۱- دکتر اکبر رهنما

عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد .

۲- سیدعلیرضا صفوی

کارشناس ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش .

چکیده :

هدف اساسی پژوهش حاضر، تبیین منابع معرفت شناختی اسلام و بررسی نقش آن ها در اسلامی سازی علوم به منظور عملیاتی نمودن اندیشه های امام خمینی (ره) در زمینه ی اسلامی کردن دانشگاههـــــا می باشد. بر این اساس سه سوال پژوهشی پیرامون «منابع معرفت شناختی اسلام »،« نقش منابع معرفت شناختی اسلام در اسلامی سازی علوم» و «ویژگیهای دانشگاه اسلامی در اندیشه ی امام خمینی (ره)» مطرح و مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است .

روش انجام پژوهش توصیفی و تحلیلی بوده است . روش توصیفی عبارت از بیان واقعی موضوعات مختلف بوده که درآن محقق بر اساس اطلاعات توصیفی به تشریح موضوع می پردازد. همچنین با تحلیل محتوای صحیفۀ امام (ره) در راستای رسیدن به پاسخ سئوال آخر از مضامین، عبارات و جملاتی که دارای معنایی در حوزه ی اسلامی کردن دانشگاهها بوده اند، مولفه ها و ویژگی های ارزشمندی از دانشگاه اسلامی حاصل گردیده است.

یافته ها مبین آن است که انسان در راه نیل به شناخت از حس، بدلیل همگانی بودنش بهره برده و اکنون نیز در دو رویکرد علمی رایج اثبات گرایی و مابعد اثبات گرایی بدان اتکاء نموده است. لیکن در اسلام منابعی چون عقل و نقل نیز از جایگاه خاصی برخوردار بوده و با تکیه بر منبع عظیم وحی الهی ، در تکوین علم سهم عمده و تعیین کننده ای خواهند داشت. درک اهمیت جایگاه وحی در معرفت شناسی، نقش آن را در اسلامی سازی علوم و همچنین عملیاتی شدن اندیشه های امام خمینی (ره) در زمینه ی اسلامی کردن دنشگاهها، که ویژگی هایی همچون؛ توحید؛ منتهای مقصد، هماهنگی با مسیر انبیا علیهم السلام، توجه به جنبه الهی و معنوی علوم، وحدت با حوزه های علمیه در جهت تشکیل دانشگاه توحیدی، تلاش بر خودکفایی و دوری از غرب زدگی ، توام بودن تعلیم با تربیت ، دفاع از حیثیت مملکت ، شناخت صحیح جامعه اسلامی و مردمی بودن ، از ویژگی های این رویکرد است.

واژگان کلیدی : امام خمینی(ره)، اسلامی سازی علوم، دانشگاه، حس، عقل، نقل و وحی .

