شیرین آزادی ، کارشناس ارشد جامعه شناسی

عباس عباسی ، کارشناس آمار

چکیده:
مدتی است بحث از اسلامی کردن علوم و یا ارایه نظریه های علوم انسانی اسلامی در کشور مطرح شده و این بحث با تاکید مقام معظم رهبری پیرامون جنبش نرم افزاری و نهضت تولید علم ،در محافل علمی و در بین صاحب نظران علوم انسانی قوت بیشتری گرفت .
اما آنچه در این بین مغفول مانده توجه به مفاهیم پایه ای و اساسی در علوم انسانی است .
به تبع سیطره همه جانبه غرب در همه علوم ، علوم انسانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و سال هاست که در حوزه علوم انسانی به جز ترجمه از نظریه های غربی کار اساسی دیگری صورت نگرفته است . آنچه نگران کننده است اضافه کردن واژه اسلامی به دنبال همان نظری های غربی -مثل امانیسم اسلامی ! – برای اسلامی کردن علوم انسانی است .و این مسیری است که به طور قطع به التقاط می انجامد که تجربه آن را در سال های تسلط نظریه های چپ و ظهور مفاهیمی چون مارکسیسم اسلامی ! داریم .
لذا با اضافه کردن واژه اسلامی به پس و پیش عنوان یک نظریه نمی توان مسیر آن را که از مفاهیم اساسی در یک پارادایم خاص نشأت گرفته است به سمت دیگری تغییر داد .
هدف این تحقیق بحثی موجز پیرامون مقایسه پارادایم های امانیسم و تئوییسم و روند انتقال شناسی و استعلا شناسی تفکر علمی در این دوپارادایم و تکامل مفاهیم بنیادی و حرکت جوامع در این دو مسیر است .
پرسش اصلی در این تحقیق – و نیز در شروع ارایه هر نظریه ای در علوم انسانی اسلامی – این است که علم انسانی اسلامی در هر شاخه ای که باشد – فلسفه ، جامعه شناسی ، اقتصاد ، سیاست ، روانشناسی و …. – با چه مفاهیم بنیادی و در چه پارادایم فکری باید آغاز شود؟ و نسبت این مفاهیم با مفاهیم فلسفه غرب چیست ؟
برای پاسخ گویی به این پرسش ها در تحقیق پیش رو چارچوب نظری فلسفی غرب یعنی سوپر پارادایم امانیسم و سوپر پارادایم تئوییسم برگرفته از قرآن و تفکر شیعی در تبیین مفاهیم اساسی این دو مسیر مورد استفاده قرار گرفته است .
روش تحقیق در این پروژه که یک پژوهش بنیادی محسوب می شود ،تبیین و توصیف مفاهیم مورد نظر در چهار گام
اتیمولوژی ( ریشه شناسی ) ، ترمینولوژی ( مفهوم شناسی ) ، متدولوژی ( روش شناختی ) و اپیدمیولوژی ( فراگیر سازی شناسی ) است و روش گرد آوری اطلاعات روش کتابخانه ای و جستجوی اینترنتی است .
سرفصل های اصلی در اینپژوهش شامل موارد زیر است :
ـ سوپر پارادایم امانیسم و تئوییسم
ـ انتقال شناسی و استعلا شناسی
ـ توسعه وتعالی
ـ دکترین رشد.

فهرست منابع :

• قرآن کریم

1. بکولا ، ساندرو ، ۱۳۸۹ ، هنر مدرنیزم ، تهران ، نشر فرهنگ معاصر ، چاپ دوم
2. دورانت ، ویل ، ۱۳۸۰ ، تاریخ فلسفه ، تهران ، انتشارات علمی و فرهنگی ، چاپ شانزدهم
3. روبن اشتاین ، دیوید ، ۱۳۸۶ ، پراکسیس اجتماعی و تبیین اجتماعی ، تهران ، نشر نی ، چاپ اول
4. ریتزر ، جورج ، ۱۳۷۴ ، نظریه جامعه شناسی دوران معاصر ، تهران ، انتشارات علمی ، چاپ دوم
5. زاهدی ، محمدجواد ، ۱۳۸۶ ، توسعه و نابرابری ، تهران ، انتشارات مازیار ، چاپ سوم
6. سارتر ، ژان پل ، ۱۳۸۹ ، اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر ، تهران ، انتشارات نیلوفر ، چاپ سیزدهم
7. ساروخانی ، محمدباقر ، ۱۳۸۸ ، روش های تحقیق در علوم انسانی ، تهران ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ،چاپ شانزدهم.
8. سروش ، عبدالکریم ، ۱۳۸۷ ، مدارا و مدیریت ، تهران ، انتشارات صراط ، چاپ سوم
9. سلسله درس گفتارهای کلبه ی کرامت (حسن عباسی) andishkadeh.ir
10. مصباح یزدی ، محمدتقی ، ۱۳۸۸ ، آموزش فلسفه ، جلد یک ، تهران ، شرکت چاپ و نشر بین الملل ، چاپ نهم
11. هالینگ دیل ، ز.ج ، ۱۳۸۱ ، تاریخ فلسفه ی غرب ، تهران ، انتشارات ققنوس ، چاپ چهارم
12. کاپلستون ، فردریک چارلز ، ۱۳۸۹ ، تاریخ فلسفه ، جلد ششم ، تهران ، انتشارات علمی و فرهنگی ، چاپ ششم