الزامات نظریه حاکم بر ساخت تمدن اسلامی
مصطفی جمالی
استادیار فرهنگستان علوم اسلامی، ایران، قم
حسن شیخ العراقین زاده
محقق فرهنگستان علوم اسلامی سطح سه حوزه و کارشناسی فیزیک، ایران، قم
hasan.karbala@chmail.ir
چکیده
نظریات علمی به منظور هماهنگ‌سازی و تسهیل تغییر موضوع خود تولید می‌شوند تا امکان پیش‌بینی، هدایت و کنترل تغییرات را فراهم آورند. ساخت تمدن نیز به عنوان یک موضوع، می‌تواند دارای نظریه‌ای باشد که تسهیلگر و هماهنگ‌ساز فعالیت‌های لازم برای تحول جامعه به سمت مدنیتی جدید گردد. اکنون که جامعه ایران به دنبال تحقق تمدن اسلامی است، این نظریه باید چه ویژگیهایی داشته باشد که ما را در تحقق تمدن اسلامی مورد نظر یاری رساند؟ در روزگار کنونی، تمدن جدید غرب بر جهان سیطره دارد و شرایط پیرامونی انقلاب اسلامی است و بنابراین جامعه ایران برای ساخت تمدن اسلامی ناگزیر از ملاحظه تمدن غرب به عنوان شرایط پیرامونی خود است تا تمدنی که برپا می‌کند توانایی رقابت با شرایط پیرامونی خود را داشته باشد. ازآنجاکه نظریات علمی غرب جدید ویژگیهایی دارند که تأثیرات بسیاری در بنای تمدن کنونی غرب داشته است، بنابراین اکنون که به دنبال نظریه ساخت تمدن اسلامی هستیم، این نظریه نیز باید ملزوماتی داشته باشد که به کمک آنها توانایی رقابت با نظریات علمی تمدن غرب- به عنوان شرایط پیرامونی- را به دست آورد. در این نوشتار، آن دسته از خصوصیات نظریات علمی غرب جدید که منجر به ارتقای تمدن‌سازی این مدنیت شده است، در سه دسته «تغییر تعریف علم به قدرت تصرف و ارائه معادلات تغییر موضوعات»، «توجه به تناسبات کمّی در معادلات تغییر» و «توجه به ساخت نظریه هماهنگ‌ساز معادلات تغییر» بررسی شده و سپس ملزومات نظریه حاکم بر ساخت تمدن اسلامی با توجه به این خصوصیات بیان گشته است.
کلیدواژگان: تمدن اسلامی، خصوصیات علم غربی، معادله تغییر، کمیسازی، هماهنگ‌سازی معادلات، نسبیت اسلامی.
منابع
- آرثربرت، ادوین (۱۳۸۰). مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین. ترجمه عبدالکریم سروش. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ چهارم.
- آشوری، داریوش (۱۳۷۷). ما و مدرنیته. تهران: صراط. چاپ دوم.
- ایمان، محمدتقی (۱۳۸۸). مبانی پارادایمی روشهای کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- اینشتین، آلبرت و اینفلد، لئوپولد (۱۳۷۷). تکامل فیزیک. ترجمه احمد آرام. تهران: خوارزمی. چاپ دوم.
- اینشتین، آلبرت (۱۳۸۴). فیزیک و واقعیت. ترجمه محمدرضا خواجهپور. تهران: خوارزمی. چاپ سوم.
- اینشتین، آلبرت (۱۳۹۰). نسبیت و مفهوم نسبیت. ترجمه محمدرضا خواجهپور. تهران: خوارزمی. چاپ سوم.
- باربور، ایان (۱۳۶۲). علم و دین. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی. تهران: نشر دانشگاهی.
- داوری اردکانی، رضا (۱۳۸۶الف). درباره غرب. تهران: انتشارات هرمس. ویراست دوم.
- داوری اردکانی، رضا (۱۳۸۶ب). درباره علم. تهران: انتشارات هرمس؛ ویراست دوم.
- داوری اردکانی، رضا (۱۳۸۴) رساله در باب سنت و تجدد. تهران: نشر ساقی.
- راسل، برتراند (۱۳۷۳). تاریخ فلسفه غرب. جلد ۲٫ ترجمه نجف دریابندی. تهران: کتاب پرواز. چاپ ششم.
- رزنیک، رابرت (۱۳۸۳). آشنایی با نسبیت خاص. ترجمه جعفر گودرزی. تهران: نشر دانشگاهی. چاپ پنجم.
- زرشناس، شهریار (۱۳۸۱). مبانی نظری غرب مدرن. تهران: کتاب صبح.
- زرشناس، شهریار (۱۳۸۱). مبانی نظری غرب مدرن. تهران: کتاب صبح.
- طاهرزاده، اصغر (۱۳۸۸). علل تزلزل تمدن غرب. تهران. نتشارات لب المیزان. چاپ دوم.
- طاهرزاده، اصغر (۱۳۸۸). فرهنگ مدرنیته و توهم. ترجمه اصغر طاهرزاده. تهران: انتشارات لب المیزان. چاپ سوم.
- کاپالدی، نیکلاس (۱۳۷۷). فلسفه علم. ترجمه علی حقی. تهران: سروش.
- کاپلستون، فردریک (۱۳۸۸) تاریخ فلسفه. جلد سوم. ترجمه ابراهیم دادجو. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- کاپلستون، فردریک (۱۳۸۶). تاریخ فلسفه. جلد ۴٫ ترجمه غلامرضا اعوانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ سوم.
- گلشنی، مهدی (۱۳۸۵). تحلیلی از دیدگاههای فلسفی فیزیکدانان معاصر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چاپ چهارم.
- گنون، رنه (۱۳۷۸). بحران دنیای متجدد. ترجمه ضیاءالدین دهشیری. تهران: امیرکبیر. چاپ سوم.
- نصر، سیدحسین (۱۳۷۹). نیاز به علم قدسی. ترجمه حسن میانداری. تهران: مؤسسه فرهنگی طه.
- نصیری، مهدی (۱۳۸۱). اسلام و تجدد. ترجمه مهدی نصیری. تهران: کتاب صبح. چاپ دوم.
- نیوتن، اسحاق (۱۳۹۴). اصول ریاضی فلسفه طبیعی. ترجمه بهنام شیخ‌باقری، تهران: نشر نی.
- هاوکینگ، استیفن، و ملودینو، لئونارد (۱۳۹۲). طرح بزرگ. ترجمه سارا ایزدیار و علی هادیان. تهران: مازیار. چاپ سوم.
- هاوکینگ، استیفن (۱۳۸۹). تاریخچه کوتاهتر زمان. ترجمه رضا خزانه. تهران: فاطمی. چاپ سوم
