هادی معصومی زارع[۱]

^.[۱] دانش آموخته حوزه علمیه قم، دانشجوی دکتری مطالعات خاورمیانه دانشگاه تهران،

چکیده

فرقه‌گرایی ازجمله چالش‌هایی است که به شکل ویژه‌ای در دوران معاصر و در واکنش به بحران‌های اخلاقی و اجتماعی سر برآورده است و با پدیدآوردن بحران‌های جدید، گریبان‌گیر بسیاری از جوامع شده است. فرقه‌ها با ساختار کنشگریِ ویژۀ خود، جزیره‌‌های متشتت ایمانی و هویتی را در بستر اجتماع ایجاد می‌کنند. این عمل بر پایۀ کنترل همه‌جانبه و شمول‌گرایانه تمامی حوزه‌های حیات فردی و اجتماعی پیروان، شست‌وشوی مغزی (کنترل ذهنی) ایشان و درنهایت، برساختن چتر هویتی جدید مبتنی‌بر ارزش‌‌ها و آرمان‌های فرقه صورت می‌گیرد.

ازطرفی، بافت نظام‌های کمال‌گرایانه ولایی به‌گونه‌ای است که دو عنصر باور ایمانی امت به منظومۀ ارزشی دینی و ارتباط مودت‌آمیز و عاشقانه میان ایشان و حاکم (ولی) ضامن ثبات و امنیت نظام خواهد بود؛ درنتیجه، هندسه امنیتی نظام‌های ولایی بر نوعی رابطۀ قلبی و ایمانی میان امام و مردم استوار شده است.

در این بین، فرقه‌ها و جریان فرقه‌گرایی با کاربست کارویژه‌ها و خصوصیات ذاتی خود سعی در تحقق مواردی دارند که عبارت‌اند از: ایجاد تشتت ایمانی و گسست هویتی در سطح جامعه، تخریب نظام باورمندی افراد به منظومۀ ارزشی حکومت ولایی و ازبین‌بردن محبت قلبی ایشان به شخص ولی؛ درنتیجه، فرقه‌گرایی را می‌توان بنیادی‌ترین چالش امنیتی نظام ولایی و بسترساز خروجی‌‌های متکثر ضدّامنیتی قلمداد کرد.

ازین‌رو، نظام ولایی با هدف تضمین ثبات و پایداری خود باید موضوع مقابله با فرقه‌گرایی را جدی بگیرد و مسئلۀ مصونیت‌بخشی به افکار و قلوب مردم را به‌عنوان مهم‌ترین کارویژه امنیتی‌ـ‌‌‌ایمانی خود در نظر داشته باشد.

کلیدواژه‌ها: فرقه‌گرایی، امنیت، نظام ولایی، چالش، کنترل ذهنی، هویت.

کتابنامه

قرآن کریم.

ابن‌مسکویه رازی. ۱۳۸۱٫ تهذیب الاخلاق و تطهیر الأعراق. ترجمۀ علی اصغر حلبی. تهران. اساطیر.

ابن سینا، حسین بن عبدالله. ۱۴۰۰ ق. رسایل ابن سینا. قم. بیدار.

افلاطون. ۱۳۸۶٫ جمهور. ترجمۀ فؤاد روحانی. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ یازدهم.

جمعی از نویسندگان.۱۳۷۷٫ درسنامۀ فلسفۀ حقوق. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). چاپ دوم.

دوانی، محمدبن اسعد. ۱۳۹۱٫ اخلاق جلالی. ترجمه و تصحیح عبدالله مسعودی آرانی. تهران. اطلاعات.

سیدرضی، ۱۳۸۹٫ نهج‌البلاغه. ترجمۀ حسین انصاریان. تهران. پیام آزادی. چاپ هفتم.

شمس‌الدین آملی، محمد بن محمود. ۱۳۸۱٫ نفائس الفنون فی عرائس العیون. با تحقیق ابوالحسن شعرانی. تهران. انتشارات اسلامیه.

طباطبایی. سیدمحمدحسین. ۱۴۱۷ق. المیزان فی تفسیر القرآن. ج۱۳٫ قم. دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.

طوسی، محمدبن محمدبن حسن. ۱۳۵۶٫ اخلاق ناصری. تهران. خوارزمی. چاپ اول.

عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر. ۱۳۶۳٫ لمعات. مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران. مولی.

فارابی، ابونصر محمد. بی‌تا. رساله فی أعضاء الحیوان. تحقیق دکتر عبدالرحمن بدوی. بیروت. دارالاندلس.

ــــــــــــــــــــ. ۱۳۶۴٫ فصول منتزعه. حقَّقَه و قدَّم له و علَّق علیه: الدکتور فوزی مِتری نجار. تهران. مکتبه الزهراء. الطبعه الثانیه.

قاضی‌زاده کرمانی، فرناز. ۱۳۷۶٫ اصول و مبادی فلسفه سیاسی فارابی. تهران. دانشگاه الزهراء.

فرهنگ لغت‌‌ دهخدا.

محمدی ری‌شهری، محمد. ۱۳۷۵٫ میزان الحکمه. تهران. دارالحدیث.

محی‌الدین ابن‌عربی. ۱۴۰۰ق. فصوص الحکم. تصحیح ابوالعلاء عفیفی. بیروت. دارالکتاب العربی.

ــــــــــــــــــ. ۱۴۱۲ق. الحب و المحبه الالهیه. گرد‌آوری و تألیف محمود محمود الغراب. دمشق. الکاتب العربی. الطبعه الثانیه.

سهروردی، یحیی‌بن‌حبش. ۱۳۸۰٫ مجموعه مصنفات شیخ اشراق (شهاب‌الدین یحیی سهروردی). به کوشش سید حسین نصر. تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

Berkowitz, Peter. 1999. Virtue and the making of modern liberalism. Princeton. N.J. :Princeton University Press.

Blackaby, Henry. T ؛Blackaby, Richard. . 2001 Nashville. Tenn. Broadman & Holman Publishers.

Burke, Clarrie. 2011. Loyalty in our time :does loyalty matter anymore?. Durham. Conn: Strategic Book Group.

Dowdle, Michael D. 2006. Public accountability: designs, dilemmas and experiences. Cambridge: Cambridge University Press.

Gallagher, Eugene V. 2004. The new religious movements experience in America. Westport, Conn: Greenwood Press.

Gwen Lopitz, Candy. 2011. Spiritual Battery: Hope for Cult Casualties- Help for Those Assisting Their Recovery. USA: Xulon Press.

Heng, Michael S H ؛Chin Liew Ten. 2010. State and secularism :perspectives from Asia. New Jersey: World Scientific.

Jones, Dantalion. 2008. Cult Control: The Bilding of a Cult. USA: Dantalion Joness.

Kushner, Howard I. 1991. American suicide :a psychocultural exploration. New Brunswick :Rutgers University Press.

Kushner, Howard I. 1991. American suicide :a psychocultural exploration. New Brunswick : Rutgers University Press.

Leo, Strauss. 1959. What is political philosophy? and other studies. Glencoe. Ill. Free Press.

Leo Ryan, Hon, 1977. “the effects of some religious cults on the health and welfare of their converts”. USA: Extensions of Remarks (the United States Congressional Record on November 3. Vol. 123 Part 29, No. 181. November 4.

Lewis, James R. 2011. Violence and new religious movements. Oxford: New York : Oxford University Press.

Merriam Webster Online Dictionary.

Oxford Advanced Learner’s Dictionary. 2006. seventh edition. Oxford University Press.

Rush, Michael. 1992. Politics and society :an introduction to political sociology. New York :Prentice Hall.

Saliba, John A. 2003. Understanding new religious movements. USA: AltaMira Press.

Singer, Margaret Thaler؛ Janja Lalich. 1994. Cults in our midst : the hidden menace in our everyday life. San Francisco :Jossey-Bass Publishers.

Singer, Margaret Thaler. 2003. Cults in our midst :the continuing fight against their hidden menace. San Francisco: Calif. Jossey-Bass.

Snow, Robert L. 2003. Deadly cults :the crimes of true believers. Westport. Conn. :Praeger.

Swearengen, James R. 2006. Biodefense: research methodology and animal models. Boca Raton :Taylor & Francis.

Wade, Carole؛ Tavris,Carol. 2000. Psychology. USA: Upper Saddle River, NJ : Prentice Hall.