اولویت‌یابی پژوهشی در روانشناسی اسلامی
حمید مهدی‌زاده،[۱]
علیرضا فاضلی مهرآبادی،[۲]
سیدمحمد غروی،[۳]
مسعود آذربایجانی[۴]
[۱]. کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی، جامعه المصطفی العالمیه.
[۲] . کارشناس ارشد روانشناسی خانواده درمانی، دانشگاه شهید بهشتی.
[۳] . دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
[۴] . دانشیارپژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و تعیین اولویت‌های پژوهشی در روانشناسی اسلامی است تا با فراهم‌ساختن اطلاعات صحیح و کافی، گامی مؤثر در زمینه برنامه‌ریزی پژوهشی و انجام پژوهش‌های اولویت‌دار برداشته شود.
روش این پژوهش کیفی، و ترکیبی از روش پیمایشی، تحلیل محتوا و تکنیک دلفی است. جامعه آماری در شناساییِ نیازها کلیه منابع اسنادی، انسانی و سازمانی در زمینه روانشناسی اسلامی است. جامعه آماری در اولویت‌بندی شامل کلیه متخصصان در زمینه روانشناسی اسلامی است و نمونه آماری در بخش شناسایی نیاز، شامل ۵۰۲ منبع در مجموع منابع اسنادی، انسانی و سازمانی می‌شود. نمونه آماری در بخش اولویت‌بندی برای هر یک از ۱۴ پرسش‌نامه طراحی‌شده در گرایش‌های مختلف روانشناسی، شامل ۳۵ نفر از متخصصان و کارشناسان می‌شود که با روش نمونه‌گیری هدف‌دار و با توجه به تخصصشان انتخاب شدند.
یافته‌های پژوهش شامل دستیابی به ۳۱۱ عنوان پژوهشی در روانشناسی اسلامی در ۱۴ گرایش روانشناسی است که ۶۰ عنوان اولویت الف (اولویت خیلی زیاد)، ۱۴۰ عنوان اولویت ب (اولویت زیاد)، ۸۳ عنوان اولویت ج (اولویت متوسط) و ۲۸ عنوان اولویت د (اولویت کم) دارند. بیشترین عنوان با اولویت الف و ب، در گرایش‌های روانشناسی مثبت، روانشناسی اجتماعی و روانشناسی خانواده بود و کمترین عنوان با اولویت الف و ب در گرایش‌های آسیب‌شناسی روانی، روان‌سنجی و روش تحقیق بود.
کلیدواژه‌ها: نیازسنجی پژوهشی، اولویت‌یابی، روانشناسی دینی، روانشناسی دین، روانشناسی اسلامی.
- آذربایجانی، مسعود. ۱۳۸۵٫ «مناسبت‌های دین و روانشناسی». فصلنامه پژوهش و حوزه ویژه دین و روانشناسی. سال هفتم: ش۱٫
- ارفع بلوچی، فاطمه؛ کارشکی، حسین؛ آهنچیان، محمدرضا. ۱۳۹۰٫ «ضرورت نیازسنجی پژوهشی در پژوهش‌های سازمانی ارائه شده در دومین همایش ملی مدیریت پژوهش و فناوری». پژوهشکده سیاست‌گذاری علم، فناوری و صنعت ۱۰-۱٫
- امینی، ابوالقاسم؛ شقاقی، عبدالرضا؛ صداقت، کامران. ۱۳۸۴٫ «معرفی یک الگوی نیازسنجی جامع و کاربرد آن در آموزش مداوم پزشکی». مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی.
- جعفری فریبا؛ یوسفی، علیرضا. ۱۳۸۳٫ «نظرات مدیران و کارشناسان آموزش مداوم کشور در خصوص ویژگی‌های الگوی کارآمد نیازسنجی پزشکان، داروسازان و دندان‌پزشکان». مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. شماره۲۲٫
- رحیمی‌نژاد، عباس؛ عاشقی، حسن؛ مهاجر، یحیی؛ بیگی، طاهره. ۱۳۸۸٫ اجرای مدل تعیین اولویت‌های پژوهشی در سازمان آموزش‌وپرورش.