کتابنامه

• قرآن کریم
• نهج البلاغه. (۱۳۸۰) ترجمه محمد . دشتی . قم : انتشارات مشهور
• امام خمینی، سید روح الله(۱۳۷۹)؛ « صحیفۀ امام » ، تهران، موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، جلدهای:۴،۷،۸،۹،۱۴،۱۶،۱۷،۱۸،۱۹
• باقری ، خسرو (۱۳۸۷) هویت علم دینی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
• باقری ، خسرو (۱۳۸۸) نگاهی دوباره به تربیت اسلامی : ج دوم، تهران: انتشارات مدرسه
• باقری ، خسرو (۱۳۸۸) نگاهی دوباره به تربیت اسلامی : جلد اول، تهران: انتشارات مدرسه
• پاپکین ، ریچارد اچ و استرول ، آوروم (۱۳۷۵) متافیزیک و فلسفه معاصر ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی .
• جوادی آملی ، عبدا… (۱۳۸۲) ادب فنای مقربان ؛ شرح زیارت جامعه کبیره : جلد اول، قم: نشر اسراء .
• جوادی آملی ، عبدا… (۱۳۸۲) معرفت شناسی در قرآن ، قم: نشر اسراء .
• جوادی آملی ، عبدا… (۱۳۸۳) ادب فنای مقربان ، شرح زیارت جامعه کبیره : جلد سوم، قم: نشر اسراء .
• جوادی آملی ، عبدا… (۱۳۸۶) منزلت عقل در هندسه معرفت دینی ، قم: نشر اسراء .
• مرادی ، مجید (۱۳۸۵) اسلامی سازی معرفت، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه .
• معرفت ، محمدهادی (۱۳۸۵) علوم قرآنی، قم: موسسه فرهنگی تمهید
• روژه گارودی(۱۳۷۵)؛ سرگذشت قرن بیستم وصیت نامۀ فلسفی روژه گارودی، ترجمۀ افضل وثوقی، تهران، نشر سروش
• منصور نژاد، محمد(۱۳۸۳)؛ عقل در سه دین بزرگ آسمانی زرتشت، مسیحیت و اسلام، تهران، مولف
• –    جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۷۲). شریعت در آیینه معرفت. قم : نشر فرهنگی رجاء
• –    حلبی، علی اصغر. (۱۳۷۳). تاریخ فلسفه در ایران و جهان اسلام. تهران : نشر اساطیر.
• –    داوری اردکانی، رضا. (۱۳۷۷). فارابی موسس فلسفه اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• _ صفوی، سید علیرضا(۱۳۹۰)؛تبیین و بررسی مبانی معرفت شناختی اسلامی سازی علوم و نقش آن در تحقق تربیت اسلامی، دانشگاه شاهد، دانشکده علوم انسانی، پایان نامه کارشناسی ارشد
• طباطبائی، سید محمدحسین. (بی تا). المیزان. سید محمدباقر موسوی همدانی. ج۴٫ قم: دفتر انتشارات اسلامی.
• طباطبائی، سید محمدحسین. (بی تا). المیزان. سید محمدباقر موسوی همدانی. ج ۵٫ قم : دفتر انتشارات اسلامی.
• جوادی آملی ، عبدا… (۱۳۹۰) همایش جهانی فلسفه ، روزنامه اطلاعات شماره ۲۴۹۰۳ ، ص۴- ۲ .
• دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (۱۳۷۷) آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن : جلد اول ، انتشارات سمت .
• سیف ، علی اکبر (۱۳۸۵) روان شناسی پرورشی ، تهران : موسسه انتشارات آگاه .
• سرمد، زهره و دیگران(۱۳۸۴)روش های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: موسسه انتشارات آگاه
• میرزامحمدی ، محمدحسن (۱۳۸۷) چند مبحث اساسی در آموزش و پرورش تطبیقی (از منظر فلسفه تعلیم و تربیت) ، تهران : نشر یسطرون .
• نخستین ، مهدی (۱۳۷۹) تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت ، ترجمه سید اکبر میرحسنی و محمدرضا شرفی : ج اول ، تهران: نشر آتیه .
• نقیب زاده ، میر عبدالحسین (۱۳۷۵) نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش ، تهران: انتشارات طهوری.

ب) منابع انگلیسی :

– Bruner , j.(1986).Actual minds , possible worlds.Cambridge , ma : Harvard university press.

– Carnap , r. the logical structure of the world and pseudoproblems in philosophy. Berkely : university of California press,1969 .

– Htchinson ,s.(1998). Education and grounded theory.Inr.r.Sherman.& R.B.webb (eds.) Qualitative research in education : Focus and methods (pp.123.140).

– Kuhn , T . the structure of scientific revolutions : second edition , enlarged . the university of Chicago press, 1970 .

– Laudan,l. seience and values . Berkeley : university of California press , 1984.

– Popper , k .r. the logic of scientific discovery . London : Hutchinson and co , 1952.

– Popper,k .(1968). Conjectures and refutations. New York : harper

– Reichenbach , h.philosophy of space and time . New York : dover ,1957 .

– Several variants of positivist epistemology are described in chapter 4 of : Philips , D.C.(1987) . Philosophy , science and social in quiry . New York:pergamon .

– Watkins , j . influential and confirmable metaphysics . mind,67 ,1958 .

London : Falmer.Quote appear s onp.124