تبیین و مقایسه مبانی نظری مدیریت دانش از دیدگاه اسلام و غرب
استادیاروعضوهبات علمی گروه صنعتی دانشکده معارف اسلامی ومدیریت دانشگاه امام صادق(ع)
مجتبی جوادی
دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت دولتی دانشگاه امام صادق (علیه السلام)
چکیده
نخستین منبع راهبردی انسان‌ها و سازمان‌ها در این عصر، دانش محسوب می‌شود و سازمان‌هایی موفق هستند که به ایجاد دانش جدید بپردازند، آن را به شکلی گسترده در سراسر سازمان خود توزیع کنند و به‌سرعت این دانش جدید را به فناوری و محصولات جدید تبدیل کنند. جوامع علمی و تجاری هر دو بر این باورند که سازمان‌ها با قدرت دانش می‌توانند برتری‌های بلندمدت خود را در عرصه‌های رقابتی حفظ کنند. جهت موفقیت سازمان‌ها در این زمینه و دستیابی به قدرت دانش، شناخت مبانی معرفت‌شناسی و فلسفی مدیریت دانش امری ضروری به‌نظر می‌رسد.
فلسفه مدیریت دانش به‌عنوان یک رشته هم در دیدگاه اسلامی و هم در دیدگاه غربی شناخته شده است و می‌تواند به‌عنوان منبع اقتصاد، قدرت و رفاه شناخته شود. تمرکز بر روی فلسفه مدیریت دانش و مقایسه دیدگاه سنتی و مدرن آن منجربه کشف راه‌های جدیدی می‌شود که دانش ازطریق آن شناخته، مدیریت و اعمال می‌شود. در دیدگاه رایج غربی منبع نهایی دانش، انسان است؛ درحالی‌که در دیدگاه اسلام، منبع نهایی دانش خداوند است. اسلام کامل‌ترین ویژگی‌های معرفتی را دارد و هیچ مکتبی به اندازه اسلام برای دانش، معرفت و آگاهی ارزش قائل نیست و هیچ دینی مانند دین مبین اسلام، انسان‌ها را از خطر جهل بر حذر نداشته است.
هدف این مقاله تبیین مبانی معرفت‌شناسی و فلسفی مدیریت دانش در غرب و بازخوانی و مقایسه آن براساس معرفت‌شناسی دینی و مبانی اسلام است. پس از درک عمیق تفاوت ماهوی مدیریت دانش در غرب و اسلام، زمینه برای جایگزینی مبانی معرفت‌شناسی دینی با مبانی موجود فراهم می‌شود.
کلیدواژه‌ها: دانش، مدیریت دانش، مدیریت دانش اسلامی، مبانی فلسفی، معرفت‌شناسی.
کتابنامه
افرازه، عباس؛بعیدفر مرضیه.۱۳۸۶٫«سرمایه فکری نقطه اتصال دولت، دانشگاه و صنعت مثال بیلان دانش در دانشگاه». رشد فناوری. دوره ۳٫ شماره ۱۱٫ صص۴۱-۴۷
اخوان، پیمان؛ خادم الحسینی، سید پیمان. ۱۳۹۲٫ «تبیین مدیریت دانش از دیدگاه اسلام». دوفصلنامه علمی پژوهشی مدیریت اسلامی. سال ۲۱٫ شمارۀ ۲٫
اعرابی، محمد؛ موسوی، سعید. ۱۳۸۸٫ «الگوی استراتژیک مدیریت دانش برای ارتقای عملکرد پژوهشگاه‌ها». فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی. شماره ۵۱٫
ایزدیان، زینب؛ عبدالهی، بیژن؛ کیانی، مراد. ۱۳۹۲٫ «الگویی جهت مدیریت شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری». فصلنامه تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد. سال ۱۰٫ شماره ۲۷٫
برقی، احمدابن محمد. ۱۳۷۱ق. المحاسن. تصحیح جلال‌الدین محدث. قم. دارالکتب الاسلامیه. چ دوم.
تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم (مجموموعه من کلمات و حکم الإمام علی علیه السلام)، ۱جلد، دار الکتاب الإسلامی – قم، چاپ: دوم، ۱۴۱۰ ق.
حسینی زبیدی، محمد مرتضى. ۱۴۱۴ق. تاج العروس من جواهر القاموس. دارلفکر. چاپ اول
خسروپناه، عبدالحسین؛ پارسانیا، حمید؛ عاشوری، مهدی. ۱۳۹۲٫ بررسی فلسفی، فرهنگی و اجتماعی تولید و تکوین علوم انسانی‌اسلامی. تهران. مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
دیلمی، حسن‌ابن محمد. ۱۴۱۲ق. اعلام الدین فی صفات المؤمنین. قم. مؤسسه آل البیت (ع).
رضائیان، علی. ۱۳۸۲٫ «چرخه حیات دانش». پیام مدیریت. شماره ۷ ، ۸٫
زیباکلام، س. ۱۳۸۴٫ معرفت‌شناسی اجتماعی: طرح و نقد مکتب ادینبورا (الإصدار اول). تهران. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
قلیجلی، بهروز. ۱۳۸۸٫ مدیریت دانش. تهران. سمت.
