پریناز سجادیان،

دانشجوی دکتری روا‌ن‌شناسی عمومی، دانشگاه اصفهان،

دکتر مهرداد کلانتری،

استاد گروه روان‌شناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

تعالی معنوی را می‌توان تجلی درونی دینداری دانست(پایدنمونت، ۲۰۰۴: ص۲۲۲-۲۱۳). در دهه‌های اخیر با توجه به اوج‌گیری پژوهش‌های حوزه روان‌شناسی و دین‌، توجه به پیامد‌های معنویت فزونی یافته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین پنج عامل بزرگ شخصیتی و ‌معنویت در دانشجویان دانشگاه اصفهان است. نمونه پژوهش۲۰۰ نفر دانشجو(۱۰۰ نفر دختر و ۱۰۰ نفر پسر) از دانشجویان دانشگاه اصفهان بودند. برای اندازه‌گیری شخصیت از پرسش‌نامه ۶۰ سؤالی شخصیت نئو ساخته کاستا و مک کرا(۱۹۹۲: ص۱۷۵-۲۱) که دارای پنج خرده‌مقیاس(روان رنجورخویی، برون گرایی، پذیرا بودن یا گشاده‌ذهنی‌، موافقت یا توافق‌پذیری و وظیفه‌شناسی) بود و برای اندازه‌گیری معنویت از پرسش‌نامه ۳۳ سؤالی گرایش‌های معنوی(شریفی و همکاران، ۱۳۸۷) دارای چهار خرده‌مقیاس باور معنوی، خودشکوفایی‌، تجربه معنوی‌، فعالیت معنوی استفاده شد. نتایج ضریب همبستگی بین عوامل شخصیتی و نمره کل معنویت بیانگر ارتباط معنادار شخصیت با معنویت بود. نتایج حاصل از ضریب همبستگی رگرسیون هم‌زمان عوامل شخصیت بر گرایش‌های معنوی نشان داد که بُعد وظیفه‌شناسی توان پیش‌بینی خود‌شکوفایی معنوی، روان‌رنجور‌خویی توان پیش‌بینی ابعاد‌ تجربۀ معنوی، روان‌رنجورخویی، برون‌گرایی و باز‌بودن نسبت‌به تجربه توان پیش‌بینی بُعد فعالیت معنوی را داشته و قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده‌های ابعاد گرایش‌های معنوی هستند. همچنین، بین دانشجویان دختر و پسر ازلحاظ تجربۀ معنوی، تفاوت معنادار بوده و دانشجویان پسر در بعد فعالیت معنوی میانگین بالاتری نسبت‌به دانشجویان دختر نشان دادند؛ به‌طور‌کلی، معنویت متغیر نسبتاً جدیدی است که با سلامت روان افراد رابطه دارد و پنج عامل شخصیتی، عاملی مهم است که می‌تواند سلامت روان افراد را پیش‌بینی کند.

کلیدواژه‌ها: شخصیت، معنویت، ،گرایش‌های معنوی، پنج عامل شخصیت.

کتابنامه

پروین، لورنس. ای، جان، اولیور. پی. ۱۳۸۱٫ شخصیت، نظریه‌ها و پژوهش. ترجمه محمد جعفر جوادی و پروین کدیور. تهران. نشر آییژ.

شریفی، احسان و همکاران. ۱۳۸۷٫ ساخت و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسش‌نامه گرایش‌های معنوی در دانشجویان دانشگاه اصفهان ، مطالعات اسلام و روا‌ن‌شناسی، سال اول، ش دوم، ص ۵۹- ۷۸٫

شریفی درآمدی، پرویز. ۱۳۸۶٫ هوش هیجانی و معنویت. تهران. انتشارات سپاهان.

گال مردیت، والتر بورگ و جویس گال.۱۳۸۲٫ روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی. جلد اول. مترجمان: احمدرضا نصر، حمیدرضا عریضی، محمود ابوالقاسمی و دیگران. تهران، انتشارات سمت با همکاری دانشگاه شهید بهشتی.

