مهدی عزیزی (نویسنده مسئول)

دانشجوی کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه السلام، ایران، تهران
seyedmahdiaziziz@gmail.com

‎حسین بختیاری

استادیار گروه صنعتی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه السلام، ایران، تهران

bakhtiari14@gmail.com

محمدجواد بهمن‎آبادی

دانشجوی کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه السلام ، ایران، تهران

mj.bahman1373@gmail.com

چکیده

کاربردی‎سازی نظریات مدیریت تاکنون پژوهشگران بسیاری را به خود جذب کرده است. در این میان، مدیریت اسلامی نیز برای رسیدن به چنین هدف مهمی باید تلاشی فزاینده داشته باشد. از سویی عرصه‌ تصمیم‌گیری به عنوان محوری‌ترین موضوع مدیریت، و از سوی دیگر عرصه‌ای که بیش از همه می‌تواند متعلَق اسلامی یا غیراسلامی واقع شود، بیش از همه نیازمند کاربردی و عملیاتی شدن است. در این پژوهش، با معرفی تصمیم‌گیری اسلامی حجیت‌محور کوشیده‎ایم چشم‌انداز نوینی پیش روی کاربردی‎سازی تئوری‌های تصمیم‌گیری اسلامی گشوده شود. در این راستا، پژوهشگران پس از تبیین چیستی این نوع تصمیم‌گیری، جایگاه مهم و بی‌همتای آن در آموزه‌های اسلامی را به نمایش گذاشته، ویژگی‎هایش را تبیین کردند. در این مرحله لازم بود چرایی اهمیت تصمیم‌گیری حجیت‌محور برای کاربردی‌سازی تصمیم‌گیری اسلامی تبیین شود. به این منظور، تبیین شد که میزان بالای کارایی عملیاتی تصمیم‌گیری اسلامی حجیت‌محور دلیل این مسئله است. برای نشان دادن کارایی عملیاتی تصمیم‌گیری اسلامی حجیت‎محور، از آموزه‌های کلامی و اصولی استفاده شده و این کارایی عملیاتی با استفاده از مفاهیمی چون مصلحت سلوکیه و قاعده لطف در بحث حجیت در اصول فقه نشان داده شد. نتایج به‎دست‎آمده، حاکی از تساوی میزان مطلوبیت نتایج تصمیم‌گیری حجیت‎محور با تصمیم‌گیری مبتنی بر احکام واقعی است. به‎علاوه تلاش شد با استفاده از تبیین هم‌ارزی تصمیم‌گیری اسلامی حجیت‌محور و تصمیم‌گیری رضایت‎بخش نیز کارایی عملیاتی تصمیم‌گیری اسلامی حجیت‌محور نشان داده شود. سرانجام پیشنهادهایی به منظور تکمیل فرایند این پژوهش و کاربردی‌سازی آن ارائه شد.

کلیدواژگان: تصمیم‌گیری اسلامی، اصل حجیت، پژوهش کمّی، تصمیم‌گیری عقلایی محدود، تصمیم‌گیری رضایت‎بخش.

منابع

1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. آخوند خراسانی، ملأ محمد کاظم (۱۴۱۳ق). کفایه الاصول. قم: انتشارات لقمان.
4. ابن بابویه، محمد بن علی (۱۳۹۵ق). کمال‎الدین و تمام النعمه. قم: اسلامیه.
5. امیری، علی نقی (۱۳۸۸). مدیریت اسلامی رویکرد فقهی اجتهادی، روش‎شناسی علوم انسانی. شماره ۳٫ ۵۸-۷۵٫
6. انصاری، مرتضی (۱۴۲۰ق). فرائد الاصول (رسائل شیخ الاعظم). قم: مجمع الفکر الاسلامی.
7. بحرانی، ابن‎میثم بن علی (۱۴۰۶ق). قواعد المرام فی علم الکلام. قم: مکتبه آیت‎الله العظمی مرعشی نجفی.
8. بدری، تحسین (۱۴۲۸ق). معجم مفردات أصول الفقه المقارن. تهران: المشرق للثقافه والنشر.
9. جوادی آملی، مرتضی (۱۳۷۲). نحوه سیاست‎گذاری و تصمیم‌گیری در مدیریت اسلامی، نشریه مدیریت دولتی. ۲۳٫ ۱۲- ۳۲٫
10. حجازی‌فر، سعید، و خانی، علی (۱۳۹۴). مأخذشناسی تحلیلی کتب مدیریت اسلامی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق۷٫
11. حسینی، محمد (۱۴۱۵ق). معجم المصطلحات الأصولیه. بیروت: مؤسسه العارف للمطبوعات.
12. حسینی، محمد (۲۰۰۷). تطبیقات فقهیه لمصطلحات علم الأصول. دمشق: تراث الدینی.
13. حلی، علامه حسن بن یوسف بن مطهّر (۱۴۳۳ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: موسسه النشر الاسلامی.
14. خندان، علی‎اصغر (۱۳۸۸). درآمدی بر علوم انسانی اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادق۷٫
15. خویی، سیدابوالقاسم (۱۴۲۲ق). محاضرات فی الاصول الفقه. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام خویی.
16. دهقانی، لیلا و همکاران (۱۳۹۱). بررسی تأثیر ادارک عدالت بر تصمیم‌گیری مدیران مبتنی بر آموزه‌های اسلامی، مدیریت اسلامی. ۲٫
17. راوندی، قطب‎الدین سعید بن هبه الله (۱۴۰۹ق). الخرائج و الجرائح. قم: موسسه الامام مهدی علیه السلام.
18. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم (۱۴۱۵ق). ملل و نحل. بیروت: دارالمعرفه.
19. صدر، سیدمحمد باقر (۱۴۰۸ق). مباحث الاصول. قم: مطبعه مرکز النشر- مکتب الاعلام الاسلامی.
20. صدر، سیدمحمد باقر (۱۴۲۴ق). اقتصادنا. قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
21. طوسی، محمد بن الحسن (۱۴۱۱ق). کتاب الغیبه. قم: دارالمعارف الاسلامیه.
22. طوسی، محمد بن الحسن (بی تا). الفهرست. نجف الاشرف: المکتبه المرتضویه.
23. عزیزی، سیدمجتبی (۱۳۹۲). درآمدی بر آموزش تحلیل سیاسی. تهران: شورای سیاست‎گذاری ائمه جمعه، معاونت فرهنگی.
24. عزیزی، مهدی، و رازینی، روح‎الله (۱۳۹۴). طراحی مدل تصمیم‌گیری با رویکرد اسلامی، مدیریت اسلامی. ۴: .
25. علوی، سیدعلی (۱۳۸۶). درآمدی بر تأثیر مؤلفه‌های فرهنگ اسلامی بر تصمیم‌گیری، اندیشه مدیریت. ۱٫
26. غفاری، غلامرضا (۱۳۸۸). منطق پژوهش تطبیقی، مجله مطالعات اجتماعی ایران. ۳ (۴):
27. مطهری، مرتضی (۱۳۹۰). امدادهای غیبی در زندگی بشر. تهران: صدرا. چاپ بیست و پنجم.
28. مطهری، مرتضی (۱۳۹۰). امامت و رهبری. تهران: صدرا. چاپ ششم.
29. نائینی، محمدحسین، و خویی، سیدابوالقاسم (۱۴۱۹ق). اجود التقریرات. قم: مؤسسه صاحب الامر=.
30. وحید خراسانی، حسین (۱۳۸۵). تقریرات درس خارج فقه. قابل

