حمیدرضا عریضی،

دانشیار، عضوهیئت علمی دانشگاه اصفهان، نویسنده‌مسئول،

 نرگس السادات مرتضوی،

کارشناسی ارشد روان‌شناسی صنعتی و سازمانی دانشگاه اصفهان،

چکیده

نگرش به‌صورت پیش‌آمادگی آموخته‌شده برای پاسخ‌دهی به یک موضوع یا طبقه‌ای از موضوعات و به شکلی سازگار تعریف شده است. روش‌های مختلفی برای ساخت نگرش وجود دارد که در پژوهش حاضر از چهار روش برای ساخت نگرش به مسجد استفاده شده است. فرض می‌شود که نگرش دارای سه مؤلفه عاطفی، شناختی و رفتاری است. دو فرضیه و دو سؤال از این فرض استخراج شده است که درمورد نگرش به مسجد ازطریق دو روش ماتریس چندصفتی‌ـ‌چندروشی و تحلیل واریانس مختلط سنجیده شده است. همچنین، این سؤال مطرح است که کدام روش ساخت نگرش ابزار بهتری برای نگرش به مسجد به‌دست می‌دهد؟ روش‌های آماری برای بررسی این موضوع به‌کار رفت که آیا افراد در پاسخ به مقیاس‌های نگرشی، که مؤلفه یکسانی را می‌سنجند، سازگاری بیشتری نشان می‌دهند یا مقیاس‌هایی که ابعاد متفاوت را می‌سنجند. همچنین، پژوهش حاضر رابطه بین مقیاس‌های کلامی و مقیاس‌های غیر‌کلامی نگرش به مسجد را بررسی کرده است. بررسی اینکه آیا دو بخشی که نگرش را می‌سنجند مربوط به بعد یکسانی هستند، هدف دیگر پژوهش حاضر است. به همین دلیل پنج شاخص آشکار رفتاری با سنجش‌هایی از سه مؤلفه عاطفی، شناختی و رفتاری سنجیده و رابطه آنها بررسی شده است. سه نمونه تصادفی(قبل و پس از لیسانس) بر چهار مقیاس نگرش به مسجد پاسخ دادند که عبارت بودند از روش بازه برابر، روش جمع درجه‌بندی، روش تراکمی و روش درجه‌بندی خود. هر دو فرضیه تأیید شده و تحلیل واریانس مختلط سه عاملی نشان داد که تنها اثر اصلی روش‌ها معنی‌دار است. تلویحات پژوهش حاضر برای ساخت مقیاس نگرش به مسجد بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها: نگرش به مسجد، بازه برابر، تراکمی، جمع درجه‌بندی، درجه‌بندی خود.

کتاب‌نامه

اخوی، اصغر. ۱۳۷۹٫ «کارکردهای تربیتی نماز». فصلنامه نیایش. شماره ۱ و ۲٫

ادیانی، سیدیونس. ۱۳۸۱٫ «تجدید‌ حیات دینی در هزاره سوم». فصلنامه نیایش. شماره ۹٫

ارونسون، الیوت. ۱۳۸۶٫ روان‌شناسی اجتماعی. ترجمه حسین شکر کن. تهران. رشد. چاپ سوم.

بارون، رابرت؛ دان بیرن و نایلا برنسکامب. ۱۳۸۹٫ روان‌شناسی اجتماعی. ترجمه یوسف کریمی. تهران. روان. چاپ سوم.

پاشاشریفی، حسن. ۱۳۸۱٫ اصول روان‌سنجی و روان‌آزمایی. تهران. رشد. چاپ دهم.

دلاور، علی. ۱۳۹۱٫ مقیاس‌های سنجش نگرش. تهران. روان. چاپ اول.

عریضی، حمیدرضا و حجت الله فراهانی. ۱۳۸۷٫ روش‌‌های پیشرفته پژوهش در علوم انسانی. تهران. جهاد دانشگاهی. چاپ دوم.

فراهانی، حجت الله و حمیدرضا عریضی. ۱۳۸۷٫ روش‌های کاربردی پژوهش در روان‌شناسی بالینی و مشاوره. تهران. دانژه. چاپ اول.

کریمی، یوسف. ۱۳۸۸٫ روان‌شناسی اجتماعی. تهران. ارسباران. چاپ بیست‌و‌دوم.

محسنی، منوچهر. ۱۳۷۵٫ بررسی آگاهی‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی فرهنگی در ایران. تهران. مرکز پژوهش‌های بنیادی فرهنگ و ارشاد اسلامی. چاپ اول.

معین، مصطفی.۱۳۸۰٫«عصر دانایی و بازگشت به معنویت». فصلنامه نیایش. شماره ۷ و ۸٫

Borgadus, E. S. 1933. “A social distance scale”. Sociology and Social research. 17. p 265-271.

Campo-Arias, A., Oviedo, H. C., Dtaz, C. F., &Cogollo, Z. 2006. “Internal consistency of a Spanish translation of the Francis Scale of Attitude toward Christianity short form”. Psychological Reports. 99. p 1008–۱۰۱۰٫

Eek, J. 2001. Religious facilitation through intense liturgical participation: A quasi-experimental study of Swedish pilgrims to Taizé. Lund. University of Lund Studies in Psychology of Religion.

Ekman, G. 1962. “Measurement of moral judgment: a comparison of scaling methods”. Percept.mot. Skills. 15. p 3-9.

