ابوذر گوهری مقدم

دانشیار روابط بین‌الملل دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام). تهران. ایران.

gohari@isu.ac.ir

مصطفی محمدی رمضانی

دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام). تهران. ایران.

mmr5127@gmail.com

چکیده

انقلاب اسلامی ایران پایه‌‌‌گذار تحولی بنیادین در زندگی مادی و معنوی انسان‌‌‌ها در عصر مدرن بود. انقلاب مردمی سال ۱۳۵۷ افزون بر دگرگونی نظام سیاسی در ایران، مبانی، اصول و آرمان‌‌‌های رایج در جهان را به چالش کشید و مدعی الگویی متمایز از حکومت‌‌‌داری و زیست اجتماعی بود. تا چند سال گذشته، الگوی مدون و منسجمی برای تبیین و ارائۀ ایده‌‌‌ها و افق‌‌‌های جدید انقلاب اسلامی وجود نداشت. تدوین سند الگوی پایۀ اسلامی‌ ‌ایرانی پیشرفت حرکتی در جهت جبران این خلأ بود. بااین‌حال، این سند فاصلۀ معناداری با طرحی جامع، کارآمد، تحقق‌پذیر و برخاسته از علوم انسانی اسلامی دارد. مسئلۀ اصلی این پژوهش بررسی، نقد و ارائۀ پیشنهادهایی برای رفع کاستی‌‌‌ها و کمبودهای سند الگوی پایۀ اسلامی ‌ایرانی پیشرفت در محور سیاست خارجی از منظر پدافند غیرعامل است. اهمیت این موضوع از آنجایی است که تحقق الگوی اسلامی ‌ایرانی پیشرفت و دستیابی به تدابیر آن در افق پنجاه‌ساله در گرو حفظ موجودیت و بقای جمهوری اسلامی و تاب‌آوری آن در برابر تهدیدها و اقدامات دشمنان خارجی است. پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه کاستی‌‌‌های سند الگوی پایۀ اسلامی‌ ‌ایرانی پیشرفت در حوزۀ سیاست از منظر پدافند غیرعامل چیست؟ روش گردآوری و تحلیل داده‌‌‌ها در این پژوهش به‌ترتیب کتابخانه‌‌‌ای و توصیفی‌ ‌تحلیلی است. در این پژوهش بندهای مربوط به سیاست خارجی در سند الگوی پایۀ اسلامی‌ ‌ایرانی پیشرفت از منظر پدافند غیرعامل بازبینی و در نهایت، پیشنهادهای جایگزین برای هر بند ارائه می‌‌‌شود. نتیجه‌گیری نهایی این پژوهش آن است که جامعیت و کارآمدی سند الگوی پایۀ پیشرفت در محور سیاست خارجی نیازمند توجه ویژه به سه مقولۀ اصلی «پایش و ارزیابی پیوستۀ انگیزه‌‌‌ها، توانمندی‌ها و تهدید ناشی از فعالیت‌‌‌ها و اقدامات دشمن»، «آمادگی در برابر دشمن ازطریق ایجاد بازدارندگی در برابر اقدامات احتمالی دشمن» و همچنین «طرح‌‌‌ریزی برای نقش‌آفرینی مؤثر در نظام بین‌الملل و تغییر نظم جهانی» است.

کلیدواژه‌‌‌ها:

الگوی اسلامی‌ ‌ایرانی پیشرفت، پدافند غیرعامل، سیاست خارجی، بازدارندگی، نظم بین‌المللی.

کتابنامه

قرآن کریم.

امام خمینی، سید روح‌الله. ۱۳۷۸٫ صحیفه نور. ج ۲۰٫ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).

خامنه‌ای، سید علی. ۱۳۶۹٫ «بیانات در دیدار مسئولان کشوری و لشکری و میهمانان شرکت کننده در کنفرانس وحدت‌اسلامی». قابل‌دستیابی ازطریق آدرس:  https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2365

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۸۹٫ «ابلاغ سیاست‌های کلی نظام در امور پدافند غیرعامل». ۲۰/۵/۹۸٫ قابل‌دستیابی ازطریق آدرس: .http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=16985

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۰٫ «بیانات در کنفرانس حمایت از انتفاضه فلسطین». قابل دستیابی از طریق آدرس:

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17401

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۱٫ بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالی. ۲۰/۵/۹۸٫ قابل‌دستیابی ازطریق آدرس:  .http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21252

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۳٫ «چرا فلسطین مسئلۀ اصلی دنیای اسلام است؟». ۱۲/۱۱/۹۸٫ قابل‌دستیابی ازطریق آدرس: .http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=27165

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۴٫ «بیانات در دیدار مسئولان نظام». ۲/۴/۹۴٫ قابل دستیابی از طریق آدرس:

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30069

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۴٫ « بیانات در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و خانواده‌های آنان». ۱۵/۷/۹۴٫ قابل دستیابی از طریق آدرس:

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=31024

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۵٫ «بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با رهبر انقلاب». ۲۸/۶/۱۳۹۵٫ قابل دستیابی از طریق آدرس:  https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=34389

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۷٫ «بیانات در کنفرانس حمایت از انتفاضۀ فلسطین‌». ۲۰/۵/۹۸٫ قابل‌دستیابی ازطریق آدرس: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=17401&nt=2&year=1390.

خبرگزاری فارس. ۱۳۹۷٫ «با استفاده از پیمان‌های پولی می‌توان ۸۰ درصد تجارت کشور را بدون دلار و یورو انجام داد». ۱۳/۱۱/۹۸٫ قابل دسترسی در آدرس:  .http://fna.ir/bm38hg

سازمان پدافند غیرعامل کشور. ۱۳۹۲٫ «سند راهبردی پدافند غیرعامل کشور ۱۳۹۶ـ۱۳۹۲». تهران: روابط عمومی و حوزۀ ریاست سازمان.

سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی توسط مقام معظم رهبری.  ۲۹/۱۱/۱۳۹۲، قابل دسترسی در:

https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=25370

شورای عالی فضای مجازی. ۱۳۹۴٫ «حکم انتصاب اعضای شورای عالی فضای مجازی». ۱۲/۱۱/۹۸٫ قابل دسترسی در:

http://www.majazi.ir/general_content/75705-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C.html?t=%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. ۱۳۶۸٫

مرکز پژوهشی متن. ۱۳۹۷٫ «جایگاه ایران در افکار عمومی جهان عرب». ۱۳/۱۱/۹۸٫ قابل دسترسی ازطریق آدرس: https://matn.center/https-matn-center-p1765/.

مرکز پژوهش‌های مجلس. ۱۳۹۸٫ «ارزیابی سند پایۀ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت». تهران: مجلس شورای اسلامی. قابل‌دستیابی ازطریق آدرس: https://rc.majlis.ir/fa/mrc_report/show/1146088.

نگاهی به پدافند غیرعامل. ۶/۸/۱۳۹۴. قابل دسترسی در تارنمای پدافند غیرعامل:

http://www.pdrc.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=431