تبیین و تشریح حقیقت انسان به‌عنوان یکی از پیش‌فرض‌های اصلی روانشناسی با تأکید بر مفهوم «حی متأله» براساس نظریه «تفسیرانسان به انسان» آیت الله جوادی آملی
محمد علیان[۱]
فرزانه نوری[۲]
[۱]. دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول). اصفهان. ایران.
[۲]. دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان. اصفهان. ایران.
چکیده
هدف از پژوهش و نوشتار حاضر تبیین و تشریح حقیقت انسان به‌عنوان موضوع اصلی روانشناسی با تأکید بر مفهوم «حی متأله» براساس نظریه «تفسیر انسان به انسان» جوادی آملی بود. در این پژوهش و نگارش از روش تحقیق کیفی و کتابخانه‌ای برای رجوع به منابع غنی و اصیل اسلامی و روان‌شناختی استفاده شد. موضوع انسان و ارائه یک تعریف جامع، صحیح و پایدار از حقیقت انسان از ابتدا مد‌ّنظر تمامی متفکران و محققان علوم انسانی بوده است. مکاتب مختلف روانشناسی براساس تعریف خود از انسان به مطالعه رفتار و فرایندهای ذهنی او می‌پردازند؛ ازاین‌رو، در روانشناسی یک تعریف جامع و کامل از انسان وجود ندارد و بعضاً تعاریفی با نگاه بدبینانه به انسان و در سطوح مادی ارائه می‌شود. برای ارائه یک تعریف جامع، صحیح و پایدار از انسان باید به شناخت «حدّ تام» انسان پرداخت. براساس نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر، انسان به‌عنوان «حی متأله» تعریف می‌شود. این مفهوم در حین اینکه به تعریف جنس انسان (حی) می‌پردازد، فصل‌الفصول انسان (متأله) را نیز معرفی می‌کند. بر همین اساس انسان برای نیل به فصل‌الفصول خود دارای چهار مرتبه و سه ساختار وجودی اساسی است. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که مفهوم «حی متأله» به‌عنوان اساسی‌ترین رکن نظریه «تفسیر انسان به انسان» جوادی آملی، موجبات ارائه یک تعریف جامع، پایدار و صحیح را براساس تکیه بر معارف قرآنی فراهم می‌آورد.
کلیدواژه‌ها: انسان، حی، متأله، تفسیر انسان به انسان.
کتابنامه
قرآن کریم.
اتکینسون، ریتا ال و همکاران. ۱۳۸۸٫ متن کامل زمینه روانشناسی هیلگارد. ترجمه براهنی و بیرشک و بیک و زمانی و شاملو و شهرارای وکریمی و گاهان. تهران. رشد. چاپ دوازدهم
جوادی آملی، عبدالله. ۱۳۸۹٫ تفسیر انسان به انسان. قم. اسراء. چاپ پنجم.
حسین‌زاده، محمد. ۱۳۹۰٫ در‌آمدی بر معرفت‌شناسی و مبانی معرفت دینی. قم. مؤسسه آموزشی‌ـ‌پژوهشی امام خمینی (قدس سره).چاپ سوم.
طاهرزاده، اصغر. ۱۳۹۰٫ خویشتن پنهان. اصفهان. لب‌المیزان.
طباطبایی، سید محمد حسین. ۱۴۲۱ق. المیزان فی تفسیر القرآن. قم. مطبوعات اسماعیلیان.
عباسی، حسن. تابستان ۱۳۹۱٫ «سلسله‌مباحث تجاوز به ذهن». اندیشکده یقین .kolbeh-keramat.ir .
