یداله اسفندیاری

دانشجوی کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه شاهد، ایران، تهران.

esfandyari3757@gmail.com

سولماز نورآبادی

استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، ایران، تهران.

nourabadi@shahed.ac.ir

چکیده

در سال‎های اخیر، طرح تحول در آموزش و پرورش و برنامه درسی، یکی از مباحث مهم در محافل آموزشی و تربیتی بوده است. این موضوع دلالت بر آن دارد که برنامه‌های اجراشده در آموزش و پرورش به دلایل مختلف به صورت کامل اهداف به تعیین‌شده دست نیافته است. یکی از مهم‌ترین دلایل تحقق نیافتن اهداف نظام آموزشی «عدم توجه به بومی‌سازی و اسلامی‌سازی در برنامه درسی» است. مطالعات برنامه درسی از جمله میان‌رشته‌هایی است که می‌تواند به عنوان ابزاری تأثیرگذار در فرایند برنامه‌ریزی درسی علوم انسانی، نقشی مهم ایفا کند؛ اما نبود الگوی برنامه درسی بومی مناسب، سبب شده وابستگی فراوانی به منابع خارجی پیدا کند و در آن به‌وفور از اصطلاحات وارداتی و ترجمه‌شده استفاده شود و این منجر به توجه اندک به آداب و رسوم، فرهنگ، شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه شده است. با اینکه فرهنگ و تمدن ما از کامل‌ترین و بالاترین مرتبه تعالیم الهی نشئت می‌گیرد، نظام آموزشی نتوانسته الگوی مناسب تربیتی‌ای ارائه دهد که با شرایط فرهنگی در سراسر کشور متناسب باشد. در این پژوهش برای دستیابی به پاسخی برای این مسئله، از روش تحلیلی- استنتاجی بهره گرفته شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که برای تحول در برنامه درسی علوم انسانی در نظام دانشگاهی، باید در برنامه‌ریزی درسی علاوه بر به کار بستن تجربیات دیگر کشورها، از فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی غنی خود بهره‌ بگیریم و حتی گامی فراتر نهیم و الگویی برخاسته از فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی را به جهانیان معرفی کنیم.

کلیدواژگان:

بومی‌سازی، برنامه درسی، تعلیم و تربیت اسلامی، فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی، نظام دانشگاهی.

