محمدرضا خاکی قراملکی

عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی، ایران، قم.

mrkhkai54@gmail.com

چکیده

رویکرد فلسفه‌های مضاف، به دنبال تولید علوم انسانی و اجتماعی، و با دغدغه عینیت بخشیدن به جریان فلسفه در عالم خارج، ضمن ارائه نگاه انتقادی و آسیب‌شناختی به فلسفه اسلامی موجود، درصدد عبور فلسفه از وضعیت اطلاقی و انتزاعی است؛ به گونه‌ای که در نظریه‌های علمی امتداد یابد. این نگاه تلاش کرده مبانی فلسفی جدید کاربردی را دراندازد و حکمتی نوین تأسیس کند که هم اسلامی باشد، و هم انسان انضمامی به عنوان موضوعش قرار گیرد. درواقع این حکمت جدید، معلول رویکرد فلسفه‌های مضاف بوده، متأثر از انگاره فلسفه فلسفه اسلامی است. طبق این ادعا، تولید علوم انسانی اجتماعی، باید مبتنی بر یک عقلانیت پایه دینی، یعنی فلسفه جامع اسلامی که جنبه کاربردی دارد، پدید آید. صبغه اسلامی علوم نیز ناشی از اسلامیت فلسفه است. البته فلسفه مضاف در این نگاه، مشترک لفظی است که شامل فلسفه‌های مضاف به واقعیت و فلسفه‌های مضاف به علوم است. البته با نگاه انتقادی به این نظریه، می‌توان گفت این رویکرد نتوانسته ارتباط روشمند بین فلسفه مضاف و فلسفه عام اسلامی برقرار کند و حکمت نوین نیز، به لحاظ مبنایی و روشی، ظرفیت کاربردی کردن فلسفه موجود را ندارد. اساساً فلسفه ادعایی، ذاتاً قابلیت امتداد اجتماعی و نقش‎آفرینی در نظریه‌پردازی را ندارد، این نظریه به لحاظ ساختاری فاقد انسجام است و از انضمام سازه‌های ناهمگون به یکدیگر تشکیل شده است.

 کلیدواژگان: فلسفه مضاف، حکمت نوین اسلامی، فلسفه فلسفه اسلامی، عقلانیت، روش‎شناسی علوم، انسان انضمامی.

منابع

• جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۶). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. قم: نشر اسراء.
• خسروپناه،عبدالحسین(۱۳۸۳). آسیب‎شناسی فلسفه اسلامی، کتاب نقد، ۳۳٫
• خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۸۹).در جست‎وجوی علوم انسانی،خبرگزاری تسنیم،https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/04/20/427665
• خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۹۳). در جست‌وجوی علوم انسانی (تحلیل نظریه‌های علم دینی و آزمون الگوی حکمی ـ اجتهادی در تولید علوم انسانی. قم: نشر معارف.
• خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۹۵). فلسفه اسلامی، امکان و ضرورت، روزنامه ایران.۱۵
• خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۹۵). فلسفه علوم انسانی (بنیادهای نظری). قم: نشر معارف و مؤسسه حکمت نوین اسلامی. چ دوم.
• خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۸۹).فلسفه فلسفه اسلامی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
• خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۸۵).کرسی نظریه پردازی ۵، فلسفه فلسفه اسلامی. تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
• خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۹۳).همایش جهان انسانی، حکمت اسلامی. کمال انسان و انسان کامل،تهران: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و کانون اندیشه جوان و کارگروه فلسفه اسلامی.
• خسروپناه،عبدالحسین (۱۳۸۷). علوم عقلی و فلسفه‌های مضاف، مجله پگاه. ۵۴٫(ص ۱۴ الی ۲۱)
• خسروپناه،عبدالحسین (۱۳۸۶).نظریه دیدبانی (فلسفه مضاف تاریخی ـ منطقی به مثابه نظریه تحول در علوم)،فصلنامه اندیشه نوین دینی. ۱۰٫(ص ۹ الی ۴۷)

• صادقی رشاد، علی‌اکبر (۱۳۸۵). فلسفه مضاف، قبسات. ۳۹ و ۴۰٫

• لاریجانی، صادق (۱۳۸۰). گفت‌و‌گوی‌های فلسفه فقه. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی. چ دوم.
• مصباح یزدی، محمدتقی(۱۳۸۲). میزگرد فلسفه‎شناسی (۱)،معرفت فلسفی. ۱ و ۲٫