شولتز، دوان و سیدنی آلن شولتز. ۱۳۸۳٫ نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سید محمدی. تهران. مؤسسه نشر ویرایش.

کنعانی، کبری. ۱۳۸۵٫ هنجاریابی و بررسی روایی و پایایی پرسشنامه‌ی پنج عامل‌ عمده‌ی شخصیتی NEO-PI-R و بررسی نیم‌رخ روانی عاملان تصادف با استفاده از این پرسشنامه. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. ‌دانشکده‌ی‌ روانشناسی و علوم تربیتی واحد خوراسگان دانشگاه آزاد اسلامی.

گروسی فرشی، میرتقی. ۱۳۸۰٫ رویکردهای نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد تحلیل عاملی در مطالعات شخصیت). تهران. نشر دانش‌پژوه.

لانیون، ریچارد، آی و لئونارد، دی گوداشتاین. ۱۳۸۵٫ ‌ارزیابی شخصیت. ترجمه س، نقشبندی. ع، قربانی. الف، ارجمند. حمید رضا، حسین شاهی برواتی. تهران. نشر روان.

وست، ویلیام. ۱۳۸۳٫ روان‌درمانی و معنویت. ترجمه شهریار شهیدی، سلطانعلی شیرافکن. تهران. انتشارات رشد.

Costa, P. T., & McCra, R. R. (1992). Domains and Facets: Hierarchical Personality

Assessment Using the Revised NEO Personality Inventory. Journal of personality

Assessment, 64, 21-50.

Franci,’L, J. 1992. Religion’ neuroticism’ and psycoticisim. In J. F.Schumaker(Ed)’Religion and mental health. NEW YORK: oxford University press.

Gartner, J. 1996. “Religious commitment, mentalhealth, and prosocial behavior: A review of the empiricalliterature. In E. P. Shafranske (Ed.)”. Religion and theclinical practice of psychology. Washington, 13C: American Psychological Association.

Hafnidar. 2013. “The Relationship among Five Factor Model of Personality,

Spirituality, and Forgiveness”. International Journal of Social Science and Humanity. Vol. 3. No. 2.

Henningsgaard’R. C. Arnau. 2008. Relationships between reigiosity’ spirituality’ and personality: A multivariate analysis. personality and indidual Differences .Vol .45.

James, W. 1902. The varieties of religious experience. NEW YORK: Longma.

Maltby, J., & Day, L. 2001_b. “The relationshipbetween spirituality and Eysenck’s personality dimensions:A replication among English adults”. The Journal of Genetic Psychology. 162.

MacDonald, D. A. 2000. “Spirituality: Description,measurement, and relation to the five factor model of person’Aity“. Journal of Personality. P: 68.

McCrae. R. R., & John, O. P. 1992. “An introduction to the five- factor model and its application. Special Issue: The five- factor model: issues and applications. Journal of Personality. Vol 60.

Park, G., Chohen, L. H. & Herb, L. 1990. “Intrinsic religiousness and religious coping as life stress moderators for catholics versus protestants”. Journal of Personality and Social Psychology. P: 59 (3).

Peterson, Christopher & Seligman, martin E. P. 2004. Character Strengths and virtues, a Handbook and Classification. Oxford University Press.

Piedmont, R.L . 2004. “Spiritual Transcendence as a Predictor of Psychosocial Outcome From an Outpatient Substance Abuse Program”. Psychology of Addictive Behaviors. Vol 3.

Rahanaiah, N. V., Rielage, J. K., & Sharpe, J. P. 2001. “Spiritual well-being and personality”. PsychologicalReports. P: 89.

Saroglou’V. 2002. Religion and the five factor of personality:A mata– analytic review. Personality and individual Differences. P:32.

Young, J. S., Cashwell, C. S., & Shcherbakova, J. 2000. “The moderating relationship of spirituality onnegative life events and psychological adjustment”. Counseling & Values.