محبت به‌مثابه بنیاد امنیت بررسی جایگاه محبت در ساختار امنیتی نظام ولایی
هادی معصومی زارع
چکیده
امنیت از ابتدایی‌ترین دغدغه‌های بشری است که قدمت آن با سابقه حیات بشری قرین است. بازتولید داخلی امنیت در قلمرو درونی نظام سیاسی، از منابع متعددی مشروب می‌شود، که کیفیت مناسبات میان رهبران و مردم از مهم‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌آید.
از حیث غایت‌ها و اهدافِ مورد تعقیب، می‌توان نظام‌های سیاسی را در دو دسته «کارکردگرای عرفی» و «کمال‌گرای ولایی» طبقه‌بندی کرد. امنیت در نظام‌های دسته اول به‌واسطه بافت و ماهیت آن‌ها، به‌صورت ساختاری و سیستماتیک بازتولید شده است و عموماً در این خصوص، نمی‌توان نقش چندانی برای ماهیت مناسبات بین مردم و رهبران سیاسی تصور نمود. از سوی دیگر بافت نظام‌های کمال‌گرای ولایی به‌گونه‌ای است که دو عنصر باور قرین به ایمان عاشقانه امت به منظومه ارزشی دینی، و محبت‌محورانه‌بودن مناسبات میان اجزای مختلف نظام، ضامن ثبات و امنیت آن خواهد بود. به بیان دیگر برای تحقق امنیت جامع و مطلوبِ دینی در نظام ولایی باید ۳ سطح از مناسبات محبت‌آمیز میان «خلق و حق»، «خلق و خلق» و «خلق و ولیِ حق» تحقق یابد.
درنتیجه هرچند که ساختارهای حاکمیتی و سیاسی نیز نقش مهمی در امنیت‌‌زایی در نظام کمال‌گرای ولایی دارند اما باید بنیاد امنیت در چنین نظام‌هایی را «محبت» عنوان کرد. سیر برهان‌پذیری چنین مدعایی از حوزه عرفان و فلسفه محض آغاز می‌شود و با عبور از حوزه فلسفه سیاسی و ورود به ساحت ساختار هندسه فقهی-اخلاقی نظام ولایی، به طرح‌ریزی مقدمات و اصول موضوعه برهان می‌انجامد و در نهایت اثبات اصل مدعای پژوهش را در پی دارد.
نهایت آنکه تغافل از تحکیم و تثبیت چنان منظومه تعاملاتی محبت‌محورانه‌ای، می‌تواند ضدامنیتی‌ترین چالش را برای نظام ولایی پدید آورد. درنتیجه، بخش بنیادین تدابیر امنیت‌زای نظام ولایی در حوزه فرهنگی و اعتقادی تعریف خواهد شد.
کلیدواژگان
امنیت، محبت، ساختار، نظام ولایی، مکلفان، ولیّ
منابع
منابع فارسی و عربی
- قرآن کریم.
- ابن‌زهره، حمزه بن علی. غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع. قم. مؤسسه الإمام الصادق علیه‌السلام.
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. ۱۴۰۰ق. رسایل ابن‌سینا. قم. بیدار.
- ابن‌عربی، محی‌الدین. ۱۴۱۲ق. الحب و المحبه الالهیه. جمع و تألیف محمود محمود الغراب. دمشق. الکاتب العربی. چاپ دوم.
- __________. ۱۴۰۰ق. فصوص‌الحکم. تصحیح ابوالعلاء عفیفی. بیروت. دارالکتاب العربی.
- ابن‌مسکویه رازی. ۱۳۸۱٫ تهذیب الاخلاق و تطهیر الأعراق. ترجمه علی اصغر حلبی. تهران. اساطیر.
- ارسطو. ۱۳۸۶٫ سیاست ترجمه حمید عنایت. تهران. انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ ششم.
- افلاطون. ۱۳۸۶٫ جمهور. ترجمه فؤاد روحانی. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ یازدهم.
- جعفری لنگرودی ، محمدجعفر. ۱۳۸۸٫ ترمینولوژی حقوق. تهران. گنج دانش.
- جوادی آملی، عبدالله. ۱۳۷۹٫ ولایت فقیه: ولایت فقاهت و عدالت. قم. نشر اسراء.
