اثربخشی معنویت‌درمانی بر تاب‌آوری نوجوانان دختر شهر اصفهان
فاطمه یعقوبیان،
دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه اصفهان
مریم اسماعیلی
، استادیار گروه روانشناسی دانشگاه اصفهان
سعیده سبزیان
دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه اصفهان
مهرداد کلانتری،
دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه اصفهان
محبوبه کیانی،
دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی استثنایی دانشگاه اصفهان
چکیده
تاب‌آوری که سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است و معنویت که نقش عامل حفاظتی را برای کودکان و نوجوانان داشته و آنها را در مواجهه با استرس‌ها مقاوم می‌کند، جایگاه ویژه‌ای در حوزه خانواده و بهداشت روانی به خود اختصاص داده است. بررسی اثربخشی معنویت‌درمانی بر تاب‌آوری در نوجوانان دختر که در دوران رشدی بحرانی قرار دارند، اهمیت ویژه‌ای دارد.
هدف پژوهش حاضر بررسی میزان اثربخشی معنویت‌درمانی بر تاب‌آوری نوجوانان دختر شهر اصفهان است.
پژوهش حاضر به شیوه نیمه‌آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون‌ـ‌پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل اجرا شده که در آن ۲۶ نفر از فرزندان دختر شهر اصفهان شرکت داشتند. ابزار اندازه‌گیری در این پژوهش پرسش‌نامه جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه تاب‌آوری کانر و دیویدسون(۲۰۰۳) بود. پس از اعمال مداخله پس‌آزمون اجرا شد و چهارماه بعد پیگیری اجرا شد. داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل واریانس چند‌متغیری بررسی شد.
یافته‌های پژوهش نشان داد که معنویت‌درمانی بر تاب‌آوری(۰۲/۰P<) نوجوانان دختر شهر اصفهان مؤثر بوده است. نتایج پیگیری پس از چهارماه نشان داد که بین گروه آزمایش و کنترل در میزان تاب‌آوری(۰۰۴/۰P<) تفاوت وجود دارد و اثربخشی مداخله بعد از چهارماه در افزایش تاب‌آوری باقی ماند.
نتایج نشان داد که معنویت‌درمانی بر ارتقای تاب‌آوری، به‌عنوان یکی از عوامل محفاظتی در‌مقابل عوامل خطر‌ساز در آینده نوجوانان مؤثر بوده است.
کلیدواژه‌ها: معنویت‌درمانی، تاب‌آوری، نوجوانان دختر.
کتاب‌نامه
احمدی، محمدرضا. ۱۳۸۷٫ «اثربخشی مناسک حج بر سلامت روانی حجاج». دو فصلنامه تخصصی مطالعات اسلام و روانشناسی. س ۲٫ش ۳٫
بوالهری، ج، ب غباری بناب و همکاران.۱۳۹۱٫ آموزش مهارت‌های زندگی: یک کتاب راهنما برای آموزگاران. تهران. مرکز پژوهش‌های دانشگاه تهران.
خباز، محمود، زهرا بهجتی و محمد ناصری. ۱۳۹۰٫ «رابطه حمایت اجتماعی و سبک‌های مقابله با تاب‌آوری در پسران نوجوان». فصلنامه روانشناسی کاربردی. س ۵٫ ش ۴٫
دلشاد تهرانی، م. ۱۳۸۵٫ طایر فرّخ پی: کمالات انسانی در نهج البلاغه. قم. دفتر نشر معارف.
سامانی، س. ب جوکار و ن صحراگرد. ۱۳۸۶٫ «تاب‌آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی». مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. س ۱۳٫ ش ۳٫
ستوده، ه. ا. ۱۳۸۹٫ آسیب شناسی اجتماعی. تهران. انتشارات آوای نور.
سلحشوری، ا .۱۳۹۰٫ «حدود و ثغور تربیت اخلاقی، تربیت معنوی و تربیت دینی». فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. س ۲٫ ش ۲٫
شعاع کاظمی، مهرانگیز. ۱۳۸۸٫ «رابطه مقابله‌های مذهبی و سلامت روان در بیماران مبتلا به ام اس». فصلنامه روانشناسی کاربردی. ش۳٫
علی محمدی، ک. آذربایجانی، م. ۱۳۸۸٫ «بررسی رابطه بین شادکامی اسلامی و شادکامی روان‌شناختی در دانشجویان دانشگاه قم در سال تحصیلی ۸۹-۱۳۸۸». مجله روانشناسی و دین. س ۲٫ ش۳٫
قمرانی، ا، م.ب کجباف، ح.م عریضی و ش امیری. ۱۳۹۱٫ «بررسی روایی و پایایی پرسش‌نامه قدردانی در دانش‌آموزان دبیرستانی». فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی. س ۳٫ ش ۱.
کرمی، ج. ع زکی یی و م علیخانی. ۱۳۹۱٫ «رابطه جهت‌گیری مذهبی با میزان تاب‌آوری وامیواری در دانشجویان دانشگاه رازی». فرهنگ در دانشگاه اسلامی۳٫ سال ۲٫ شماره ۲٫
محمدی، م. ع جزایری، م. ح رفیعی، ب جوکار و ع پورشهناز .۱۳۸۴٫ «بررسی عوامل مؤثر برتاب‌آوری در افراد در معرض سوء مصرف مواد مخدر». فصلنامه علمی‌ـ‌پژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز. سال اول. ش۳٫
وست، و. ۲۰۰۴٫ روان‌درمانی و معنویت. مترجمان: ش شهیدی و س شیرافکن.۱۳۸۳٫ تهران. انتشارات رشد.
Block, J. Block, J. H. 2006. Venturing a 30-year longitudinal study. The American psychologist. 61(4).
Conner, K. M. Davidson, J. R. T. 2003. “Development of a new resilience scale: The Conner-Davidson Resilience Scale (CD-RISC)”. Depression and Anxiety. 18.
Kobasa, S. C. 1979. “Stressful life events, personality, and health: An inquiry into hardiness”. Journal of Personality and Social Psychology. 37(1).
Lukoff, D.LU. Etal.(1995). Cultural considerations in Assesment and Treatment of Religious and spiritual problems, Psychiatry and clinical North America, 18 (3).
Miller, J. 1993. Spiritual education. In C. L. Flake (Ed.). Holistic education: principles, perspectives and practices (A book of readings based on Education 2000: A holistic perspective).
Ong, A. D. Bergeman, C. S. 2004.” The complexity of emotions in later life”. Journal of Gerontology: Psychological Sciences. 59.
Perkins, D. F. Luster, T. Jank, W. 2002. “Protective factors, physical abuse, and purging from community-wide surveys of female adolescents. “Journal of Adolescent Research. 17.
Richardson, E. Glenn. 2002. “The Meta theory of resilience and resiliency”. Journal of clinical psychology. 58 (3).
Werner, E. E. Smith, R. S. 2001. Journeys from Childhood to midlife. Ithaca. NY: Cornell University Press.
Garmezy, N. 1993. Vulnerability and resilience. In D. C. Funder, R. D. Parker, C. TomlinsonKeesey, K. Widaman (Eds.). Studying lives through time: Approaches to personality anddevelopment. Washington. DC: American Psychological Association.
