دکتر بهرام اخوان کاظمی

استاد دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز

چکیده

در مقالۀ حاضر مفهوم و جایگاه امنیت و برخی ابعاد مهم آن در دانش سیاسی اسلامی و سازوکارهای تأمین آن بر مبنای قرآن کریم تبیین شده و تلاش شده است تا نشان داده شود که این کتاب آسمانی و به تبع آن، دانش سیاسی اسلامی دارای دیدگاه مدرن و امروزی دربارۀ مفهوم متحول و پیچیدۀ امنیت، به‌ویژه در ابعاد همه‌جانبۀ معنوی، فردی و اجتماعی، سیاسی، نظامی و… است. از سویی ایمان و امنیت معنوی، سرچشمه و مبنای اصلی کلیۀ ابعاد امنیت و سازوکارهای تأمین آن بوده و بین این ابعاد و سازوکارها، هم‌پیوندی و توازن عمیقی برقرار است؛ ضمن آنکه هرگونه امنیتی و در هر بعد از ابعاد آن، در نهایت ریشه در ایمان و اعتقادات معنوی و الهی دارد و هرگونه ناامنی در هر عرصه‌ایی، بالاخره ریشه‌اش به بی‌ایمانی و صفات متقابل ایمان مانند شرک، کفر، ظلم، استکبار و… برمی‌گردد. مؤمن و صفات ایمانی، اصلی‌ترین خاستگاه صدور کنش‌های امنیت‌زا است و می‌توان در استنتاجی نهایی گفت که بسترسازی حیات معنوی طیبه و حسنه برای تربیت و تذهیب افراد، چه در حوزۀ رفتارهای فردی و اجتماعی و چه ابتعاد آنها از حیات سیئه و غیرایمانی، اصلی‌ترین سازوکار تأمین امنیت در دانش و نظام سیاسی اسلامی است.

کلیدواژه‌ها: قرآن، امنیت، حکومت اسلامی، دانش سیاسی، ایمان، حیات طیبه.

کتاب‌نامه

قرآن کریم.

اخوان کاظمی، بهرام. ۱۳۸۵. «نقد و ارزیابى نگرش سکولاریستى به حکومت نبوى». فصلنامۀ حکومت اسلامی. شماره۴۲.

ـــــــــــــــــــ . ۱۳۸۶٫عدالت در اندیشه های سیاسی اسلام،قم:بوستان کتاب،چاپ دوم .۱۳۸۶٫

ـــــــــــــــــــ . ۱۳۸۶٫ امنیت در نظام سیاسی اسلام. تهران. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. چاپ دوم.

ـــــــــــــــــــ . ۱۳۸۸. «امنیت در اندیشۀ فارابی و محقق طوسی». فصلنامۀ حکومت اسلامی. تابستان. شماره۵۲.

ـــــــــــــــــــ . ۱۳۸۹٫ «امنیت، ابعاد و سازوکارهای تأمین آن در آموزه های روایی». فصلنامۀ حکومت اسلامی. شماره۵۶٫

ـــــــــــــــــــ . ۱۳۹۱٫ «تعاملات مشارکت سیاسی و امنیت ملی از منظر امام خمینی (ره)». پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی. شماره۳٫

روحانی، محمود. ۱۳۶۸٫ المعجم الاحصایی لالفاظ القرآن الکریم (فرهنگ آماری کلمات قرآن کریم). المجلد الاول. مشهد. آستان قدس رضوی.

سجادی، سید عبدالقیوم. ۱۳۸۰٫ «اصول سیاست خارجی در قرآن». علوم سیاسی. شماره۱۵٫

طباطبایی، محمد حسین. ۱۳۷۴٫ تفسیر المیزان. ترجمۀ سید محمد باقر همدانی. قم. دفتر انتشارات اسلامی. چاپ پنجم.

طباطبایی، محمدحسین، ۱۳۶۸٫ تفسیر المیزان. قم. انتشارات اسلامی.

ماندل، رابرت. ۱۳۷۷٫ چهرۀ متغیر امنیت ملی. تهران. پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.

محمدی ری‌شهری، محمد. ۱۳۶۲٫ میزان الحکمه (جلد۱). قم. مکتبه الاعلام الاسلامی.

مکارم شیرازی، ناصر. ۱۳۸۲٫ تفسیر نمونه (جلد۱۰). دارالکتب الاسلامیه. چاپ بیست و دوم.

موسوی‌ اردبیلی. سید عبدالکریم. ۱۴۱۳ق. فقه ‌الحدود و التعزیرات. قم. مکتبه امیرالامؤمنین.