ارزیابی محور دفاع و امنیت سند الگوی پایۀ پیشرفت اسلامی ایرانی از منظر پدافند غیرعامل
ابوذر گوهری مقدم
دانشیار روابط بین‌الملل دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام). تهران. ایران.
محمد اسلامی مجد
دانشجوی دکتری علوم سیاسی (سیاست‌گذاری عمومی) دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام). تهران. ایران.
m.eslami.majd@gmail.com
چکیده
سند الگوی پایۀ پیشرفت اسلامی ایرانی در محورهای متعدد دارای کاستی‌های گوناگونی است. مسئله‌ای که این پژوهش به آن می‌پردازد، کاستی‌ها و کمبودهای سند الگوی پایۀ پیشرفت اسلامی ایرانی در محور امنیت و دفاع از منظر پدافند غیرعامل است (مسئله). اهمیت این مسئله در جایگاه بالای سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به‌عنوان نقشۀ راه ۵۰ سال آیندۀ جمهوری اسلامی ایران نهفته است (اهمیت). ضرورت پرداختن به این مسئله ناشی از کاستی‌های موجود در متن سند در حوزۀ امنیت و دفاع و از منظر پدافند غیرعامل و لزوم رفع این کاستی‌هاست (ضرورت). هدف این پژوهش برجسته‌کردن نقص‌های موجود در متن سند در حوزۀ امنیت و دفاع و ارائۀ راهکارهای اصلاحی جهت کمک به سیاست‌گذاری در این حوزه است (هدف). پدافند غیرعامل مهم‌ترین مفهوم این پژوهش است که تعریف مختاری از آن ارائه شده است (مبنای مفهومی). پرسش این پژوهش عبارت است از اینکه کاستی‌های سند الگوی پایۀ اسلامی ایرانی پیشرفت در حوزۀ امنیت و دفاع از منظر پدافند غیرعامل چیست؟ (پرسش اصلی). داده‌های این پژوهش به‌صورت کتابخانه‌ای گردآوری و به‌صورت توصیفی تحلیلی ارزیابی شده است (روش). این پژوهش با توجه به لزوم بومی‌بودن الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از منظر منابع اسلامی و مبتنی‌بر علوم انسانی اسلامی انجام شده و در پایان به این نتیجه رسیده است که مقولۀ وجودی دفاع و امنیت در سند الگوی پایۀ اسلامی ایرانی پیشرفت بسیار کم‌بها بوده و نگاه به این حوزه از منظر پدافند غیرعامل اساساً مغفول واقع شده است (نتیجه‌گیری). در این مقاله با الهام از منابع اسلامی و بومی (قرآن، روایات، اندیشۀ امام و رهبری) پیشنهادهایی برای پرکردن خلأها و رفع کاستی‌ها ارائه شده است.
کلیدواژه‌ها:
الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، پدافند غیرعامل، سند الگوی پایه، بازدارندگی، تاب‌آوری، پایداری ملی.
کتابنامه
قرآن کریم.
اسکندری، حمید. ۱۳۹۰٫ آشنایی مقدماتی با پدافند غیرعامل. تهران: بوستان حمید.
امام خمینی، سید روح‌الله. ۱۳۷۰٫ صحیفۀ نور. جلد ۱۹٫ تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
پاکتچی، احمد. ۱۳۹۷٫ «گذار از مدارا به هم‌افزایی: پی‌جویی زمینه‌های همبستگی اجتماعی در قرآن کریم». پنجمین هم‌اندیشی جایگاه مطالعات قرآنی در اعتلای علوم انسانی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (فایل صوتی).
خامنه‌ای، سید علی. ۱۳۸۹٫ «ابلاغ سیاست‌های کلی نظام در امور پدافند غیرعامل». مشاهده‌شده در ۱۸/۵/۹۸٫ قابل‌دستیابی ازطریق لینک: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=16985.
ـــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۲٫ «بیانات در حرم رضوی». مشاهده‌شده در ۱۸/۵/۹۸٫ قابل دستیابی ازطریق لینک: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22233.
ـــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۷٫ «دیدار مسئولان سازمان پدافند غیرعامل با رهبر انقلاب». مشاهده‌شده در ۱۸/۵/۹۸٫ قابل دستیابی ازطریق لینک: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=40780
الدلام، کاظم علی. ۲۰۰۹٫ «احکام العلاقات مع الکفار». رساله الماجستیر. فرع الفقه و الأصول. قم: کلیه الشهید الصدر العلمیه، جامعه المصطفی العالمیه.
رحمانی، محمد. ۱۳۸۲٫ «قاعدۀ نفی سبیل از منظر فریقین». پژوهشنامۀ حکمت و فلسفۀ اسلامی. شمارۀ ۶٫ صص ۲۸ـ۲٫
سازمان پدافند غیرعامل کشور. ۱۳۹۶٫ «سند راهبردی پدافند غیرعامل کشور ۱۳۹۶ـ۱۳۹۲». تهران: روابط عمومی و حوزۀ ریاست سازمان.
طباطبایی، سید محمد حسین. ۱۳۷۴٫ «تفسیر المیزان». (مترجم: محمد باقر موسوی همدانی)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
علیزاده، عبدالرضا؛ کاویانی، محمد هادی. ۱۳۹۰٫ «حق امنیت فردی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران». فصلنامۀ حقوق مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. شمارۀ ۴٫ صص ۲۷۲ـ۲۵۷٫
فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ۱۳۹۸٫ «Passive defense». مشاهده‌شده در تاریخ ۴/۱۱/۹۸٫ قابل دستیابی ازطریق لینک: .https://wiki.apll.ir/word/index.php/Passive_defense
گرجی، ابوالقاسم؛ عمدی زنجانی، عباسعلی؛ موسوی، سید فضل‌الله. ۱۳۷۹٫ «ترجمه، تحقیق، نقد و بررسی مقاله “حق امنیت شخصی افراد از دیدگاه اسلام”». نامۀ علوم انسانی. شمارۀ ۳٫ صص ۶۸ـ۳۳٫
مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. ۱۳۹۸الف. «اهداف مرکز». مشاهده شده در تاریخ ۳/۱۱/۹۸٫ قابل دستیابی ازطریق لینک: http://olgou.ir/index.php/fa/2012-01-29-19-13-39/2012-01-29-19-17-40.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۸ب. «اندیشکدۀ دفاع و امنیت ملی». مشاهده شده در تاریخ ۴/۱۱/۹۸، قابل دستیابی ازطریق لینک: http://olgou.ir/index.php/fa/2012-01-29-19-42-43/2013-11-16-10-24-20/2013-07-26-07-23-01.
