هادی شجاعی[۱]

[۱]– دانشجوی دکترای علوم سیاسی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)

چکیده

ایده منافع ملی به علت ابتنا بر فلسفه سیاسی هابز و نظریه دولت-ملت، متضمن اصول و مقتضای کنش‌گری خاصی در سیاست خارجی است که نتایج آن در بیگانه‌سازی روزافزون ملت‌ها و آحاد جامعه انسانی و هم‌چنین رقابت و ستیز پایان‌ناپذیر میان ملت‌ها در تأمین و حفظ منافع خودخوانده‌شان، به خوبی نمایان است. این پژوهش در نظر دارد با روش توصیفی-تحلیلی و با واکاوی فلسفه سیاسی اسلامی، بنیان‌های نظری منافع حکومت اسلامی در سیاست خارجی را تجزیه‌وتحلیل کند و بر این اساس با تبیین مبانی نظری‌ای چون ضرورت تعاون خدماتی در روابط میان واحدها و… می‌کوشد زمینه طرح رویکردی نوین به مفهوم منافع، تحت عنوان «منافع انسانی» را مهیا سازد تا بر اساس آن، حکومت اسلامی سعادت مادی و معنوی عموم ملت‌ها را مبنای سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات خود قرار دهد و حاکم اسلامی به‌عنوان خلیفه خدا روی زمین، دغدغه سعادت همه آحاد انسانی را داشته باشد.

کلیدواژه‌ها: منافع، نظام اسلامی، سیاست خارجی.

منابع

کتب

قرآن کریم.

1. ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد. ۱۳۷۵٫ مقدمه. ترجمه محمد پروین گنابادی. تهران. شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
2. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. ۱۴۰۳ق. الاشارات و التنبیهات. تهران. دفتر نشر کتاب.
3. ابن‌عربی، محمد بن علی. بی‌تا. الـفتوحات المکیه. قاهره. الهیئه المصریه العامه للکتاب.
4. ابن‌مسکویه، احمد بن محمد. ۱۳۶۹٫ تهذیب الأخلاق و تطهیر الأعراق. قم. طلیعه.
5. اخوان الصفا وخلان الوفاء. ۱۴۰۵ق. رسائل. ترجمه احمد آرام. قم. مکتبه الاعلام الاسلامی.
6. اربلی، علی بن عیسی. ۱۴۲۱ق. کشف الغمه فی معرفه الأئمه. قم. شریف رضی.
7. اوداینیک، ولادیمیر والتر. ۱۳۷۹٫ یونگ و سیاست. ترجمه علیرضا طیّب. تهران. نشر نی.
8. برزگر، ابراهیم. ۱۳۸۹٫ روان‌شناسی سیاسی. تهران. سمت.
9. پلینو، جک. سی؛ روی، آلتون. ۱۳۷۵٫ فرهنگ روابط بین‌الملل. ترجمه حسن پستا. تهران. فرهنگ معاصر.
10. تاک، ریچارد. هابز. تهران، طرح نو.
11. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد. ۱۳۶۶٫ تصنیف غررالحکم و دررالکلم. قم. مکتب الاعلام الاسلامی.
12. تنیدر، گلن. ۱۳۷۴٫ تفکر سیاسی. ترجمه محمود صدری. تهران. انتشارات علمی فرهنگی.
13. توماس، هنری. ۱۳۷۸٫ بزرگان فلسفه. ترجمه فریدون بدره‌ای. تهران. انتشارات علمی و فرهنگی.
14. حر عاملی، محمدبن حسن. ۱۴۰۴ق. وسائل الشیعه. قم. مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام لاحیاء التراث.
15. حسینی اردکانی، احمد بن محمد. ۱۳۷۵٫ مرآت الاکوان (تحریر شرح هدایه ملاصدرای شیرازی). تهران. انتشارات علمی فرهنگی.
16. جعفری تبریزی، محمدتقی. ۱۳۷۳٫ تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی (جعفری). تهران. اسلامیه.
17. جوادی آملی، عبدالله. ۱۳۷۹٫ تسنیم. قم. اسراء.
18. ــــــــــــــــــ . ۱۳۸۳٫ جامعه در قرآن «تفسیر موضوعی». قم. اسراء.
19. ــــــــــــــــــ . ۱۳۸۷٫ نسبت دین و دنیا. قم. اسراء.
20. ــــــــــــــــــ . ۱۳۸۸٫ پیامبر رحمت. قم. اسراء.
21. خمینی، روح‌الله. صحیفه امام. تهران. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
22. دوئرتی، جیمز؛ فالتزگراف، رابرت. ۱۳۷۲٫ نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل. ترجمه علیرضا طیب-وحید بزرگی. تهران. قومس.
23. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. ۱۳۵۴. المبدأ و المعاد. تهران. انجمن حکمت و فلسفه ایران.
24. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . ۱۳۶۰٫ الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. تهران. مرکز نشر دانشگاهی.
25. طباطبایی، محمدحسین. ۱۳۷۴٫ المیزان. قم. انتشارات دفتر اسلامی.
26. طبرسی، فضل بن حسن. ۱۳۸۵ق. مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار. نجف اشرف. مکتبه الحیدریه.
27. طوسی، خواجه نصیر. ۱۳۹۱٫ اخلاق ناصری. تهران. خوارزمی.
28. غزالی، محمد بن محمد. بی‌تا. میزان العمل. قاهره. دارالمعارف.
29. غزالی، محمد بن محمد. ۱۳۸۶٫ احیاء علوم‌الدین. ترجمه مؤیدالدین محمد خوارزمی. تهران. انتشارات علمی فرهنگی.
30. فارابی، محمد بن محمد. ۱۳۷۴٫ آراء أهل المدینه الفاضله و مضاداتها. بیروت. دار و مکتبه الهلال.
31. فرانکل، جوزف. ۱۳۸۲٫ روابط بین‌الملل در جهان متغیر. ترجمه عبدالرحمن عالم. تهران. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
32. ـــــــــــــ . ۱۳۷۱٫ نظریه معاصر روابط بین‌الملل. ترجمه وحید بزرگی. تهران. اطلاعات.
33. کلینتون، دیوید. ۱۳۷۸٫ دو رویه منفعت ملی. اصغر افتخاری. تهران. پژوهشکده مطالعات راهبردی.
34. کلینی، محمد بن یعقوب. ۱۳۶۵٫ الکافی. تهران. اسلامیه.
35. گولد، جولیوس؛ کولب، ویلیام ل. ۱۳۷۶٫ فرهنگ علوم اجتماعی. مصطفی ازکیا و دیگران. تهران. مازیار. چاپ اول.
36. مصباح یزدی. محمدتقی. ۱۳۸۳٫ اخلاق در قرآن. قم. انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
37. ــــــــــــــــــــــ . ۱۳۸۶٫ قرآن‌شناسی. قم. مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
38. ــــــــــــــــــــــ . ۱۳۸۷٫ پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی. قم. مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
39. ـــــــــــــــــــــ . ۱۳۸۲٫ پاسخ استاد به جوانان پرسش‌گر. قم. مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
40. مطهری، مرتضی. ۱۳۶۸٫ فلسفه اخلاق. قم. صدرا.
41. ــــــــــــــ . آشنایی با قرآن. قم. صدرا.
42. مورگنتا، هانس جی. ۱۳۸۰٫ سیاست میان ملت‌ها. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران. انتشارات وزارت امور خارجه.

مقالات

1. قائمی‌نیا، علیرضا. بهار ۱۳۸۳٫ «چیستی عقلانیت». ذهن. شماره ۱۷
2. مصباح یزدی، محمدتقی ، “اختیارات ولی فقیه درخارج از مرزها”، حکومت اسلامی، سال ۱، شماره ۱، پاییز ۱۳۷۵

منابع انگلیسی

1. Morgenthau ,Hans J., ‘‘What Is the National Interest of the United States?’’ Annals of the American Academy of Political and Social Science, vol. 282, no. 1 (1952):p.4
2. ______________., In Defense of the National Interest: A Critical Examination of American Foreign Policy (New York, 1951).pp. 241–۲۴۲٫
3. _______________., ‘‘To Intervene or Not to Intervene,’’ Foreign Affairs, vol. 45, no.3 (April 1967): 436.
4. Pham ,J. Peter (2008), What Is in the National Interest? Hans Morgenthau’s Realist Vision and American Foreign Policy, American Foreign Policy Interests, 30: 256–۲۶۵, p.258