نیکو دیالمه

استادیار دانشگاه امام صادق (علیه السلام) پردیس خواهران. تهران. ایران.

نجمه حسینی

 فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه امام صادق (علیه السلام)، پردیس خواهران و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی و پیام‌نور. پیشوا. ایران.

چکیده

تعارض به‌صورت یک رفتار منفی می‌تواند در سازمان‌ها بروز یافته و موجب اتلاف وقت و نیروی افراد و گروه‌ها و انحراف فعالیت‌های سازمانی از اهداف شود؛ بنابراین، تا‌آنجا‌که پیشگیری از این‌گونه رفتارها در سازمان‌ها امری اجتناب‌ناپذیر به‌نظر می‌آید، سازمان‌های اسلامی به‌دلیل تفاوت اهداف و زمینه‌های فکری و فرهنگی با سازمان‌های غیراسلامی، نیازمند تکنیک‌های خاص برای پیشگیری از تعارض هستند. این مقاله با هدف دستیابی به شیوه‌هایی برای پیشگیری از تعارضات منفی و غیر اثربخش سازمانی، با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی به مطالعه آموزه‌های دینی پرداخته است. جامعه‌ پژوهش را قرآن کریم و برخی کتب معتبر روایی تشکیل داده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که با به‌کارگیری سه تکنیک شناختی، عاطفی و رفتاری می‌توان نگرش افراد را تغییر داد و از بروز تعارضات غیر اثربخش پیشگیری کرد. تکنیک‌های شناختی مورد‌نظر اسلام عبارت از شناخت هدف، درک موقعیت، آگاهی از مسئولیت و ضرورت پاسخ‌گویی و درک اهمیت زمان؛ تکنیک‌های عاطفی ازجمله تقویت روحیه أخوت، تقویت روحیه رقابت سازنده و توسعه ارتباطات سالم و لوازم آن؛ تکنیک‌های رفتاری ازجمله برقراری عدالت توسط مدیران، معیاردهی و‌ شفاف‌سازی قوانین است.

کلیدواژه‌ها: تکنیک، تعارض، تعارض سازمانی، آموزه‌های دینی.

کتابنامه

آمدی، عبدالواحد. ۱۳۷۸٫ غررالحکم و دررالکلم. ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی. تهران. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

ـــــــــــــــ. ۱۴۱۰٫ غررالحکم و دررالکلم. تحقیق سیدمهدی رجائی. قم. دارالکتب الإسلامی.

پاینده، ابوالقاسم. ۱۳۸۴٫ نهج‌الفصاحه. اصفهان. انتشارات خاتم‌الأنبیاء.

جوادی آملی، عبدالله. ۱۳۸۱٫ تفسیر موضوعی قرآن کریم (سیرت و صورت انسان در قرآن). ج ۱۴٫ قم. نشر اسراء.

حسنی، علی؛ شمس، عبدالحمید. ۱۳۹۱٫ «راهکارهای مبارزه با فساد اداری بر‌اساس ارزش‌های اسلامی». اسلام و پژوهش‌های مدیریتی. سال دوم. شماره اول. صص ۱۰۵-۸۱٫

خالقی‌مقدم، معصومه. ۱۳۸۱٫ «نظام مدیریت بدون تبعیض چگونه نظامی است؟». مجموعه مقالات همایش سلامت نظام اداری. تهران. موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. صص ۱۸۲-۱۶۶٫

دهخدا، علی‌اکبر. ۱۳۷۳٫ لغت‌نامه دهخدا. ج ۴٫ تهران. مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

دیالمه، نیکو. (در دست چاپ). تاریخ تحلیلی پیامبر اکرم (ص) به ضمیمه پیشینه جریان نبوت. قم. دانشگاه معارف اسلامی.

دیلمی، حسن بن ابی‌الحسن. ۱۴۰۸٫ أعلام‌الدین. قم. مؤسسه آل البیت (ع).

ـــــــــــــــــــــــــ ۱۴۱۲٫ إرشاد القلوب. ۲ جلد در یک مجلد. بی‌جا. انتشارات شریف رضی.

دیوید، فرد آر. ۱۳۸۲٫ مدیریت استراتژیک. ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی. تهران. دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

رحیمی، محمدرضا. ۱۳۹۱٫ «نهادینه‌سازی وجدان کاری با رویکرد اسلامی». اسلام و پژوهش‌های مدیریتی. سال دوم. شماره اول. صص ۲۹-۵٫

رضائیان، علی. ۱۳۸۷٫ مبانی رفتار سازمانی. تهران. سمت.

شفیعی، عباس؛ خدمتی، ابوطالب؛ پیروز، علی‌آقا. ۱۳۸۵٫ رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی. قم. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

طباطبایی، سید محمد حسین. ۱۴۱۷٫ المیزان فی تفسیر القرآن. ج ۲٫ قم. انتشارات جامعه مدرسین.

