محمد حسن یعقوبیان،

استادیار دانشگاه معارف قرآن و عترت اصفهان

فاطمه یعقوبیان،

دانشجوی دکتری روان‌شناسی دانشگاه اصفهان

مهرداد کلانتری،

استاد گروه روان‌شناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

در تحقیقات جدید روان شناسی مثبت، شادی به‌عنوان یکی از رسالت‌های فراموش‌شده علم روان‌شناسی نقش برجسته‌ای یافته است. تاآنجاکه به‌عنوان شاخص رضایت از زندگی، کیفیت زندگی و معناداری زندگی مطرح شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی مفهوم شادی از دیدگاه دین و روان‌شناسی انجام شد. ماهیت شادی، عوامل ایجاد آن و به‌ویژه تأکید بر بعد شناختی شادی در جهت شادی خودآموخته، از مباحث مهم مطرح‌شده در این پژوهش است. همچنین، این پژوهش به مباحث دینی در حوزه‌های معرفتی علم‌النفس، اخلاق، آیات و روایات در زمینه ماهیت شادی و ارتباط آن با معنویت نیز پرداخته است. روش پژوهش، تحلیلی‌ـ‌اسنادی است، به‌این‌ترتیب که با جمع‌آوری اطلاعات از متون اسلامی و روان‌شناختی به بررسی ماهیت شادی و عوامل ایجاد آن و ارتباط آن با معنویت پرداخته است. یافته‌های حاصل نشان داد که دین و روان‌شناسی در تأثیرات مثبت شادی و ماهیت ترکیبی و خودآموختگی آن مشترک هستند، اما در سطوح و اقسام شادی و مفهوم رضایت در بعد شناختی شادی و همچنین، چگونگی بهزیستی ذهنی و ارتباط شادی و معنویت از یکدیگر فاصله می‌گیرند. رویکرد روان‌شناختی و مطالعات دین‌شناختی در بحث شادی قادر به هم‌پوشانی یکدیگر هستند تا انسان سطوح مختلف شادی را تجربه کرده و در جهت گستردگی این هیجان مثبت، به معنویت و سرمایه روان‌شناختی بهتری دست یابد.

کلیدواژه‌ها: شادی، دین و معنویت، روان‌شناسی مثبت‌نگر.

کتاب‌نامه

قرآن کریم. ۱۳۸۹٫ ترجمه عبد‌المحمد آیتی. تهران. چاپ دهم.

ابن‌سینا، حسین. ۱۳۸۴٫ الاشارات و التنبیهات. ج۳٫ قم. مؤسسه مطبوعات دینی.

ـــــــــــــ. ۱۳۸۷٫ شرح و تفسیر ادویه قلبیه بوعلی سینا. ترجمه سید حسین رضوی برقعی. تهران. نشرنی.

ارسطو. ۱۳۸۶٫ اخلاق نیکو ماخوس. ترجمه صلاح‌الدین سلجوقی. انتشارات عرفان. تهران.

اشنایدر، سی آر و شین.ج لوپز. ۱۳۸۹٫ معنویت و روان‌شناسی مثبت. ترجمه مهرداد کلانتری، سیده راضیه طبائیان، الهام آقائی و پریناز سجادیان. اصفهان. انتشارات کنکاش.

افلاطون. ۱۳۹۰٫ جمهور. ترجمه فؤاد روحانی. تهران. انتشارات علمی و فرهنگی.

آرگایل، مایکل. ۱۳۸۲٫ روان‌شناسی شادی. ترجمه مهرداد کلانتری. انتشارات جهاد دانشگاهی.

اکبری ، محمود.۱۳۸۰٫ غم و شادی در سیره معصومین(ع). قم. نشر صفحه نگار. چاپ اول.

بیات، محمد رضا. ۱۳۹۰٫ دین و معنای زندگی در فلسفه تحلیلی. قم. انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.

تمیمی آمدی، عبد الواحد. ۱۳۹۰٫ غررالحکم و درر الکلم. ترجمه لطیف و سعید راشدی. قم. نشر پیام علمدار.

جوادی آملی، عبدالله. ۱۳۹۱٫ مفاتیح الحیاه. قم. نشر اسراء.

حسینی، امیر. ۱۳۸۴٫ مهارت‌‌های شادزیستن. تهران. انتشارات عارف کامل.

حسینی بهشتی، سید محمد. ۱۳۸۶٫ موسیقی و تفریح در اسلام. تهران. نشر بقعه.

ریو، جان مارشال. ۱۳۸۶٫ انگیزش و هیجان. ترجمه یحیی سید محمدی. نشر ویرایش.

سلیگمن، مارتین و همکاران. ۱۳۸۳٫ کودک خوش‌بین. ترجمه فروزنده داورپناه. تهران. انتشارات رشد.

سلیگمن، مارتین. ۱۳۸۸٫ از بدبینی به خوش‌بینی. ترجمه مهدی قراچه داغی. نشر پیکان.

شهیدی، شهریار. ۱۳۸۹٫ روان‌شناسی شادی. تهران. نشر قطره.

شمس الاحراری، محمد. ۱۳۸۹٫ «پایان‌نامه راه‌های شاد‌زیستن در قرآن کریم». دانشکده معارف قرآنی اصفهان.

فرید تنکابنی، مرتضی. ۱۳۷۴٫ نهج‌الفصاحه. دفتر نشر فرهنگ اسلامی. تهران.

کلینی، محمد بن یعقوب. ۱۴۲۹ق. اصول الکافی. جلد ۱-۲٫ چاپ بیروت.

لقمانی، احمد. ۱۳۸۰٫ نگاهی نو در آینه معارف به خنده، شوخی و شادمانی. انتشارات عطر سعادت.

طوسی، خواجه نصیرالدین. ۱۳۵۶٫ اخلاق ناصری. تصحیح مجتبی مینوی. تهران. انتشارات خوارزمی.

عطاری، عباس. ۱۳۸۶٫ زندگی شاد و خوشبخت. تهران. نشر آسیم.

متیوس، اندرو. ۱۳۷۷٫ آخرین راز شادزیستن. ترجمه وحید افضلی‌راد. تهران. نشر نیریز.

مطهری، مرتضی. ۱۳۷۸٫ مجموعه آثار. جلد۷٫ تهران. انتشارات صدرا. چاپ پنجم.

میرشاه جعفری، ابراهیم، محمدرضا عابدی و هدایت‌الله دریکوندی. ۱۳۸۱٫ «شادمانی و عوامل مؤثّر بر آن».  تازه‌های علوم شناختی. سال چهارم. ش ۳٫ ص ۵۸-۵۰٫

نراقی، مهدی. ۱۳۸۱٫ جامع السعادات. جلد۲٫ قم. انتشارات دارالتفسیر.

هیلگارد، ارنست. ۱۳۷۲٫ زمینه روان‌شناسی. جلد ۱٫ ترجمه محمدنقی براهنی. تهران . انتشارات رشد.

Seligman, M.E.P., Steen, T., Park, N. and Peterson, Ch. 2005. “Positive psychology progress: empirical Vlidation of Interventions”. American Psychology. 60)5(, pp 410-421.

Buss, D. M. 2000.The evolution of happiness. American Psychologist, 55 (1), P. 15.

Fredrickson, B. L. 2001. The role of positive emotions in positive psychology. The broaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56, 218-222.