مشارکت در حرام و معیار استناد معصیت
ابوالقاسم علیدوست
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چکیده
«مشارکت در حرام»، از نظر تشخیص استناد جرم، یکی از پیچیده‌ترین مباحث فقهی‌ـ‌حقوقی است. این پیچیدگی باعث ارائه معیارهای گوناگونی از سوی فقیهان شده است. این معیارها که به چهار مورد می‌رسد، هر کدام دارای ضعفی است و از کارآمدی لازم برخوردار نیست؛ زیرا برخی حرام‌کاران را در حاشیه عمل قرار داده و برخی در تشخیص عاملان از معاونان ناتوانند. نگارنده بر این باور است که با تفکیک عناوین معصیت به بسیط و مرکب و تطبیق دقیق عنوان با واقع، می‌توان معیاری کارآمد عرضه کرد.
واژگان کلیدی: مشارکت در حرام، معیار استناد، عاملان حرام.
منابع
* قرآن کریم.
- ابن فارس، أحمد. ۱۴۰۴ق. معجم مقاییس اللغه. قم. مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
- ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم. ۱۴۰۵ق. لسان العرب. [بی‌جا]. نشر ادب الحوزه.
- اردبیلی، احمدبن‌محمد. ۱۴۰۳ق. مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم. دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ایروانی، علی. [بی‌تا]. حاشیه المکاسب. قم. منشورات ذوی القربی.
- بحرالعلوم، محمدبن‌محمدتقى. [بی‌تا]. بلغ‍ه الفقیه. تهران. منشورات مکتب‍هالصادق.
- توحیدی، محمدعلی. [بی‌تا]. مصباح الفقاه‍ه. قم. مطبعه سیدالشهدا.
- جوهری، اسماعیل. ۱۳۲۶ق. تاج اللغه و صحاح العربی‍ه. بیروت. دارإحیاء التراث العربی.
- حلّى (علامه)، حسن‌بن‌یوسف. ۱۴۱۲ق. منتهى المطلب فی تحقیق المذهب. مشهد. مجمع البحوث الإسلامیه. چاپ اول.
- حرعاملی، محمدبن‌حسن. ۱۴۰۹ق. وسائل الشیع‍ه الی تحصیل مسائل الشری‍عه. قم. موسسه آل‌البیت. چاپ اول.
- خمینى، سیدروح‌اللّه؛ [بی‌تا]. زبده الأحکام. تهران. سازمان تبلیغات اسلامى.
- ــــــــــــــــــ ؛ ۱۴۱۵ق. المکاسب المحرم‍ه. قم. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى. چاپ اول.
- سبزوارى، سیدعبدالأعلى. [بی‌تا]. مهذّب الأحکام. قم. مؤسسه المنار.
- طباطبایی، محمدحسین. ۱۳۸۸٫ نهای‍ه الحکم‍ه. قم. موسسه امام خمینی. چاپ سوم.
- حرّ العاملى؛ محمدبن‌حسن. ۱۴۰۳ق. الفوائد الطوسی‍ه. قم. چاپخانه علمیه.
- عاملى (شهیداول)، محمدبن‌مکى. [بی‌تا]. غای‍ه المراد فی شرح نکت الإرشاد. قم. انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
- علیدوست، ابوالقاسم. ۱۳۸۸٫ جزوه خارج فقه.
- ــــــــــــــــــ. ۱۳۹۱٫ جزوه خارج فقه.
- ـــــــــــــــــ. ۱۳۸۴٫ فقه و عرف. تهران. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ اول.
- عمیدى، سیدعمیدالدین‌بن‌محمد. ۱۴۱۶ق. کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد. قم. دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. چاپ اول.
- فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب. ۱۴۲۰ق. القاموس المحیط. بیروت. دارالاحیاء التراث العربی. چاپ اول.
- قانون مجازات اسلامی، مصوب ۱۳۹۲٫
- مامقانى، محمدحسن‌بن‌الملا عبد اللّه. ۱۳۱۶ق. غای‍ه الآمال فی شرح کتاب المکاسب. قم. مجمع الذخائر الإسلامیه.
- منتظرى نجف‌آبادى، حسین‌على؛ ۱۴۱۵ق. دراسات فی المکاسب المحرم‍ه. قم. نشر تفکر.
- ــــــــــــــــــــــــــــ. ۱۴۰۹ق. کتاب الزکاه. قم. مرکز جهانى مطالعات اسلامى. چاپ دوم.
- ولایی، عیسی. ۱۳۷۴٫ فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول. تهران. نشر نی.
- یزدی طباطبایی، سیدمحمدکاظم. ۱۳۷۸ق. حاشیه المکاسب. دارالمعارف الاسلامیه.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــ. [بی‌تا]. العروه الوثقی. تهران. المکتب‍ه العلمی‍ه الاسلامیه.
