تبیین جوهره اندیشه شهید بهشتی در باب عدالت اجتماعی
علی مصطفوی ثانی
دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ایران، تهران
mostafavisani@gmail.com
چکیده
بررسی اندیشه‌های شهید بهشتی در زمینه عدالت به واسطه تأثیر گسترده ایشان در نظام‌سازی برای کشور در اوایل انقلاب بهعلاوه آشنایی وسیع و نه صرفاً انتزاعی ایشان با نظام سرمایه‌داری به واسطه حضور چندین ساله در کشور آلمان، بسیار مهم است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی اندیشه شهید بهشتی در زمینه عدالت تبیین شده است. از منظر وی کاری عادلانه است که با ماندن انسان در مسیر استکمال و رسیدن او به هدفی که در عالم آفرینش برای وی در نظر گرفته شده سازگار و هماهنگ باشد و تنها آن مکتب اجتماعی درخور پیروی است که بازگشت همه بایدها و نبایدهایش، به روند تکاملی پویای جهان هستی، از جمله انسان پویای متحرک باشد. در این نگاه امامت عدل ضامن اجرای عدل جامع و کامل در جامعه اسلامی است. از این منظر، عدالت قاعده‌ای حاکم بر فقه است و در شرایط استثماری و ظالمانه، که قواعد اقتصادی اسلام مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند، با نظارت و دخالت حکومت اسلامی، حرکت بر مسیر قواعد فقهی در مسیر توازن و تعادل اجتماعی قرار می‌گیرد. همچنین در مسیر اجرای احکام نیز ترسیم ساختار جزئی و نظام جامعه بر اساس خطوط کلی و شناخت و کشف مکانیسم‌های عادلانه، وظیفه دانش‌های اجتماعی است. در حقیقت درک این نکته که در چه شرایطی این قواعد فقهی به اسثتمار و ظلم می‌انجامند و فاصله طبقاتی را افزایش می‌دهند، و ریشهیابی و کشف عوامل آن بر مبنای واقعیتهای جامعه و تحلیلهای علمی از شئون علم است.
کلیدواژگان: عدالت اجتماعی، هدایت، امامت عدل، استثمار.
منابع
- بهشتی، سیدمحمدحسین (۱۳۸۷). اسطوره برجسته تاریخ، شهید بهشتی (مجموعه سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها) (کتاب الکترونیکی). تهران: شورای احیای آثار شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی.
- بهشتی، سیدمحمدحسین (۱۳۶۲). اقتصاد اسلامی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- بهشتی، سیدمحمدحسین (۱۳۹۰). بانکداری ربا و قوانین مالی اسلام. تهران: بقعه.
- بهشتی، سیدمحمدحسین (بیتا). بررسی ویژگیهای حکومت اسلامی. قم: کانون انتشارات ناصر.
- بهشتی، سیدمحمدحسین (۱۳۶۱). بررسی و تحلیلی از جهاد، عدالت، لیبرالیسم، امامت. تهران: دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران.
- بهشتی، سیدمحمدحسین (۱۳۸۰). بایدها و نبایدها. تهران: بقعه.
- بهشتی، سیدمحمدحسین (۱۳۹۰). پیامبری، از نگاهی دیگر. تهران: بقعه.
- بهشتی، سیدمحمدحسین (۱۳۷۸). حق و باطل از دیدگاه قرآن. تهران: بقعه.
- بهشتی، سیدمحمدحسین (۱۳۹۰الف).حزب جمهوری اسلامی، گفتارها، گفتوگوها، نوشتارها. تهران: بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید آیت‌الله دکتر بهشتی.
- توسلی، حسین (۱۳۷۷) تحلیل حق، نشریه حکومت اسلامی. از صفحه ۷۰ الی ۹۲
- از زبان یاران جاودانه تاریخ(۱۳۸۰) آشنایی با افکار و اندیشه های شهید مظلوم آیت الله بهشتی، جلد ۱،تهران ،سازمان انتشارات روزنامه جمهوری اسلامی
- راغفر، حسین (۱۳۹۲). نسبت آرای شهید بهشتی با نظریه عدالت، در: نگاهی دوباره، بازخوانی اندیشه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی شهید آیت‌الله دکتر بهشتی. قم: دانشگاه مفید.
- سروش، محمد (۱۳۷۷). بینش و گرایش فقهی شهید بهشتی (بررسی مبانی فکری شهید بهشتی). تهران: بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های آیت‌الله شهید دکتر بهشتی.
- عابدی اردکانی، محمد، نظری، محمدعلی (۱۳۹۵). رابطه آزادی و ولایت فقیه در اندیشه سیاسی محمد حسینی بهشتی، پژوهشنامه انقلاب اسلامی. ۱۸: از ۳۹ تا ۵۶
- فیرحی، داود، و شیخانی، محمداسماعیل (۱۳۹۲). نسبت آزادی و امامت از نگاه شهید بهشتی، فصلنامه سیاست. ۲۸: ص ۱۴۹ تا ۱۶۶
- فیرحی، داود (۱۳۹۱). رهبری و حکومت در اندیشه شهید بهشتی «نظریه امت و امامت»، فصلنامه سیاست. ۴۲ (۱): ص ۲۸۷ تا ۳۱۰
- گروه نویسندگان (۱۳۹۰). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. زیر نظر محمدتقی مصباح یزدی. تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه). چاپ دوم.
- مؤمنی، فرشاد (۱۳۸۹). اخلاق زیربنای عدالت: عدالت در اندیشه شهید بهشتی، نشریه رشد آموزش علوم اجتماعی. ۴۷٫ص ۴۰-۴۵
- یوسفی، محمدرضا (۱۳۸۴). بهشتی نگاهی عدالتخواهانه داشت، مجله بازتاب اندیشه. ۶۴٫ ص ۱۰۵ الی ۱۰۶