- حسینی طهرانی، محمد حسین. ۱۳۶۱٫ معادشناسی. ج۷٫ مشهد. حکمت.
- خسروشاهی، قدرت‌الله ؛ دانش‌پژوه، مصطفی. ۱۳۷۹٫ فلسفه حقوق، قم. مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
- خمینی، روح‌الله. ۱۳۷۸٫ صحیفه امام. تهران. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- _________. ۱۳۷۳٫ ولایت فقیه (حکومت اسلامی). تهران. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- دوانی، محمدبن اسعد. ۱۳۹۱٫ اخلاق جلالی. ترجمه و تصحیح عبدالله مسعودی آرانی. تهران. اطلاعات.
- سهروردی، یحیی‌بن‌حبش. ۱۳۸۰٫ مجموعه مصنفات شیخ اشراق (شهاب‌الدین یحیی سهروردی). به کوشش سیدحسین نصر. تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- سید رضی. ۱۳۸۹٫ نهج‌البلاغه. ترجمه حسین انصاریان. تهران. پیام آزادی. چاپ هفتم.
- شمس‌الدین آملی، محمد بن محمود. ۱۳۸۱٫ نفائس الفنون فی عرائس العیون. با تحقیق ابوالحسن شعرانی. تهران. اسلامیه.
- صدر، محمدباقر. إقتصادنا. قم. مکتب الاعلام الاسلامی. چاپ قدیم.
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. ۱۳۶۰٫ الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. با تصحیح و تعلیق سیدجلال آشتیانی. تهران. مرکز نشر دانشگاهی.
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. کسر اصنام الجاهلیه. مصحح محسن جهانگیری. تهران. بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
- طباطبایى، سیدمحمدحسین. المیزان فی تفسیر القرآن. ج۴ و ۱۳٫ قم. اسماعیلیان.
- ___________. ۱۴۲۳ق. نهایه‌الحکمه. قم. مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم.
- طوسی، محمد بن محمد بن حسن. ۱۳۵۶٫ اخلاق ناصری. تهران. انتشارات خوارزمی.
- عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر. لمعات. مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران. انتشارات مولی.
- فارابی، ابونصر محمد. ۱۳۶۴٫ فصول منتزعه. حقَّقَه و قدَّم له و علَّق علیه الدکتور فوزی مِتری نجار. الطبعه الثانیه. تهران. مکتبه الزهراء.
- فارابی، ابونصر محمد. بی‌تا. رساله فی أعضاء الحیوان. تحقیق دکتر عبدالرحمن بدوی. بیروت. دارالاندلس.
- کلینی، محمدبن‌یعقوب. الکافی. جلد۱٫ تهران. دارالکتب الاسلامیه. چاپ پنجم.
- محقق حلی. شرایع‌الاسلام. ۱۳۷۴٫ ترجمه ابوالقاسم ابن احمد یزدی. ج۴٫ تهران. دانشگاه تهران.
- محمدی ری‌شهری، محمد. ۱۳۷۵٫ میزان‌الحکمه. تهران. دارالحدیث.
- مصباح یزدی، محمدتقی. ۱۳۶۶٫ آموزش فلسفه. تهران. سازمان تبلیغات اسلامی.
- نائینی، محمدحسین. ۱۳۸۲٫ تنبیه الامه و تنزیه المله. قم. بوستان کتاب.
- نسفی، عزیزالدین بن محمد. ۱۳۸۶٫ الإنسان الکامل، ترجمه ضیاءالدین دهشیری، تهران. طهوری.
- Rist, John M. 1972. Epicurus; an introduction, Cambridge [England] University Press.
- Rousseau, Jean-Jacques. 1998. The Social Contract, Hertfordshire: Wordsworth Editions.
- Kant, Immanuel. 1957.Perpetual peace, New York, Liberal Arts Press.
- Heng, Michael & Chin Liew Ten. 2010. State and secularism: perspectives from Asia, New Jersey : World Scientific.
- Strauss, Leo. 1959. What is political philosophy? and other studies., Glencoe, Ill., Free Press.
- Berkowitz, Peter. 1999. Virtue and the making of modern liberalism, Princeton, N.J. : Princeton University Press.
