ارائۀ راهکار برای مسکن انعطاف‌پذیر
میترا غفوریان
عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، دانشکدۀ معماری و شهرسازی. تهران. ایران.
ghafourian_m@iust.ac.ir
سپیده آقایی
کارشناسی ارشد مهندسی معماری دانشگاه پیام نور. تهران شرق. ایران.
Sepideaghaei@yahoo.com
چکیده
امروزه افزایش جمعیت سبب شده است که گروه‌های مختلف مردم با نیازها و آداب و رسوم و عقاید و فرهنگ‌های مختلف در فضای کمتری نیاز به تعامل و برقراری رابطه با یکدیگر و تأمین نیازهای خود از این طریق داشته باشند. بر این اساس، یافتن راه‌حل مناسب برای این موضوع از نیازهای کنونی جامعه به‌شمار می‌رود. درصورت یافتن راه‌حل مناسب در این زمینه می‌توان به طراحی ساختمان‌هایی دست یافت که علاوه‌بر برخورداری از انعطاف لازم در تأمین نیازهای حال و آیندۀ کاربران، انگیزه و تمایل بیشتری را در آنان به ماندن در آن فضا و تأمین نیازهای خود ازطریق آن و نیز ازطریق سایر ساکنان و در نتیجه، حفاظت و نگهداری و مشارکت در امور آن ایجاد کند؛ به این ترتیب، عمر استفاده از فضا و پویایی آن بیشتر خواهد شد. درحال‌حاضر بیشتر خانواده‌ها پاسخ به تغییرات روزافزون در زندگی خود را در جابه‌جایی و تغییر مسکن خود می‌یابند. هرچند در دهه‌های اخیر به‌نظر می‌آید که جوامع بشری به تغییرات دائمی و اجتناب‌ناپذیر خو گرفته باشند، این تغییرات ابداع شیوه‌های طراحی معماری جدید را، که در آن به لزوم انعطاف‌پذیری خانه‌ها و تطبیق آن‌ها با تمایلات پویای اجتماع و زندگی ساکنان تأکید شده باشد، الزامی می‌کند. انعطاف‌پذیری به‌عنوان عاملی در جهت افزایش کیفیت و مطلوبیت فضای مسکونی است که این مسئله خود توجیه‌کنندۀ نیاز و ضرورت آن است. این تحقیق با هدف ارتقای کیفیت انعطاف‌پذیری در طراحی واحدهای مسکونی آپارتمانی، بر آن است تا با اشاره به راهکارهای انعطاف‌پذیری به استخراج راهکارهایی برای مسکن منعطف بپردازد. بدیهی است برنامه‌ریزی برای انعطاف‌پذیری و تغییر در ساختار عملکردی فضای مسکونی با پاسخ‌گویی به نیازهای در طول زمان خانواده از جابه‌جایی بی‌رویۀ خانوار جلوگیری می‌کند.
کلیدواژه‌ها:
طراحی مسکن، مسکن آپارتمانی، مسکن انعطاف‌پذیر، الگوی انعطاف‌پذیر.
کتابنامه
آصفی، مازیار؛ فرخی، شهین؛ نثارنوبری، مهسا. ۱۳۹۶٫ «ارزیابی روش‌های اعمال انعطاف‌پذیری در فضاهای مسکونی با زیربنای محدود». مجلۀ انجمن معماری و شهرسازی ایران. شمارۀ ۱۳٫
اقبالی، رحمان؛ حصاری، پدرام. ۱۳۹۲٫ «رویکرد مدولار و پیش‌ساختگی در مسکن انعطاف‌پذیر». مسکن و محیط. روستا، شمارۀ ۱۴۳٫ صص ۶۸ـ۵۳٫
حسینی، اکرم؛ شریف‌زاده، سمیه. ۱۳۹۴٫ «واکاوی آسیب‌ها و محدودیت‌های انعطاف‌پذیری در مسکن معاصر ایران». مسکن و محیط روستا. شمارۀ ۱۵۰٫ صص ۳۲ـ۱۹٫
حقیقی، سعید؛ عطائی امین‌پور، حامد؛ عباسی نادرپور، مرضیه. ۱۳۹۴٫ «تأثیر میزان انعطاف‌پذیری در سازۀ معماری و تحلیل روش پیش‌ساختگی و صنعتی‌شدن ساختمان‌ها». سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری.
