مریم معیرزاده

دانشجوی دکترا فلسفه علم

چکیده :

روش‌شناسی به مثابه یک علم درجه دوم  از سطوح مختلفی برخوردار است  این مقاله از روش شناسی منطق موقعیت بهره می برد. هدف مقاله پاسخ به این پرسش است: آیا دیدگاه و باورهای دانشمند و فلیسوف بر روش شناسی او تاثیر می گذارد که نیازمند به تغییر رویکرد در علوم انسانی و اجتماعی باشیم؟ زمینه پرداختن به چنین پرسشی به این موضوع باز می گردد که تغییر رویکرد در علوم انسانی و اجتماعی به تحقیقات اساسی نیاز دارد به بیان دیگر  در ابتدا باید بتوانیم علوم انسانی و اجتماعی موجود را  به درستی نقد کنیم، زیرا علم بدون نقد پیش نمی رود. اما نقد فقط با اطلاعات علمی ممکن نمی شود بلکه باید روش شناسی علوم را بشناسیم. با فرض رد روش شناسی مبادی و مبانی علم و علوم انسانی و اجتماعی کنونی، به سمت رد جهان جدید و اعلام انصراف از توسعه سوق پیدا می کنیم که تاوان سنگینی است. به همین دلیل این مقاله بر آن است تا با استفاده از روش شناسی منطق موقعیت رویکردی ارائه دهد که علاوه بر بهره مندی از علم جهانی، با کاربرد دو اصل اساسی آن یعنی توصیف موقعیت و اصل عقلانیت بتوانیم جامعه ای داشته باشیم که از راه کارها و آموزه های دینی مان استفاده گردد.

روش شناسی منطق موقعیت با در نظر گرفتن پیوستگی میان علوم مختلف و نیز پیوستگی میان فهم و تبیین، و با توجه به وجود عنصر حیث التفاتی در عرصه علوم انسانی و اجتماعی به کنشگران در این عرصه امکان می دهد تا با کارآمدی هرچه تمامتر به فهم و تبیین رفتار کنشگران در عرصه تعاملات اجتماعی بپردازد. اهمیت این روش شناسی در آن است که  کنشگران را قادر می سازد تا رویدادهای خاصی را که در قلمرو تعاملات انسانی رخ می دهد چنان تبیین کنند که بتوان از آنها آموزه های عام، فراگیر و قوانین کلی استنتاج کرد و به این ترتیب به افزایش بهره مطالعاتی در حوزه های علوم انسانی و اجتماعی منجر شود.

کلید واژه ها :  انواع روش شناسی،  منطق موقعیت، توصیف موقعیت، اصل عقلانیت

منابع  

ارسطو،(۱۳۸۴)، متافیزیک، ترجمه شرف الدین خراسانی، چاپ سوم، انتشارات حکمت

پایا،ع.(۱۳۸۱) گفتگو در جهان واقعی-کوششی واهی یا ضرورتی اجتناب ناپذیر ، تهران: طرح نو

پایا،ع.(۱۳۸۲الف) فلسفه تحلیلی مسائل و چشم اندازها ، تهران: طرح نو

پایا،ع.(۱۳۸۲ب) ” ابهام زدایی از منطق موقعیت ”  نامه علوم اجتماعی، شماره ۲۱ ، مهر ۱۳۸۲ ، صص۲۷۱-۳۰۱

پایا،ع.(۱۳۸۵) ” ابهام زدایی از منطق موقعیت ”  نامه علوم اجتماعی، شماره ۲۸ ، پاییز۱۳۸۵ ، صص ۱-۲۶

پایا،ع.(۱۳۸۶) ” عقلانیت نقادانه و منطق موقعیت: رهیافتی کارآمد برای روش شناسی دانش آموزش و پرورش ”  نوآوری های آموزشی، شماره ۲۱ ، مهر ۱۳۸۶ ،صص.۴۸-۱۱

پوپر،ک.(۱۳۷۹) اسطوره چارچوب ، ترجمه علی پایا، تهران: طرح نو

پوپر،ک.(۱۳۸۱) منطق اکتشاف علمی ، ترجمه سید حسین کمالی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی

پوپر،ک.(۱۳۸۳) زندگی سراسر حل مسئله است ، ترجمه شهریار خواجیان، تهران: نشر مرکز

داوری،ر.(۱۳۸۷) علم و سیاست های آموزشی – پژوهشی ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

داوری،ر.(۱۳۸۹) علوم انسانی و برنامه ریزی توسعه ، تهران: نشر فردایی دیگر

ساروخانى، ب.(۱۳۷۵)  روش های تحقیق در علوم اجتماعی،  چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

فرجی‌دانا، ا.(۱۳۷۹ ) ً مطالعات میان رشته‌ای تعامل میان علم اقتصاد و علوم طبیعی و اجتماعی ً ، سخن سمت، شماره ۶،صص.۳- ۱۵

لازی، ج.(۱۳۷۷)  درآمد تاریخی به فلسفه علم،  ترجمه علی پایا، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی

منصوری،ر.(۱۳۸۸) معماری علم در ایران، تهران: نشر دیبا

ملکیان،م.(۱۳۹۰) ًروش شناسی تحقیق در علوم انسانی ً درسگفتارهای دکتر ملکیان  www.zamanian.blogsky/1390/10/24/post-103

Hendry, R.(1998) “Models and Approximation in Quantum Chemistry”, Poznan Study in Philosophy of Science and the Hhumanities.pp.123-142

Popper, K.R. (1972) Objective Knowledge, London: Oxford University Press