امروزی، بسیار متنوع و زیاد است؛ ۳٫ روانشناسی اسلامی، به‌تناسب موضوعاتی مثل «ایمان به غیب»، «انگیزه‌های متعالی»، «ادراکات فراحسی» و… که مطرح می‌کند، ارتباط روشنی با «فراروان‌شناسی» ایجاد می‌کند؛ ۴٫ اگر بخواهیم رفتارهای انسان را در مقیاس دنیا و آخرت بررسیِ روان‌شناختی کنیم، چاره‌ای نداریم جز اینکه به امور فراروان‌شناختی نیز توجه داشته باشیم.
کلیدواژه‌ها: فراروان‌شناسی، روانشناسی اسلامی، ادراک فراحسی، روانشناسی در قرآن، ایمان به غیب.
منابع
- قرآن کریم. ترجمه آیت‌الله مکارم شیرازی.
- ابن‌سینا، ابی علی الحسین بن علی. ۲۰۰۵= ۱۴۲۵= ۱۳۸۴٫ مجربات ابن‌سینا الروحانیه. بیروت. موسسه النور للمطبوعات.
- ابن‌سینا، حسین ۱۳۷۵٫ الاشارات و التنبیهات. قم. نشر البلاغه. چاپ اول.
- ابن‌سینا، حسین. ۱۳۷۵ب. النفس من کتاب الشفاء. تحقیق آیت‌الله حسن‌زاده آملی. مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی. قم.
- ابن عربی، محمد بن علی. ۱۳۸۱٫ الفتوحات المکیه. ترجمه محمد خواجوی، محمد. ج ۳٫ تهران. نشر مولی.
- اروین، هروی جی. ۱۳۸۹٫ مقدمه‌ای بر فراروان‌شناسی، ترجمه سید احمد جلالی. تهران. پادرا.
- ایوان، کاستلان. ۱۳۶۸٫ پیراروان‌شناسی. ترجمه شهرنوش پارسی‌پور. تهران. سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- الماسیان، حسین. ۱۳۶۸٫ قوای نامرئی در بیان علوم مغناطیس. تهران. انتشارات گوتنبرگ. چاپ اول.
- آیزنک و دیگران. ۱۳۷۶٫ روح و دانش جدید. مترجم و گردآورنده محمدرضا غفاری. ویراستار بهاءالدین خرمشاهی. تهران. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- بحرانی، ابن میثم. ۱۳۶۶٫ شرح نهج‌البلاغه. ج ۲٫ مشهد. آستان قدس رضوی.
- بنجامین، ولمن. ۱۳۷۵٫ اختلالات روان-تنی. ترجمه بهمن نجاریان و همکاران. تهران. رشد.
- بهشتی، محمد. ۱۳۷۵٫ کیفیت ارتباط ساختمان وجود انسان. حوزه و دانشگاه. ش ۹٫
- چوییرا، دیپک. ۱۳۷۴٫ ذهن بی‌انتها، جسم پردوام: کوانتوم و پیرنشدن. ترجمه مهدی قراچه‌داغی. تهران. البرز.
- حاتمی، محمدرضا. «تعامل جسم و روان». معرفت. شماره۹۷٫ قم مؤسسه آموزشی-پژوهشی امام خمینی (ره).
- حسن‌زاده آملی، حسن. ۱۳۷۱٫ مجله کیهان اندیشه، شماره ۴۴ .
- حسن‌زاده آملی، حسن. ۱۳۷۱٫ عیون مسائل النفس. تهران. انتشارات امیر کبیر.
- حسن‌زاده آملی، حسن. ۱۳۸۷٫ دروس معرفت نفس. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- دانش، حسین. ۱۳۸۰٫ روانشناسی معنوی. ترجمه نورالدین رحمانیان. تهران. انتشارات.
- ریچارد، بوتبی. ۱۳۸۶٫ فروید در مقام فیلسوف: فراروان‌شناسی پس از لاکان. ترجمه سهیل سمی. تهران. ققنوس.
- شیروانی، علی ۱۳۹۰٫ «تبیین فلسفی وقوع تجربه دینی از نظر ابن‌سینا». معرفت فلسفی. شماره ۳٫
- صدرالدین شیرازی، محمد ابن ابراهیم. ۱۳۶۲٫ مبدأ و معاد. ترجمه احمدبن الحسینی اردکانی. به کوشش عبدالله زنونی. تهران. مرکز نشر دانشگاهی.
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. ۱۹۸۱٫ الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه. بیروت. دارالاحیاء التراث. چاپ سوم.
- طاووسی (کابوک)، شعبان. ۱۳۶۶٫ روانشناسی هیپنوتیزم. چاپ هشتم. تهران. ناشر: مؤلف.
- عبید، رئوف. ۱۳۷۱٫ انسان روح است نه جسد. ترجمه زین‌العابدین کاظمی خلخالی. تهران. نشر دنیای کتاب چاپ هشتم.
- فعّالی، محمدتقی. ۱۳۷۸٫ ایمان دینی در اسلام و مسیحیت. تهران. کانون اندیشه جوان.
- کاویانی، محمد. ۱۳۹۱٫ سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن. قم. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- کاویانی، محمد. ۱۳۹۳٫ روانشناسی در قرآن. قم. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- مازلو، ابراهام. ۱۳۷۴٫ افق‌های والاتر فطرت انسان. ترجمه احمد رضوانی. مشهد. آستان قدس رضوی. معاونت فرهنگی.
- مصباح یزدی، محمدتقی. ۱۳۸۱٫ پندهای امام صادق(ع) به ره جویان صادق. قم. مؤسسه آموزشی-پژوهشی امام خمینی (ره).
- مظاهری سیف، حمیدرضا. ۱۳۸۸٫ جریان‌شناسی انتقادی عرفان‌های نوظهور. قم. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. چاپ دوم.
- معظمی، داوود، و همکاران. ۱۳۷۳٫ «اثر آرامش عضلانی بر پاسخ لنفوسیت‌های آ». پژوهش‌های روانشناسی. ش۵،
- مکارم شیرازی، ناصر. ۱۳۷۱٫ تفسیر نمونه. تهران. دارالکتب الاسلامیه.
- نادری، محمدتقی. ۱۳۸۵٫ تمرکز برای تقویت جسم و جان و حواس ظاهر و باطن. تهران. موسسه فرهنگی هنری بشیر علم و ادب. چاپ اول.
- نهج‌البلاغه. قم. ۱۳۸۷٫ تهران. مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان.
هامفری، نائومی. ۱۳۷۰٫ مدیتیشین. ترجمه دکتر جمالیان. تهران