خالدی، خدیجه. ۱۳۹۵٫ «طراحی خانۀ شوشتری (با نگاه به تعامل پایایی و پویایی در شکل‌گیری مسکن)». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مهندسی معماری. اصفهان: دانشگاه هنر اصفهان.
زندیه، مهدی؛ اقبالی، رحمان؛ حصاری، پدرام. ۱۳۹۰٫ «روش‌های طراحی مسکن انعطاف‌پذیر». نقش جهان. شمارۀ ۱٫ صص ۱۰۶ـ۹۵٫
علیمردانی، امین؛ مهرآوران، محسن. ۱۳۸۴٫ «استفاده از قطعات پیش‌ساخته در ساختمان‌های بلند به منظور سبک‌سازی». همایش بین‌المللی زلزله و سبک‌سازی ساختمان. دانشگاه قم.
عینی‌فر، علیرضا. ۱۳۸۲٫ «الگویی برای تحلیل انعطاف‌پذیری در مسکن سنتی ایران». نشریۀ هنرهای زیبا. شمارۀ ۱۳٫
غروی الخوانساری، مریم. ۱۳۸۸٫ «انعطاف‌پذیری اثر معماری؛ ریشه‌ها و آسیب‌ها در دوران معاصر». نشریۀ هنرهای زیبا. شمارۀ ۴۰٫
ــــــــــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۰٫ «تعامل پایایی و پویایی در انعطاف‌پذیری اثر معماری با تحلیل نمونه‌هایی از مسکن معاصر». استاد راهنما: علیرضا عینی فر، استاد مشاور: مهدی حجت. تهران: دانشگاه تهران.
گروتر، یورگ. ۱۳۷۵٫ زیبایی‌شناختی در معماری. ترجمۀ جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
محسنین، مهسان. ۱۳۸۶٫ «تطبیق مدولار سازه و معماری در ساختمان‌های مسکونی ایران». اولین کنفرانس سازه و معماری. تهران: دانشگاه تهران. دانشکدۀ معماری، پردیس هنرهای زیبا.
محمودی، محمد مهدی. ۱۳۹۷٫ طراحی فضاهای آموزشی با رویکرد انعطاف‌پذیری. تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
میرزازاده نیارق، مریم؛ بمانیان، محمدرضا. ۱۳۹۴٫ «طراحی انعطاف‌پذیر در خانه‌های مسکونی». همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعۀ پایدار. http://fshiau.ac.ir/articles/memari94/6E3F45B31DFF.pdf
Beise, J. 1995. “Adaptable Housing or adaptable People? Experience in Switzerland gives a new answer to the questions of housing adaptability“. Architecture & Component = Architecture & Behaviour.
Caroll, C, Cowans, J & Darton, D. 1999. “Meeting part M and designing lifetime homes York: Josef Rowantree Foundations.
Friedman, A. 2002. The Adaptable House: Designing homes for change. New York: McGraw-Hill.
Forty, A. 2000. Words And Buildings: A Vocabulary of Modern Architecture. New York. United States Of America : Thames & Hudson Inc.
Lans, W. and Hofland, Ir.C.M. 2005. “Flexibility, How to Accommodate Unknown Future Housing Requirement“. XXXIII IAHS. World Congress on Housing, Transforming Housing Environements Through Design. Pretoria, South Africa.
Pena, W.; Parshall, S. 2001. Problem Seeking: An Architectural Programming Primer. New York: John Wiley and Sons, Inc.
Priemus, H. 1993. “Flexible Housing: Fundamentals and Background“. Open House International.
Priemus, H. 1986. Housing As a Social Adaptation Process: A Conseptual Sheme. Environment and Behavior.
Scheneider, Ta, Till, J. 2005. “Flexible housing: opportunities and limits“. Architectural Research Quarterly 9 (02).
ــــــــــــــــــــــــــــــــ. ۲۰۰۷٫ Flexible Housing. Oxford, United Kingdom: Architectural Press.
