تبیین تحول علوم انسانی از منظر حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدمهدی میرباقری
سید جواد رضایی
دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی دانش، دانشکدۀ مدیریت راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی. تهران. ایران.
علیرضا پیروزمند
دانشیار فرهنگستان علوم اسلامی. قم. ایران.
a.bayatani@gmail.com
ابوطالب شفقت
استادیار مجتمع دانشگاهی مدیریت و مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی مالک اشتر. تهران. ایران.
shafaghat@mut.ac.ir
چکیده
در پژوهش حاضر به چگونگی تحول علوم انسانی یا اسلامی‌سازی علوم انسانی از منظر حجت‌الاسلام والمسلمین میرباقری پرداخته شده است. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش جست‌وجوی کتابخانه‌ای و برای دسترسی به اسناد (مکتوبات، سخنرانی‌ها و فیلم‌های منتشرشده) از روش جست‌وجوی میدانی‌اینترنتی بهره گرفته شده است. اسناد جمع‌آوری‌شده با استفاده از روش تحلیل محتوا بررسی و تحلیل شده و بر این اساس، به چرایی و چگونگی تحول علوم انسانی از منظر ایشان پاسخ داده شده است. از دیدگاه حجت‌الاسلام والمسلمین میرباقری، علم و فناوری جهت‌دار و مبتنی‌بر ایدئولوژی سازندۀ آن است و دنیای غرب ازطریق این علوم انسانی به دنبال تغییر ایدئولوژی و سبک زندگی سایر جوامع است. ایشان تحول علوم انسانی را در حد تحول و تغییر در روش تحقیق حاکم بر علم دانسته و معتقدند که فلسفۀ روش تحقیق باید نسبت بین علوم وحیانی، عقلانی، تجربی و حسی را به‌صورت هماهنگ تعریف کند و کارکرد عقل و حس را ذیل وحی در عمل تحقیق جای دهد. ایشان قائل به دیدگاه حداکثری در دین هستند و بیان می‌کنند که سرپرستی تحقیقات باید در دست دین باشد. نخستین حرکت در تولید علوم اسلامی را دستیابی به فلسفۀ روش تحقیق برمی‌شمرند و بیان می‌کنند که فلسفه‌های مضاف روش تحقیق از دل فلسفۀ روش تحقیق استخراج می‌شوند.
کلیدواژه‌ها: تحول در علوم انسانی، علوم دینی، انقلاب فرهنگی، تمدن نوین اسلامی.
منابع :
پیروزمند، علیرضا؛ جهانبخش، عباس . ۱۳۹۷٫ کتاب نظریه۳؛ مبانی و روش تحقیق تکاملی در علوم انسانی اسلامی. تهران: آفتاب توسعه.
پیروزمند، علیرضا. ۱۳۹۳٫ رابطۀ منطقی دین و علوم کاربردی. قم: انتشارات کتاب فردا.
جمالی، مصطفی. ۱۳۹۳٫ «مهندسی تمدن اسلامی از منظر سید منیرالدین حسینی الهاشمی». فصلنامۀ علمی‌پژوهشی فلسفه و الهیات. سال نوردهم. شمارۀ ۲٫ صص ۱۹۷-۱۷۴٫
خنیفر، حسین؛ مسلمی، ناهید. ۱۳۹۷٫ اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی رویکردی نو و کاربردی. تهران: انتشارات نگاه دانش.
سبحانی، محمدتقی؛ سعدآبادی، حسین. ۱۳۹۲٫ «بررسی جهت‌داری علوم تجربی از منظر برخی دانشمندان معاصر؛ آیت الله جوادی آملی، دکتر سروش و حجت‌الاسلام میرباقری». فصلنامۀ علمی‌پژوهشی روش‌شناسی علوم انسانی. سال نوردهم. شمارۀ ۷۷٫ صص ۱۰۴-۹۳٫
گلشنی، مهدی. ۱۳۸۵. از علم سکولار تا علم دینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گوهری مقدم، ابوذر؛ فیضی، رضا؛ باباهادی، محمدباقر. ۱۳۹۶٫ «بررسی مفهوم هویت و منافع ملی و رابطۀ بین آن‌ها در اندیشۀ مقام معظم رهبری (مدظله العالی)». فصلنامۀ امنیت ملی. سال هشتم. شمارۀ ۲۸٫ صص ۱۲۸-۱۰۵٫
مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، بیانات در دیدار اساتید دانشگاه، ۱۱/۰۴/۱۳۹۳، سایت www.khamenei.i.
مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، بیانات در دیدار با دانشگاهیان، ۰۸/۰۶/۱۳۸۸، سایت www.khamenei.ir.
موحد ابطحی، سید محمدتقی. ۱۳۹۴٫ «نسبت نظریۀ فرهنگستان علوم اسلامی دربارۀ علم دینی با واقع‌گرایی معرفت‌شناختی». راهبرد فرهنگ. سال هشتم. شمارۀ ۳۲٫ صص ۱۴۶-۱۲۵٫
موحد ابطحی، سید محمدتقی؛ دنیوی، محسن. ۱۳۹۱٫ «تکنولوژی و فرهنگ؛ بررسی تطبیقی دیدگاه میرباقری و پایا». فصلنامۀ علمی‌پژوهشی روش‌شناسی علوم انسانی. سال هیجدهم. شمارۀ ۷۳٫ صص ۱۰۹-۸۵٫
میرباقری، سید محمدمهدی. ۱۳۸۹٫ «تحول در علوم انسانی؛ چیستی، چرایی و چگونگی». کیهان فرهنگی. سال بیست‌‌و‌هفتم. شمارۀ ۲۹۰و۲۹۱٫ صص ۳۷-۳۲٫
ــــــــــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۴٫ نسبت دین با علم و فناوری؛ مبانی مفهومی نظریۀ علم دینی. قم: انتشارات تمدن نوین اسلامی.
ــــــــــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۸٫ نرم‌افزار علم دینی (۴۰ ساعت صوت و ۴۰۰ صفحه متن به ضمیمۀ ۸ ساعت فیلم و ۱۵ کلیپ در موضوع علم دینی از نگاه سید محمدمهدی میرباقری). قم: نشر تمدن نوین اسلامی.