فهرست منابع

1. امین‌خندقی، مقصود، و حجازی، زهرا (۱۳۹۵). بررسی ضرورت اسلامی‌سازی علوم و استلزامات مرتبط با آن در حوزه آموزش عالی. اولین همایش ملی بومی‌سازی؛ برنامه درسی، چیستی و چگونگی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.۲۲٫
2. ایران‌زاده، سلیمان (۱۳۸۴). جهانی شدن و تحولات استراتژیک در مدیریت و سازمان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
3. برزگر، ابراهیم (۱۳۸۸). کاربرد رهیافت بومی‌سازی کتب درسی علوم انسانی: با تأکید بر علوم سیاسی، عیار. ۲۲٫ ۷۳-۹۱٫
4. حجازی، زهرا و همکاران (۱۳۹۵). غفلت از دانش برنامه‌ریزی درسی در طراحی دوره‌های آموزشی علوم انسانی اسلامی، اولین همایش ملی بومی‌سازی، برنامه درسی؛ چیستی و چگونگی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.۱۴٫
5. حسینی بیدخت، محسن، و حسین‌پور، سهیلا (۱۳۸۹). همایش منطقه‌ای بومی‌سازی مدل پیشرفت آموزش عالی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج. ۵۴-۶۶٫
6. خادمی، محسن، و زینعلی، فاطمه (۱۳۹۵). بررسی تأثیر ساختارهای سه‌گانه برنامه‌ریزی درسی نظام آموزش و پرورش ایران بر بومی‌سازی برنامه درسی، اولین همایش ملی بومی‌سازی، برنامه درسی؛ چیستی و چگونگی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.۱۹٫
7. جوادی‌پور محمد، و محمدی‌پویا، سهراب (۱۳۹۵). غفلت از دانش برنامه‌ریزی درسی در طراحی دوره‌های آموزشی علوم انسانی اسلامی، اولین همایش ملی بومی‌سازی، برنامه درسی؛ چیستی و چگونگی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
8. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی (۱۳۸۷). نقشه جامع علمی کشور. تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی. ویراست دوم.
9. زادشیر، محبوبه، و عصاره، علیرضا (۱۳۹۵). بومی‌سازی برنامه درسی در تجارب جهانی. اولین همایش ملی بومی‌سازی، برنامه درسی؛ چیستی و چگونگی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.۴۴٫
10. رفیع‌پور، فرامرز (۱۳۸۱). موانع رشد علمی در ایران. تهران: شرکت سهابی انتشار.
11. سراجی، فرهاد و همکاران (۱۳۸۶). طراحی برنامه درسی دانشگاه مجازی، فصلنامه مطالعات برنامه درسی. ۲ (۶). تهران: ۷۹-۹۵٫
12. فتحی واجارگاه، کوروش (۱۳۸۹). اصول برنامه‌ریزی درسی. تهران: انتشارات ایران زمین، چاپ هشتم.
13. فتحی واجارگاه، کوروش (۱۳۸۵). برنامه‌ریزی درسی و تدوین طرح درس در آموزش عالی. تهران: انتشارات مؤسسه کوروش چاپ.
14. فتحی واجارگاه، کوروش و مؤمنی مهمویی، حسین (۱۳۸۷). بررسی نقش عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای هیئت علمی در برنامه‌ریزی درسی دانشگاهی، مجله آموزش عالی. ۱٫
15. قاسم‌پور دهاقانی، علی و همکاران (۱۳۹۰). تحلیلی بر بومی‌سازی و بین‌المللی شدن برنامه درسی دانشگاه‌ها در عصر جهانی شدن، فصلنامه تحقیقات فرهنگی. ۱۰-۱۵٫
16. کیخا، علیرضا، و ملکی، حسن (۱۳۹۵). بررسی مبانی نظری و فلسفی الگوی تعادل‌محور در برنامه درسی با نگاه بومی‌سازی. اولین همایش ملی بومی‌سازی، برنامه درسی؛ چیستی و چگونگی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.۶۵٫
17. مرادی، سیدشهاب و همکاران (۱۳۹۵). مبانی بومی‌سازی برنامه درسی، اولین همایش ملی بومی‎سازی، برنامه درسی؛ چیستی و چگونگی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
18. مرتضوی، مرتضی (۱۳۹۵). تبیین ویژگی‌های محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره متوسطه با رویکرد اسلامی- بومی، اولین همایش ملی بومی‌سازی، برنامه درسی؛ چیستی و چگونگی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.۶۱٫
19. ملکی، حسن (۱۳۸۵). برنامه‌ریزی (راهنمای عمل). چاپ هفتم. تهران: انتشارات پیام اندیشه.
20. نوروززاده، رضا (۱۳۹۵). بازنمایی اثر عوامل مؤثر در بازنگری برنامه درسی دانشگاهی، اولین همایش ملی بومی‌سازی، برنامه درسی؛ چیستی و چگونگی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.

21. Branch, C. W. Tayal, P. & Triplett, C. (2008). The Relationship of Ethnic Identity and Ego Identity Status among Adolescents and Young Adults, International Journal of Intercultural Relations. 24 (6). 777-790.
22. Castells, M. (2005). Goolbal Goverance and Golbal politics, Academic Research Library. 38) 1(.9-16.
23. Cheng, Y. C. (2004). Fostering local knowledge and human development globalization of education, International Jornal of Management. 18 (1), 7-24.
24. Cheng, Y. C. & Ng, K. H. & Mok, M. M. C. (2002), Economic Considrations in Education Policy Making: A Simplfied Farmework. International Journal of Educational Management. 16(1).18-39.
25. Cheng, Y. C. (2000). ACMI, Triplization paradigm for Reforming Education in the New Millennium, International journal of Educational management. 14(4). 156-
26. Eisner, Elliot. W. (2001). The Educational Imagination: On the Design and Evaluation of School Programs. New York: Macmillan. 3th ed.
27. Fereshteh, M.Hussein (1992). The U.S. And Japanese Education: Should They Be Compared? Lehigh University´S Conference on Education and Economics in Technologically Advancing Countries. Bethlehem, P.A.
28. Gacel, J. A. (2005). The Internationalization of Higher Education: A Paradigm for Global Citizenry, Journal of Studies in International Education. 9 (121).
29. Siri War Dena, R. (2002). National Identity, Content of Education and Ethnic Perceptions. Http//:www.Sangam.Org/Analaysisial National-Identity Htm.
30. J. S. et.al (1997). Shaping the College Curriculum Academic Plans in Action. Journal of Studies in International Education. 5(110).