دانیال رضاپور

دکتری روابط بین‌الملل از دانشگاه گیلان. رشت. ایران.

danyalrezapoor@gmail.com

علی اسکندری نسب

کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران. تهران. ایران.

Alieskanddari70@yaho.com

 چکیده

یکی از مؤلفه‌‌‌های اثرگذار بر امنیت ملی امنیت فرهنگی است. امنیت فرهنگی با توجه به رکن امنیت، که همان هویت است، می‌‌‌تواند الگویی کارآمد جهت سوگیری سیاست‌ها و استراتژی‌ها عرضه کند. با توجه به ناکارآمدی راهبردهای امنیتی مکاتب غربی، نویسنده درصدد است ابعاد امنیت را برمبنای راهبرد امنیتی و با الگوی علمی رایج در مکتب امنیتی اسلام بررسی کند؛ بنابراین، مقالۀ حاضر با تمسک به خصایص و ظرفیت بیانات مقام معظم رهبری سعی دارد احکام و اندیشه‌‌‌های معظم‌له را تجمیع و اصول ضوابط اسلامی امنیت را استنتاج و زمینۀ تکوین امنیت فرهنگی در چهارچوب گفتمان انقلاب اسلامی ایران را فراهم آورد. نظر به اهمیت موضوع، نگارندگان در پژوهش حاضر به تفحص در ماهیت امنیت فرهنگی و تأثیر آن بر امنیت فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران پرداخته‌‌‌اند. با توجه به مباحث یادشده، پرسش نوشتار چنین مطرح می‌شود که مهم‌ترین مؤلفه‌‌‌های تقویت و تهدیدکنندۀ امنیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از منظر مقام معظم رهبری چیست؟ یافته‌‌‌های پژوهش حاکی است که با توجه به ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی، که دارای ظرفیت بالقوه‌‌‌ای از قدرت نرم است، می‌‌‌توان عوامل تقویت‌‌‌کنندۀ امنیت فرهنگی از منظر ایشان را تعلیم و تربیت، استقلال فرهنگی، استفاده از هنر، سبک زندگی اسلامی و عوامل تهدیدکننده را وابستگی فرهنگی، خودباختگی، بحران هویت، تهاجم فرهنگی و سلطۀ فرهنگی بیان کرد. روش تحقیق تبیینی و توصیفی و ابزار گردآوری داده‌‌‌ها به‌صورت کتابخانه‌‌‌ای است.

کلیدواژه‌‌ها:

مقام معظم رهبری، امنیت فرهنگی، فرهنگ، انقلاب اسلامی ایران، قدرت نرم.

کتابنامه

آشنا، حسام الدین؛ اسمعیلی، محمد صادق. ۱۳۸۸٫ «امنیت فرهنگی؛ مفهومی فراسوی امنیت ملی و امنیت انسانی». راهبرد فرهنگ. شمارۀ ۵٫ بهار.

افتخاری، اصغر. ۱۳۹۱٫ امنیت، مفاهیم بنیادین علوم انسانی اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

براتلو، فاطمه. ۱۳۹۱٫ «امنیت فرهنگ و راهبردهای کلان آن در حوزۀ مدیریت فرهنگی». جامعه‌پژوهی فرهنگی. سال سوم. شمارۀ ۲٫ پاییز و زمستان.

اسلامی، علیرضا. ۱۳۸۶٫ «امنیت در قرآن». پایگاه اطلاع‌رسانی بصیرت. شناسه خبر: ۱۷۶۱۱٫ https://basirat.ir/fa/news/17611.

امام خمینی، سید روح‌الله. ۱۳۸۹٫ «مجموعه بیانات و مکتوبات امام خمینی (ره)». نرم افزار صحیفه نور،  تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).

پایگاه اطلاع‌رسانی وسائل. ۱۳۹۶٫ «منشأ امنیت اجتماعی از منظر قرآن کریم». پایگاه اطلاع‌رسانی وسائل: http://vasael.ir/fa/news/6337.

پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه. ۱۳۹۰٫ «امنیت در فرهنگ قرآنی». پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه: https://hawzah.net/fa/article/view/92639

ترابی، یوسف. ۱۳۹۲٫ «امنیت اخلاقی در سپهر مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای». فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره ۳، شماره ۸، زمستان.

خامنه‌ای، سید علی. ۱۳۹۴٫ «نرم‌افزار حدیث ولایت: مجموعه رهنمودهای مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی». تهران: مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی.

داوودی، ابراهیم؛ ملکی، عباس. ۱۳۹۳٫ «بحران هویت و تأثیر آن بر امنیت فرهنگی و اجتماعی در ایران». فصلنامۀ مطالعات حفاظت و امنیت انتظامی. سال نهم. شمارۀ ۳۰٫ بهار.

رضاپور، دانیال. ۱۳۹۴٫ «معیارهای تقویت‌کنندۀ قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران از منظر اندیشه‌های امام خمینی (ره)». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران.

صالحی امیری، سید رضا. ۱۳۸۶٫ مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی. تهران: ققنوس.

علیزاده، سلیمان. ۱۳۹۳٫ «ابعاد و مؤلفه‌‌‌های امنیت فرهنگی از منظر امام خمینی (ره)». فصلنامۀ پژوهش‌‌‌های حفاظتی‌ـ‌امنیتی دانشگاه جامع امام حسین (ع). سال سوم. شمارۀ ۲٫ تابستان.

فاتحی، ابوالقاسم. ۱۳۹۱٫ «راهبردهای اجتماعی و فرهنگی امنیت پایدار با تأکید بر گفتمان انقلاب اسلامی». فصلنامۀ آفاق امنیت. سال پنجم. شمارۀ ۱۵٫ تابستان.

گلشن‌پژوه، محمودرضا. ۱۳۸۷٫ جمهوری اسلامی و قدرت نرم؛ نگاهی به قدرت نرم‌افزاری جمهوری اسلامی ایران. تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.

لک‌زایی، نجف؛ نباتیان، محمد اسماعیل.۱۳۹۲٫ «امنیت فرهنگی از منظر فقه شیعه». فصلنامۀ مطالعات راهبردی. سال شانزدهم. شمارۀ ۴٫ زمستان.

میرمحمدی، مهدی. ۱۳۹۴٫ «نسل‌ها، گفتمان‌ها و امنیت؛ چهارچوبی فرهنگی برای امنیت در ایران». فصلنامۀ مطالعات راهبردی. سال هجدهم. شمارۀ ۲٫ تابستان.

یزدان‌پناه، محمد؛ عیسی‌نژاد، محمد؛ نجات‌پور، مجید. ۱۳۹۱٫ «هویت اسلامی مهاجرین و امنیت فرهنگی اروپاییان؛ پیامدها و چالش‌ها». فصلنامۀ مطالعات سیاسی جهان اسلام. سال اول. شمارۀ ۴٫ زمستان.