Ekman,G ., &Kuennapast. 1962. “Measurement of aesthetic value by direct and indirect methods”. Scand. Psychol. 3. p 33-39.

Evans, T. E., & Francis, L. J. 1996. Measuring attitude toward Christianity through the medium of Welsh. In L. J. Francis, W. K. Kay, & W. S. Campbell (Eds.), Research in religious education.

Ferreira, V., &Neto, F. 2002. “Psychometric properties of the Francis Scale of Attitude toward Christianity among Portuguese university students”. Psychological Reports, 91. P 995–۹۹۸٫

Festinger, L. 1957. A theory of cognitive dissonance. Stanford, CA. Stanford University Press.

Flere, S., Klanjsek, R., Francis, L. J., & Robbins. M. 2008. “The psychometric properties of the Slovenian translation of the Francis Scale of Attitude toward Christianity: A study among Roman Catholic undergraduate students”. Journal of Beliefs and Values. 29. p 313–۳۱۹٫

Francis, L. J. 1978b. “Measurement reapplied: Research into the child’s attitude towards religion”. British Journal of Religious Education. 1. p 45–۵۱٫

__________.. ۲۰۰۹٫ Comparative empirical research in religion: Conceptual and operational challenges within empirical theology. In L. J. Francis, M. Robbins, & J. Astley (Eds.), Empirical theology in texts and tables. Qualitative, quantitative comparative perspectives.

Francis, L. J., &Enger, T. 2002.”The Norwegian translation of the Francis Scale of Attitude toward Christianity”. Scandinavian Journal of Psychology. 43. p 363–۳۶۷٫

Francis, L. J., &Hermans, C. A. M. 2000. “Internal consistency reliability and construct validity of the Dutch translation of the Francis Scale of Attitude toward Christianity among adolescents”. Psychological Reports. 86. p 301–۳۰۷٫

Francis, L. J., & Katz, Y. J. 2007. “Measuring attitude toward Judaism: The internal consistency reliability of the Katz-Francis Scale of Attitude toward Judaism”. Mental Health, Religion and Culture. 10. p 309–۳۲۴٫

Francis, L. J., &Kwiran, M. 1999.Werthaltungen (einstellungen) gegenüber dem christentum bei deutschen heranwachsenden: Die francis-skala. BraunschweigerBeiträge, 89. p 50–۵۴٫

Francis, L. J., Quesnell, M., & Lewis, C. A. 2010. “Assessing attitude toward Christianity among adolescents in the Czech Republic: The Francis Scale”. Irish Journal of Psychology, 31. p 125–۱۳۴٫

Francis, L. J., Santosh, R., Robbins, M., &Vij, S. 2008. “Assessing attitude toward Hinduism: The Santosh-Francis Scale”. Mental Health, Religion and Culture. 11. p 609–۶۲۱٫

Greenwald, A. G. 1989. Why are Attitudes Important ? In: Attitude Structure and Function. By A. R. Pratkanis. S. J. Brecklerand& A. G. Greenwald (Eds.).

Guilford, J. P. 1954. Psychometric methods. New York. McGraw-Hill.

Guttman, L. 1944. A basis for scaling quantitative data. American Sociological Review. 9. p 139-150.

Jones,F. A., &Korr, A. S., And Humphrey, G. 1965. A direct scaleattitude toward the church, University of Cakjornia. Los Angeles.

Krosnik, J. A. & Petty, R. E. 1995. Attitude Strenght: Atendents and Consequences. Lawrence Erlbaum Associats. Publishers. Mahwah. New Jersy.

Lewis, C. A., & Francis, L. J. 2003. “Evaluerl’attituded’étudiantesuniversitairesfrançaises à l’égard du Christianisme: L’Echelle de Francis”. Sciences Pastorals. 22. p 179–۱۹۰٫

Likert, R. A. 1932. “A technique for the measurement of attitudes”. Archives of Psychology. 22. p 1-46.

Munayer, S. J. 2000. The ethic identity of Palestinian Arab Christian adolescents in Israel.PhD diss. University of Wales (Oxford Centre for Mission Studies).

Osgoud, C. E &Suci, G., and Tannenbaum, P. H. 1955. The measurement of meaning, Urbana. University of Illinois Press.

PERLOES, .I. 1963. “The relation between category-rating and magnitude- estimation judgments of occupational prestige”. Amer. I. Psychol. 76. p 395-403.

Sahin, A., & Francis, L. J. 2002.” Assessing attitude toward Islam among Muslim adolescents: The psychometric properties of the Sahin-Francis scale”. Muslim Education Quarterly. 19. p 35–۴۷٫

Thurstone, L. L. 1949. The measurement of attitude, Chicago. Illinois. University of Chicago Press.

Thurstone, L. L., &Chave, E. J. 1929. The measurement of attitude: A Psychophysical method and some experiments with a scale for measuring attitude toward the church, Chicago. Illinois. University of Chicago Press.

Woodmansee, J. J. and Cook, S. W. 1967.”Dimensions of verbal racial attitudes their identification and measurement”. Journal of Personality and Social psycholog. 7. p 240-250.

Youtika, A., Joseph, S., &Diduca, D. 1999. “Personality and religiosity in a Greek Christian Orthodox sample”. Mental Health, Religion and Culture. 2. p 71–۷۴٫