محمدمهدی مجاهدی مؤخر (نویسنده مسئول)

استادیار گروه اقتصاد بازرگانی دانشگاه علامه طباطبائی، ایران، تهران

m_mojahedi2004@yahoo.com

۱۰

استادیار گروه اقتصاد اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی، ایران، تهران

eisavim@yahoo.com

چکیده

درک نظام هستی و کشف قواعد حاکم بر آن در حوزه معارف دینی یا برخاسته از رویکرد نقلی مبتنی بر نگرش دینی یا مبتنی بر رهیافتی عقلی به مفهوم گسترده آن است. پذیرش دامنه مفهوم عقل، از عقل تجربی مبتنی بر تجربه‌گرایی و ابطال‌پذیری به عقل نیمه‎تجریدی مبتنی بر استدلال ریاضی، طیف‌های متفاوتی از مفاهمه و توافق تا برخورد اندیشه را میان مکاتب فکری در علوم انسانی و اجتماعی به‌ویژه علم اقتصاد آشکار می‌کند. در این مقاله تلاش می‎شود تا با بیان چند دلالت، برخی رهیافت‌های کشفی مبتنی بر علوم انسانی اسلامی در مکاتب فکری علم اقتصاد، در حوزه اقتصاد رشد و اقتصاد پولی و به ‌طور خاص در زمینه جمعیت، بهره و پول (که عمدتاً در اندیشه اقتصادی غرب مطرح‌شده است) بررسی گردد. بنابراین با تکیه ‌بر استدلال ریاضی و عقلی مبتنی بر فلسفه اسلامی (حرکت و قوه و فعل)، دلایل و دلالت‌های محوریت عامل انسانی رشد اقتصادی، حرمت ربا و بهره پولی، اشکالات سازوکار خلق پول و مزیت‌های الگوی قرض‌الحسنه و تأمین مالی اسلامی به ‌عنوان موارد مورد تأکید در اقتصاد اسلامی بیان می‎شود و اشتراکات کشفی که از پارادایم‌های مختلف فکری به‌دست‌آمده است تبیین می‎گردد. نتیجه به‎دست‎آمده آن است که نقطه آغازین مباحثه و گفتمان فکری می‌تواند بر پایه اشتراکات کشفی قرار گیرد. این نقطه آغاز در نوع استدلال، استواری منطق نیمه تجریدی ریاضی و عقلانیت تجریدی فلسفی بر پایه فلسفه اسلامی را در گفتمان انتقادی علم اقتصاد در مقایسه با روش‎های تجربی در علم اقتصاد بیشتر آشکار می‌سازد.

کلیدواژگان: رشد اقتصادی، رشد جمعیت، رشد مصرف، نرخ بهره، پول.

منابع

1. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۶). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. قم: مرکز نشر اسراء. چاپ دوم.
2. دلالی اصفهانی، رحیم، و مجاهدی مؤخر، محمدمهدی (۱۳۹۱). الگوی قرض‎دهی در اقتصاد اسلامی و مقایسه آن با الگوهای رقیب اقتصاد متعارف، ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‎های اقتصادی، صفحه ۶۹-۸۴٫ .
3. طباطبائی، سیدمحمدحسین (۱۳۹۳). بدایه الحکمه. قم: مؤسسه انتشارات دارالعلم. چاپ هجدهم.
4. Allais, Maurice (1947). Economie et Interet. Paris: Librarie Des Publication Officielles.
5. E. D. (1946). Capital Expansion, Rate of Growth and Employment, Econometrica. 14, pp. 137-147.
6. R. F. (1939). An Essay in Dynamic Theory, Economic Journal. 49, pp. 14-33 .
7. Phelps, E. (1966). Golden Rules of Economic Growth. New York.
8. Ramsey, F. P. (1928). A Mathematical Theory of Saving. Economic Journal. 38,. 543–۵۵۹٫
9. Samuelson, Paul A. (1958). An Exact Consumption Loan Model of Interest with or without the Social Contrivance of Money, Journal of Political Economy. 66, pp. 467-482.
10. M. R. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth, Quarterly Journal of Economics. 70, pp65–۹۴٫
11. Swan, T. W (1956). Economic Growth and Capital Accumulation, Economic Record. 32, 196-222.
12. Tobin, J. (1965). Money and Economic Growth, Economica. 33, pp. 671-684.