طبرسی، أبوعلی فضل بن حسن. ۱۳۸۰٫ ترجمه تفسیر مجمع‌البیان. ج ۷٫ ترجمه علی کرمی. تهران. مؤسسه انتشارات فراهانی.

طوسی، حسن. بی‌تا. الامالی. ج ۱٫ نجف. مطبعه الحیدریه.

علی‌زاده، فرهاد؛ نوروزی، محمدتقی. ۱۳۹۱٫ «بررسی شیوه‌های پیشگیری از تعارض سازمانی در سیره نبوی (ص)». اسلام و پژوهش‌های مدیریتی. سال دوم. شماره اول. صص ۵۱-۳۱٫

فرمهینی فراهانی، محسن؛ میرزامحمدی، محمدحسن؛ امیرسالاری، علی. ۱۳۸۸٫ «بررسی تربیت اخلاقی از منظر امام صادق (ع) (مبانی، اصول، روش‌های تربیتی)». دانشور رفتار. سال شانزدهم. شماره نهم. صص ۷۹-۶۵٫

قانع، سیدمسعود. ۱۳۹۳٫ مدیریت تعارض با رویکرد اسلامی. تهران. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

قطب‌راوندی (ابن‌هبه‌الله)، سعید. ۱۳۷۸٫ جلوه‌های اعجاز معصومین علیهم‌السلام. ترجمه غلام حسن محرمی. قم. دفتر انتشارات اسلامی.

کریستنسن، یان؛ واگنر، هاگ؛ هالیدی، سباستین. ۱۳۸۵٫ روان‌شناسی عمومی. گروه مترجمان. قم. مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمه الله).

کلینی، محمدبن یعقوب. ۱۳۱۴٫ الکافی. ج ۲ و۳٫ بیروت. دارالاضواء.

گیوریان، حسن. ۱۳۸۴٫ «نقش سطوح اخلاقی در تصمیمات سازمانی». ماهنامه تدبیر. شماره ۱۶۲٫ صص ۴۳-۳۹٫

مصاحب، غلام‌حسین. ۱۳۸۷٫ دایره المعارف فارسی. ج ۱٫ تهران. امیرکبیر.

مطهری، مرتضی. ۱۳۷۴٫ مجموعه آثار. ج ۲٫ تهران. صدرا.

ـــــــــــــــ. ۱۳۷۵٫ جامعه و تاریخ. تهران. صدرا.

معین، محمد. بی‌تا. فرهنگ معین. تهران. امیرکبیر.

مجلسی، محمدباقر. ۱۴۰۴٫ بحارالأنوار. ج۲ و ۷۵٫ بیروت. مؤسسه الوفاء.

ـــــــــــــــــ ۱۳۶۴٫ آداب معاشرت. ج ۲٫ ترجمه محمدباقر کمره‌ای. تهران. انتشارات اسلامیه.

محمدی، حمید. ۱۳۸۰٫ مفردات قرآن. قم. مؤسسه فرهنگی‌ـ‌تحقیقاتی دارالذکر.

محمدی‌ری‌شهری، محمد. ۱۳۶۳٫ میزان‌الحکمه. ج ۱۱٫ قم. دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.

موسی‌زاده، زهره؛ عدلی، مریم. ۱۳۹۳٫ «تجلی نگرش توحیدی در مفروضه‌های بنیادین ارتباطات سازمان»؛ کتاب: تأثیر جهان‌بینی توحیدی در دانش مدیریت. تهران. انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه السلام).

میرتاج‌الدینی، سیدمحمدرضا. ۱۳۷۴٫ اخلاق کارگزاران حکومت از دیدگاه اسلام. تهران. مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.

میرکمالی، سید محمد. ۱۳۷۸٫ رفتار و روابط در سازمان مدیریت. تهران. انتشارات امین.

میرزایی، فرشته. ۱۳۹۰٫ مدیریت تعارض. تهران. انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه السلام).

نراقی، احمد ‌بن محمدمهدی. ۱۳۸۵٫ معراج‌السعاده. قم. مؤسسه انتشارات هجرت.

نوری، محمدموسی. ۱۳۸۳٫ «قانونمندی در سیره نبوی». معرفت. شماره ۸۶٫

نیک‌گهر، عبدالحسین. ۱۳۶۹٫ مبانی جامعه‌شناسی. تهران. رایزن.

Daft, Richard L. 1995. Organization Theory & Design. New York: West.

Robbins, Stephen p. 1990. Organization Theory. Englewood Cliffs: Prentice – Hall.

__________________. ۲۰۰۳٫ Essential Of Organizational Behavior. New Jersey: Prentice – Hall.