هوش معنوی و مهارت حل مسئله
استادیار گروه روانشناسی. اراک. ایران
استادیار گروه روانشناسی. اراک. ایران
چکیده
فرهنگ‌های دینی غیر از اسلام معنویت و مذهب را دو مقوله جدا از هم می‌دانند. در این فرهنگ‌ها افراد غیرمذهبی نیز می‌توانند معنوی باشند. درحالیکه از منظر اسلام میان دینداری و معنویت جدایی نیست و معنویت صحیح فقط درصورت اطاعت از دستورهای الهی و در سایه دینداری حاصل می‌شود. فرهنگ‌های غیراسلامی یکی از کاربردهای معنویت را تسهیل حل مسائل زندگی روزمره می‌دانند. درحالیکه از منظر اعتقادات اسلامی، که آموزه‌های دینی برای برخورد با همه جوانب و مشکلات زندگی انسان دستورات کاربردی ارائه می‌دهد، این مسئله نیز باید پررنگ‌تر جلوه کند. تا این اواخر ابزاری برای سنجش معنویت مبتنی‌بر آموزه‌های فرهنگ اسلامی وجود نداشته است، اما فراهم‌شدن چنین ابزاری بستری برای انجام تحقیقات میدانی در این حیطه فراهم می‌کند. در این راستا هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تجربی رابطه بین هوش معنوی و سبک‌های حل مسئله در سال‌های نوجوانی و آغاز جوانی است؛ بنابراین، در این پژوهش ۳۳۲ نفر از شهروندان اراکی (۲۵-۱۵ سال) با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند و به پرسش‌نامه‌های هوش معنوی سهرابی و ناصری (۱۳۹۱) و سبک‌های حل مسئله کسیدی و لانگ (۱۹۸۵) پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با آمار توصیفی و شیوه رگرسیون گام‌به‌گام انجام شد. یافته‌ها نشان داد که نمره کلی هوش معنوی می‌تواند به‌طور معناداری سبک حل مسئله سازنده را پیش‌بینی کند و با سبک حل مسئله غیرسازنده نیز رابطه منفی معنادار دارد. از بین زیرمقیاس‌های پرسش‌نامه هوش معنوی نیز، «خودمتعالی» و «شکیبایی» بیشترین ارتباط را با حل مسئله سازنده داشتند. می‌توان نتیجه گرفت که هوش معنوی می‌تواند در ارتقای مهارت‌های مثبت زندگی مانند حل مسئله مؤثر باشد؛ از‌این‌رو، توجه بیشتر به این بُعد در ارتقای سلامت روان جوانان و نوجوانان مفید است.
کلیدواژه‌ها: هوش معنوی، سبک‌های حل مسئله، دانشجویان.
کتابنامه
سعادتی، هیمن؛ لشنی، لیلا. ۱۳۹۰٫ «رابطه هوش معنوی با رهبردهای مقابله با استرس». توانبخشی. دوره ۱۲٫ شماره ۴٫ صص ۸۰-۷۵٫
سهرابی، فرامرز؛ ناصری، اسماعیل. ۱۳۸۶٫ «بررسی مفهوم و مؤلفه‌های هوش معنوی و ساخت ابزاری برای سنجش آن». پژوهش در سلامت روانشناختی. دوره ۳٫ شماره ۴٫ صص ۷۶-۶۹٫
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۰٫ هوش معنوی و مقیاس‌های سنجش آن. تهران. آوای نور.
کرین، ویلیام سی. ۱۳۹۲٫ نظریه‌های رشد: مفاهیم و کاربردها. ترجمه علیرضا رجایی و غلامرضا خویی‌نژاد. تهران. رشد.
محمدی، فریده؛ صاحبی، علی. (۱۳۸۰). بررسی سبک حل مسئله در افراد افسرده و مقایسه با افراد عادی، مجله علوم روانشناختی، جلد اول، شماره۱، صص ۴۷-۲۴٫
Babanazari, L Askari, P., & Mehrabizade Honarmand, M. 2012. “Spiritual Intelligence and Happiness for Adolescents in High School“. Life Science Journal. 9(3): P 2296-2299.
Ebrahimi Koohbanani, SH,. Dastjerdi, R,. Vahidi, T,. & Ghani Far, M. 2013. “The Relationship Between Spiritual Intelligence and Emotional Intelligence with Life Satisfaction Among Birjand Gifted FemaleHigh School Students“. Procedia – Social and Behavioral Sciences. 84. P 314-320.
Emmons, R. A. 2000. “Is spirituality an intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern“. The International Journal for the Psychology of Religion. 10. P 3-26.
Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1985). If it changes it must be a process: study of emotion and coping during three stages of a college examination. Journal of personality and social psychology, 48(1), 150.
Gardner, H. 2000. The Disciplined Mind: Beyond Facts And Standardized Tests, The K-12 Education That Every Child Deserves. New York: Penguin Putnam.
Ironson G, and Hayward, H’sien. 2008. “Do Positive Psychosocial Factors Predict Disease Progression in HIV? A review of the evidence“. Psychosomatic Medicine Jun. 70(5). P 546-54.
Koenig, H. G. 2008. How religious beliefs and practices are related to stress, health and medical services. Subcommittee on Research and Science Education of U.S. House of Representatives on September 18, 2008.
Koenig, H. G. & Cohen, H. J. 2002. The link between religion and health: psychoneuroimmunology and the faith factor. Oxford University Press. Inc.
Koenig, H. G., McCullough, M. E. & Larson, D. B. 2001. Handbook of religion and health. Oxford, UK: Oxford University Press.
Mental Health Foundation. 2006. http:www.mentalhealth.org.uk
Mishra, P,. & Vashist, K. 2014. “A review study oF spritual intelligence, stress and well-being of adolescents in 21ST century“. IMPACT: International Journal of Research in Applied, Natural and Social Sciences. Vol. 2, Issue 4.
Pargament, K. I. & Rye, M. 1998. Forgiving as a method of religious coping. In E.
Worthington & M. McCullough (Eds.). Dimensions of forgiveness: Psychological research and theological perspectives. p 57-76. Philadelphia: Templeton Press.
Park, C. L. 2007. “Religiousness/ spirituality and health: a meaning systems perspective“. Journal of behavioral medicine. 30. P 319-328.
Sternberg, R. J. (1997). The concept of intelligence and its role in lifelong learning and success. American psychologist, 52(10), 1030.
Wolman, R.N. 2001. Thinking with your soul: spiritual intelligence and why it matters. New York: Harmony Books.
Zohar, D., & Marshall, I. 2000. SQ: Connecting with our spiritual intelligence. New York: Bloomsbury Publishing.