- زارعیان جهرمی آرمین، احمدی فضل. ۱۳۸۴٫ «نیازسنجی یادگیری در دوره کارشناسی پرستاری، یک مطالعه کیفی». مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. شمار ۱۵٫
- سعیدی رضوانی، محمود؛ آهنچیان، نرگس. ۱۳۸۶٫ «مقایسه نظری و تجربی (علمی) رویکردهای کل‌نگر و جزنگر نیازسنجی آموزشی (در مورد شرکت برق منطقه خراسان)». مجله مطالعات تربیتی و روانشناسی ش ۱ (پیاپی ۱۵)
- شهیدی، شهریار. ۱۳۸۸٫ «روانشناسی مثبت‌نگر؛ طبقه‌بندی توانمندی‌های انسان و نقش آن در سلامت روان». همایش ملی معناداری زندگی دانشگاه اصفهان.
- شهیدی، شهلا؛ چنگیز، طاهره؛ سلمان‌زاده، حسین؛ یوسفی علیرضا. ۱۳۸۸٫ «مؤلفه‌های مؤثر در نیازسنجی برنامه‌های آموزشی مداوم، ارائه راهنمای کاربردی برای انتخاب و به‌کارگیری الگوها و فنون نیازسنجی». مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. زمستان ۸۸٫
- عمادزاده علی؛ بحرینی طوسی، سیدمحمدحسین؛ یاوری، مهدی؛ صدیق بهزادی، شکرانه. ۱۳۸۴٫ «نظرات مدیران و اعضا هیئت‌علمی در زمینه نیازسنجی آموزشی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد». مجله آموزش در علوم پزشکی. ش۱۴ ویژه نامه هفتمین همایش کشوری آموزش پزشکی.
- غروی، سید محمد و مسعود آذربایجانی. ۱۳۸۵٫ «مناسبات روانشناسی و علوم انسانی». نشریه اطلاع‌رسانی و کتابداری. ش ۲۵، ۱۸۵- ۲۱۲٫
- فتحی واجارگاه، کوروش. ۱۳۸۹٫ «الگوی پیشنهادی اولویت‌یابی پژوهشی برای حوزه‌های فرهنگی- اجتماعی». ارائه شده به معاونت پژوهش حوزه علمیه قم. منتشرنشده.
- فتحی واجارگاه، کوروش. ۱۳۸۵٫ نیازسنجی پژوهشی مسئله‌یابی پژوهشی و اولویت‌بندی طرح‌های تحقیقاتی ویژه مدیران و کارشناسان واحدهای پژوهشی. تهران. نشر آییژ.
- فتحی واجارگاه، کوروش. ۱۳۸۷٫ نیازسنجی پژوهشی مسئله‌یابی پژوهشی و اولویت‌بندی طرح‌های تحقیقاتی ویژه مدیران و کارشناسان واحدهای پژوهشی. تهران. نشر آییژ.
- کریمی غریب؛ دماری، بهزاد؛ قره‌باغیان، احمد؛ رهبری، مریم؛ وفاییان، ویدا؛ میناب، سالمی الهام. ۱۳۸۴٫ «نیازسنجی و تعیین اولویت‌های پژوهشی در مرکز پژوهش‌های سازمان انتقال خون ایران»، تابستان ۸۴٫
- معاونت پژوهش حوزه علمیه قم. ۱۳۸۸٫ اولویت‌های پژوهشی دستگاه‌های علمی-اجرایی در حوزه دین– سال ۱۳۸۶، قم. مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
- Belzen,J.A. (2010). Towards cultural psychology of religion. London, New York: Spiringer.
- Calsyn RJ, Wineter JP. (1999). Understanding and controlling response bias in need assessment studies. Eva Rev 23(4): 399-417.
- K& I. Boniwell.I.(2011). Positive psychology: Theory, Research & Applications.Berkshire: Open University Press.
۲۰٫ Kissi, A. (2001). Use of Constraint Trees in Research Planning.in Planning Agricultural Research: A Sourcebook. Wallingford: CAB International. Pp 50- 65.
- Peterson, C., & Seligman, M. E.P. (2004).Character strengths and virtues: A handbook and classification. Washington, DC: American Psychological Association.
- Reviere, R., Berkowitz, S., Carter, C., & Ferguson, C. (1996). Needs Assessment: A Creative and Practical Guide for Social Scientists. New York: Taylor & Francis Ltd.
- Synder, T, D & Dillow, S, A(2010); Digest Of Education Statistics 2009 NCES (2010). National Center for Education Statistics, Institute of Education Sciences, U.S. Department of Education. Washington, DC.
- Wayne, W. (2002).Psychology themes and variations. Wadsworth Publishing.
- Wulff, D. M. (2002).Psychology of religion: An overview. In D. Jonet-Pace & W. B. Parsons (Eds.). Religion and Psychology: Mapping the Terrain. New York: Routledge.
