هر چه در سی سال گذشته براساس اصل خوداتکایی تولید داخلی شد و باور «ما می‌توانیم» در آن متعین گردید ماندگار ماند و هر چه که به صرف کپی‌برداری بدون مقتضی‌سازی مصرف کردیم ثمره‌ای جز بالا رفتن کمیت به بهای از دست رفتن کیفیت نشد.

دکتر عباس چهاردولی عضو هیات علمی دانشگاه عالی دفاع ملی در گفت‌وگو با کمیته‌ی خبری نخستین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی با تاکید بر لزوم درک مفهوم صحیح اسلامی‌سازی گفت: در حوزه‌ی مفهوم‌شناسی، علوم انسانی- اسلامی دارای دو ویژگی اساسی اسلامی و انسانی است. در واقع از یک سو منطبق بر اصول و مبانی اسلام که منبعث از آموزه‌های دین مبین اسلام است می‌باشد و از سوی دیگر تداعی‌کننده‌ی این معنی است که انسان محور اساسی و موضوع اصلی این علوم است.

وی با اشاره به نظر مفسران اسلامی در این خصوص افزود: مثلا مرحوم آیت الله شاه آبادی منظور از اسلامیت را علم یافتن به مرام اسلام می‌دانند و مرام اسلام را بر پایه دو اصل: اختصاص حکومت مطلقه به قرآن مجید و اختصاص ولایت مطلقه به مقام حضرت حجه ابن الحسن المهدی(عج) می‌دانند.

عضو هیات علمی دانشگاه عالی دفاع ملی در بیان مفاهیم انسان و علم در اسلام تصریح کرد: انسان در تعریف اسلامی آن دارای هر دو بُعد و جنبه مادی و معنوی توأمان است. بر همین اساس علوم انسانی اسلامی از منظر نوعیت، نور است، چون «العلم نورٌ» و الهی است چون «الله نور السماوات و الارض». و از منظر جنسیت؛ علوم انسانی اسلامی ویژگی کشفی دارد. در اسلام دانشمند به دنبال خلق علم نیست چون «و علم الآدم الاسماء کلها» و از سوی دیگر علم نه در آسمان و نه در زمین بلکه در قلوب مؤمنین است که تنها با تأدیب و تأدب به آداب روحانیین بر او منکشف و ظاهر می‌شود، «تأدبو بآداب الروحانیین یظهرلکم».

وی در ادامه افزود: البته فصل قریب علوم انسانی ـ اسلامی، لزوم کشف از منبع آموزه‌های اسلام ناب محمدی(ص) است که بر اساس حکمت متعالیه از طریق شرح صدر، ذوق کشفی و صفای باطنی با همراهی همت و تلاش حاصل می‌شود. به نظر حقیر فصل بعید علوم انسانی ـ اسلامی ابزارمندی آن در راستای شکوفایی و حیات انسانی است؛ البته حیات طیبه.

دکتر چهاردولی در پاسخ به ضرورت پیگیری موضوع علوم انسانی اسلامی در مقطع کنونی انقلاب اسلامی ایران ابراز داشت: با توجه به ورود به دهه چهارم انقلاب که از سوی مقام معظم رهبری دهه عدالت و پیشرفت نامیده شده لازمه دستیابی به پیشرفت، داشتن الگوی اسلامی- ایرانی است که اسلامیت در آن نشان‌دهنده منبع این الگو و ایرانیت یعنی توسط دانشمندان ایرانی بایستی تهیه شود. بالطبع پیشرفت و عدالت، هر دو در مسیر علوم انسانی- اسلامی رشد می‌کنند، به بیان دیگر علوم انسانی- اسلامی موتور محرکه و پیشرانه‌ی اصلی الگوی اسلامی- ایرانی و رسیدن به هدف بسط عدالت و تعمیق پیشرفت است.

وی با تاکید بر پاسخ‌گو نبودن علوم انسانی غربی در ایران افزود: دیگر صرف علوم وارداتی از غرب، پاسخگو نیست. لکن دلیل روشن و مبرز تولید علم داخلی، عقبه‌ی سی ساله‌ی نظام است، هر چه در سی سال گذشته براساس اصل خوداتکایی تولید داخلی شد و باور «ما می‌توانیم» در آن متعین گردید ماندگار ماند و هر چه که به صرف کپی‌برداری بدون مقتضی‌سازی مصرف کردیم ثمره‌ای جز بالا رفتن کمیت به بهای از دست رفتن کیفیت نشد. حضرت علی(ع) می‌فرماید: ادبارالدول باربع التمسک بالفروع و التضییع الاصول و تقدیم الاراذل و تأخیر الافاضل، اصل در علوم اسلامی تولید علم بومی و تربیت در کنار تعلیم است و الا علم صرف، حجاب اکبر است.

رئیس کمیسیون کاربردی‌سازی علوم انسانی اسلامی تداوم و پیگیری بحث علوم انسانی اسلامی را در گرو توجه به ۴ نکته کلیدی دانست و تصریح کرد: اولاً؛ تولید علم بومی نیازمند تلاش و جهاد و مجاهدت است. با رویکرد معمولی و به عنوان کاری در کنار سایر مناصب و شغل‌ها، تولید علوم انسانی- اسلامی میسر نمی‌باشد. ثانیاً؛ تولید علم انسانی- اسلامی نیازمند صبر و تحمل و استمرار است.

رهرو آن نیست که گهی تند و گهی خسته رود/ رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود

وی در بیان نکته سوم گفت: جهادگران اصلی این میدان، خبرگان هر دو سنگر حوزه و دانشگاه هستند، حرکت‌های منفرد و غیر مکمل هر دو حوزه به سرانجام نمی‌رسد. بنابراین زمان اتحاد حوزه و دانشگاه در حال حاضر است، در واقع دهه چهارم بستر تحقق آرمان امام راحل و سربازان او چون شهید مفتح در وحدت عملی حوزه و دانشگاه است.

دکتر چهاردولی در توضیح نکته‌ی چهارم با تاکید بر لزوم سرمایه‌گذاری ویژه برای تحقق علوم انسانیِ اسلامی گفت: از منظر عملیاتی بایستی هم در عمق و هم در سطح با دو نگرش ژرفانگر و پهنانگر توأمان حرکت کرد. در حوزه ژرفانگری مراجع عظام و اساتید معزز حوزه و دانشگاه با فراغت بال بایستی به تولید ادبیات دینی بپردازند (به ویژه همت در پرنمودن منطقه‌ الفراغ نمایند) و در حوزه پهنانگری برگزاری مستمر نشست‌ها و کرسی‌ها به‌ویژه کرسی‌های نقد و نظریه‌پردازی بسیار مهم است، تشکیل مجامعی برای ابراز عقاید و جذب نظریات در محیطی علمی و بدور از سیاسی‌گری، از ملزومات ضروری تحقق تحول است. تحول در علوم انسانی- اسلامی نیازمند عزم و همت ملی و جدی است. بایستی تمرکز برنامه‌ها و بودجه‌ها در تمامی مراکز در راستای تولید علم انسانی- اسلامی باشد.