http://mfeb.ir/taghrirat/54-vahid.html

31. Badaracco, Joseph L (2016). The “Maximize Profits” Trap in Decision Making, Harvard Business Review. 19.
32. Bearden, Neil and Connolly, Terry (2008). On Optimal Satisficing: How Simple Policies Can Achieve Excellent Results. DECISION MODELING AND BEHAVIOR IN COMPLEX AND UNCERTAIN ENVIRONMENTS. New York: Springer.
33. Bellman, R (1957). Dynamic Programming. Princeton University Press, Princeton, NJ.
34. Bryan D. Jones (2002), Bounded Rationality and Public Policy: Herbert A. Simon and the Decisional Foundation of Collective Choice, Policy Sciences. 35(3): 269-284.
35. Cohen, Michael D., March, James G. and Olsen, Johan P. (1972). A Garbage Can Model of Organizational Choice, Administrative Science Quarterly. 17 (1): 1–۲۵٫
36. Hendry, John (2013). Management: A very short introduction. Oxford: Oxford University Press.
37. Joseph, John Klingebiel, Ronald (2016). Centralized Decision Making Helps Kill Bad Products. Harvard Business Review: OCTOBER 18, 2016.
38. Kahneman Daniel, Slovic, Paul and Tversky, Amos, (1982). Judgement under Uncertainty: Heuristics and Biases. Cambridge University Press.
39. Kahneman, Daniel, 2011, Thinking, Fast and Slow. Allen Lane.
40. Latty, Tanya and Beekman, Madeleine (2011). Irrational decision-making in an amoeboid organism: transitivity and context-dependent preferences. Biological Sciences. 1703 : 307-312.
41. Lindley, D. V. (1961). Dynamic programming and decision theory. Applied Statistics, 10: 39–۵۱٫
42. March, James G. (1988). Decisions and Organizations. Blackwell.
43. Martin, Lawrence L. (2006). Jeremy Bentham: On Organization Theory and Decision Making, Public Policy Analysis, and Administrative Management. Handbook of Organization Theory and Management the Philosophical Approach. London: Taylor & Francis.
44. McQueen, J. B. and Miller, R. G. (1960). Optimal Persistence Policies, Operations Research. 8: 362–۳۸۰٫
45. Mintzberg, Henry (2007). Tracking Strategies. New York: oxford university press.
46. Pidd, Michael and lewis. Paul D. (2001). Innovative Research in OR / MS, European Journal of Operational Research. No 3. 1-13.
47. Pugh, Derek )2008(. Organization Theory: Selected Classical Readings. 5th edition. Penguin.
48. Schrage, Michael (2016). How the Big Data Explosion Has Changed Decision Making, Harvard Business Review? No 8. AUGUST 25.
49. Simon, Herbert A. (1960). The New Science of Management Decision. New York: Harpar and row.
50. Simon, Herbert A. (1979). Rational Decision Making in Business Organizations, The American Economic Review. 69(4): 493-513.
51. Simon, Herbert A. (1997). Administrative Behaviour: A Study of Decision Making Processes in Administrative Organizations. 4th edition. Free Press.
52. Vroom, Victor H. (1974). A New Look at Managerial Decision Making, Organizational Dynamics. 5 (1): 66–۸۰٫
53. Wakker, Peter P. (2011). Prospect Theory. Cambridge: Cambridge university press.
54. Weick, Karl (1995). Sense Making in Organizations. New York: Sage.