کلینی، محمدبن یعقوب. ۱۴۲۹ق. الکافی. قم. دارالحدیث.
مجلسی، محمدباقر. ۱۴۰۳ق. بحارالانوار. بیروت. دار احیاء التراث العربی. چ دوم.
مصباح الشریعه. ۱۴۰۰٫ منسوب به امام صادق (ع). بیروت
منطقی، محسن؛ اکبری، ظاهر. ۱۳۹۲٫ «مدیریت دانش با الهام از منابع اسلامی». اسلام و پژوهش‌های مدیریتی. سال ۳٫ شمارۀ اول. پیاپی ۷. ص۷۶-۵۹٫
موسی‌خانی، محمد؛ مانیان، امیر؛ اخگر، بابک؛ جوادی آملی، مرتضی؛ نعمتی شمس آباد، حسنعلی. ۱۳۹۲٫ مدیریت دانش دینی(دین‌بنیان): طرح مسئله «مدیریت دانش» در «تمدن دینی». دوفصلنامۀ علمی‌ـ‌تخصصی اسلام و مدیریت. سال ۲٫ شمارۀ ۳٫ صص ۴۲-۷٫
نعمتی شمس‌آباد، حسنعلی. ۱۳۹۳٫ «از مبانی نظری تا نظریه‌های مدیریت دانش: بسط مدل مفهومی تأثیرپذیری مدیریت دانش از تئوری دانش». اسلام و مدیریت. سال ۲٫ شماره ۵٫ صص ۳۳-۷٫
نعمتی شمس‌آباد، حسنعلی؛ موسی‌خانی؛ مانیان، محمد امیر. ۱۳۹۴. «از نظریه دانش (معرفت‌شناسی) تا مدیریت دانش: ارائه مدل مفهومی تأثیرپذیری مدیریت دانش از معرفت‌شناسی». فصلنامه علوم مدیریت ایران. سال ۹٫ شماره ۳۵٫ صص ۴۸-۲۵٫
Aarons, J. 2004. From Philosophy to Knowledge Management and Back Again. Federal Knowledge Working Group (KMWG). wiki. NASA. Retrieved 2012. from http: //wiki.nasa. gov/cm/: http: //wiki.nasa. gov/cm/Federal Knowledge Working Group (KMWG).wiki/1001867 main_Aarins J 2004. pdf.
AL-Attas, S.M. and A.-N. Al-Attas. 1980. The Concept of Education in Islam: A Framework for an Islamic Philosophy of Education. Kuala Lumpur: Muslim Youth Movement of Malaysia (ABIM). (reprint, Kuala Lumpur: International Institute of Islamic Thought and Civilization (ISTAC)) www.mef-ca.org/files/attas-textfinal. Pdf.
Cohen, Wesley & Leviathan. 1990. “Absorptive Capacity: A New Perspective On Learning And Innovation”. Administrative Science Quarterly. voI.35: P 128-152.
Davenport, T. H., & Prusak, L. 1998. Working Knowledge: How organizations manage what they know. Boston, MA: Harvard Business School Press.
Hatch J. Defining organizational knowledge: Turning individual knowledge into organizational intellectual capital. Retrieved 24 April 2012 from: http://knol.google.com/k/, jamie-hatch/definingorganizationalknowledge/ 1pcw8flfr6sz5/2. 2010.
Iivari, J. 2000. “Reflections on the Role of Knowledge Management in information Economy. In I. B. Linger (Ed.)”. Australian Conference for Knowledge Management and Intelligent Decision Support. Melbourne. Australia: Knowledge Management for Information Communities.
Muhamadul Bakir Hj. Yaakuba, Khatijah Othmanb , Ahmad F. Yousifc. 2013. “A Preview on the Conceptualization of Contemporary Knowledge from Islamic Knowledge Management Perspective”. Journal of Emerging Economies and Islamic Research. www.jeeir.com.
Nonaka, I., & Takeuchi, H. 1995. The Knowledge-creating Company: How Japanese Companies Create the Dynamics of Innovation. OUP USA: Oxford University Press.
Probst, Gilbert, Stephen Raub and kai Romhardt. 2000. “Managing Knowledge”. Building Blocks for Success. P 30.
Rumizen, M. 2002. The Complete Idiot’s Guide to Knowledge Management. Hemel Hempstead: Prentice Hall.
Schultze, U. & D. E. Leidner. 2002, September. “Studying Knowledge Management in Information Systems Research: Discourses and Theoretical Assumptions“. Mis Quarterly. 26(3). P.213-242.
Schultze, U. & C. Stabell. 2004. “Knowing What You Don’t Know? Discourses and Contradictions in Knowledge Management Resarch.” Journal of Management.
Sveiby, K.-E. 1994. Towards a Knowledge Perspective on Organisation. Doctoral Dissertation: Department of Business Administration University of Stockholm.
Wiig.Karl.M. 1999. Knowledge management: an emerging discipline rooted in a long history. Knowledge Research Institute.Inc.1999.
